Oʻqlogʻi

Oʻqlogʻi yoki (oʻqloq, o‘qlov, o‘qlovi) — oshxamir yoyish uchun ishlatiladigan uzun silliq tayoqcha.O‘qlovning asosiy vazifasi pishirishdan oldin xamirni yoyishdir.

Oʻqlogʻi

Yaponcha oʻqlogʻilar

Etimologiyasi

,,Kampir o‘qlog‘ini ko‘tarib chiqdi”.  Bu sifat qadimgi turkiy tilda o‘q otining dastlabki ,,dumaloq to‘g‘ri silliq tayoq” ma’nosidan –la qo‘shimchasi bilan yasalgan fe’lga –g‘u qo‘shimchasini qo‘shib yasalgan; o‘zbek tilida u unlisi i unlisiga, a unlisi ả unlisiga almashgan; (oq+la=oqla-)+g‘u=oqlag‘u>oqlảg‘i.

Bu so‘z asli ,,dumaloq” ma’nosini anglatgan, ma’no taraqqiyoti natijasida otga aylangan. Keyinchalik i unlisi talaffuz qilinmay qo‘yib, g‘ undoshi q undoshiga, q undoshi esa o‘z navbatida v undoshiga almashib, o‘qlảv shakli yuzaga kelgan: oqlảg‘i>oqlảg‘>oqlảq>oqlảv. O‘qlovi o‘zbek shevalarida turlicha aytiladi. Masalan,  Namangan shevasida o‘qlov “voytich” deyiladi.         

Tarixi

Ma’lumotlarga ko‘ra, qadimgi odamlar taxminan 3000 yil avval tosh o‘qlovlardan foydalanishgan. O‘zbek o‘qlovilari asosan uzun, tutqichsiz tayoqcha shaklida bo‘lgan. Bugun ham 100-110 sm, diametri 2-3 smli uzun tayoqcha o‘qlovlar ishlatiladi. Dunyoning ba’zi mamlakatlarida loydan yasalgan o‘qlovlar ham ishlatilgan. XIX asrning oxirlarida Yevropada Jon Rid ismli odam tomonidan yog‘och silindrli va ikki tomonida tutqichlari bo‘lgan zamonaviy o‘qlovilar ixtiro qilingan.  

Turlari

Uy-ro‘zg‘orda ishlatiladigan o‘qlovining an’anaviy turlari:

1)   uzun tayoqchali o‘qlov;

2)   ikki qo‘lli o‘qlov;

3)   bir qo‘lli o‘qlov

Adabiyotlar

• Poxlebkin V.V. Zanimatelnaya kulinariya. – M.: “Legkaya  piщevaya promыshlennost”, 1983.
• Baranov D.A.  dr. Skalka. – M.: Iskusstvo, 2004.