Sally Kristen Ride (inglizcha: Sally Kristen Ride 1951-yil 26-may, Los- Anjels, AQSh2012-yil 23-iyul, Kaliforniya, AQSh[1]) — amerikalik astronavt, 1983-yilda kosmosga sayohat qilgan Amerikadagi birinchi ayol[2] (undan oldin Valentina Tereshkova[3] 1963-yilda va Svetlana Savitskaya 1982-yilda kosmosga uchgan).

Biografiya

tahrir

Sally 1951-yil 26-mayda Los-Anjelesda tugʻilgan. 1973-yilda Stenford universitetini fizika boʻyicha bakalavr darajasini, 1975-yilda esa magistr darajasini va 1978-yilda fan doktori (Ph.D.) astrofizika sohasida darajasini oldi[4].

 
Sally Ride Challengerda birinchi parvozi paytida. 1983- yil

Ride kosmik dasturga daʼvogarlarni yollash haqidagi gazeta eʼloniga javob bergan 8000 kishidan biri edi. 1978-yilda u NASA tomonidan tanlangan[5].

Martaba

tahrir

1983-yil 18-iyunda u STS-7 Challenger missiyasi ekipaji tarkibida koinotga uchgan birinchi amerikalik ayol boʻldi. Missiya vazifalariga ikkita aloqa sunʼiy yoʻldoshini uchirish va farmatsevtika tajribalarini oʻtkazish kiradi.

Ikkinchi parvoz 1984-yilda, shuningdek, Challenger STS-41G bortida amalga oshirildi. Umuman olganda, u kosmosda 343 soatdan koʻproq vaqt oʻtkazdi.

Challenger halokati sodir boʻlganida Sally Ride 8 oylik oʻzining uchinchi parvozi uchun oʻquv dasturini yakunlayotgan edi va Prezidentning Chellenjer halokati boʻyicha tergov komissiyasiga, Operatsion quyi qoʻmita raisligiga tayinlandi. Ride komissiya aʼzosi general Kutinaga qattiq yoqilgʻi kuchaytirgichi dizaynidagi kamchiliklar haqida maʼlumot berdi, u maʼlumotni fizik Richard Feynmanga yetkazdi, bu esa avariya sababini aniqlashga yordam berdi. Tekshiruv tugagandan soʻng, Ride Vashingtondagi NASA shtab-kvartirasiga taklif qilindi va u yerda muallif tomonidan „Amerikaning koinotdagi yetakchiligi va kelajagi“ nomli strategik rejalashtirish harakatiga rahbarlik qildi.

Sally Ride kosmos haqidagi bir qator bolalar kitoblari muallifi hisoblanadi[6].

Shuningdek, u Astronavtlar shon-sharaf zaliga kiritilgan[7].

Sally Ride 2012 -yil 23-iyulda San-Diyego (Kaliforniya) chekkasidagi uyida 62 yoshida oshqozon osti bezi saratonidan vafot etgan[3][8].

Mukofotlar

tahrir

AQSh prezidenti Barack Obama Sallyning vafoti munosabati bilan hamdardlik bildirdi. Barack Obamauni milliy qahramon va yosh qizlarning avlodlarini yulduzlarga erishishga ilhomlantirgan nufuzli namuna deb atadi[9].

2013-yilning 20-may kuni Vashingtondagi Kennedi nomidagi Ijro sanʼati markazida Sally Ride milliy xotirasiga bagʻishlangan tantanali marosimda Obama unga Qoʻshma Shtatlardagi eng oliy fuqarolik mukofoti — Prezidentning „Ozodlik“ medali bilan taqdirlanganini eʼlon qildi. Medal Tem OʻShonessiga 2013-yil 20-noyabr kuni Oq uyda boʻlib oʻtgan tantanali marosimda topshirildi[10].

Xotira

tahrir

2021-yilda fuqarolik huquqlari, siyosat, gumanitar soha va ilm-fandagi ishtiroki uchun Sally Ride va boshqa bir qator ayollar portretlarini chorak dollarga joylashtirish orqali abadiylashtirishlari eʼlon qilindi[11].

Manbalar

tahrir
  NODES
Association 1
os 28