Spin

Spin (ing. spin – aylanmoq) – kvant tabiatga ega boʻlgan elementar zarralar impulsining xususiy momenti. Elementar zarralarning xususiy magnit momenti S. magnit momenti deb ataladi. Atom yadrosi (va baʼzan atom) harakat miqdorining xususiy momenti ham S. deb ataladi. „S.“ tushunchasini 1925-yilda amerikalik fiziklar J.Ulenbek va S. Proton Gaudsmitlar kiritgan. „S.“ terminining qoʻllanilishiga sabab, dastlab elektronni oʻz oʻqi atrofida ailanuvchi zaryadlangan sharcha deb tasavvur kilingan. Impulsning xususiy momenti va xususiy magnit momenti ana shu harakat tufayli mavjud, deb hisoblangan. Zarralar S. i shu zarralar boʻysunadigan statistika bilan bir qiymatli bogʻlangan. Kvant mexanikada „S.“ toʻgʻrisidagi tushunchalar V. Pauliga tegishli. Pauli koʻrsatganidek (1940) maydonining kvant nazariyasiga asosan butun Sli zarralar Boze— Eynshteyn statistikasita (bozonlar), yarimbutun Slilar esa Fermi— Dirak statistikasiga (fermionlar) boʻysunadi. Fermionlar, mas, elektronlar uchun Pauli prinsipi toʻgʻri, bozonlar uchun esa oʻrinsizdir.

Zarralar Si relyativistik effektdir (buni P. Dirak isbotlagan). Elektronda S. va S. magnit momentining mavjudligi Dirak tenglamasidyan kelib chiqadi.

Ad. L.Bogolyubov N. N., Shirkov D. V., Kvantovie polya, M., 1980.

Adabiyotlar

• Cohen-Tannoudji, Claude; Diu, Bernard; Laloë, Franck. Quantum Mechanics, 2 volume set, John Wiley & Sons, 2006. ISBN 978-0-471-56952-7. 
• Condon, E. U.; Shortley, G. H. „Especially Chapter 3“, . The Theory of Atomic Spectra. Cambridge University Press, 1935. ISBN 978-0-521-09209-8. 
• Hipple, J. A.; Sommer, H.; Thomas, H.A. (1949). "A precise method of determining the faraday by magnetic resonance". Physical Review 76 (12): 1877–1878. doi:10.1103/PhysRev.76.1877.2. https://www.academia.edu/6483539. 
• Edmonds, A. R.. Angular Momentum in Quantum Mechanics. Princeton University Press, 1957. ISBN 978-0-691-07912-7. 
• Jackson, John David. Classical Electrodynamics, 3rd, John Wiley & Sons, 1998. ISBN 978-0-471-30932-1. 
• Serway, Raymond A.; Jewett, John W.. Physics for Scientists and Engineers, 6th, Brooks/Cole, 2004. ISBN 978-0-534-40842-8. 
• Thompson, William J.. Angular Momentum: An Illustrated Guide to Rotational Symmetries for Physical Systems. Wiley, 1994. ISBN 978-0-471-55264-2. 
• Tipler, Paul. Physics for Scientists and Engineers: Mechanics, Oscillations and Waves, Thermodynamics, 5th, W. H. Freeman, 2004. ISBN 978-0-7167-0809-4. 
• Sin-Itiro Tomonaga, The Story of Spin, 1997

Havolalar

• Vikiiqtibosdagi Spin bilan bogʻliq iqtiboslar
• Goudsmit on the discovery of electron spin.
• Nature: "Milestones in 'spin' since 1896."
• ECE 495N Lecture 36: Spin Online lecture by S. Datta