Vesprem

Veszprem (veng.: Veszprém, nemischa: Weißbrunn ) — Vengriyaning eng qadimgi shaharlardan biri, Vesprem okrugining ma’muriy markazi. Aholisi 2014-yil 1 yanvar holatiga 60 788 nafar kishidan iborat.

Vesprem
Bayroq Gerb
47°6′0″N 17°55′0″E
Hukumat
• mer	Karmel Tirat
Maydon	127 km2 (49 kv mi)
Telefon kodi	+36 0688 kenglik =
[[File:|290px|Vesprem xaritada]]

Veszprem, eski shahar

Geografiya va transporti

Shahar Shed daryosining ikkala tarafida, Budapeshtdan 110 kilometr janubi-g‘arbda va Balaton ko‘li qirg‘og‘idan 15 kilometr uzoqlikda joylashgan. Vesprem Budapesht, Sekeshfexervar Dyor va uning atrofidagi shaharlar bilan avtomobil yo‘llari orqali bog‘langan. Shahar orqali Sekeshfexervar-Vesprem-Sombatxey temir yo‘li o‘tadi. Budapeshtga poyezdda  borish vaqti taxminan 2 soatga boradi.

Tarixi

Vesprem - Vengriyaning eng ko‘hna shaharlaridan biri sanaladi. U avliyo qirol Ishtvan hukmronligi davrida asos solingan, ammo solnomachi knyazь Bela IIIning xabariga ko‘ra, vengerlar bu hududga kelganida Vesprem qal’asi qurilgan qoya ustida bino bo‘lgan. Bu, ehtimol, Buyuk Karl davrida qurilgan franklar istehkomi edi. Vesprem Vengriyadagi birinchi yepiskoplardan biri bo‘ldi, 1009-yilda tashkil etilgan. Vesprem episkoplari uzoq vaqtdan beri Vengriya qirollariga toj kiyish sharafiga ega bo‘lgan, shuning uchun Vesprem "qirollar shahri" deb nomlangan. Vesprem yepiskoplari qo‘lidan Vengriyaning barcha malikalari avliyo Ishtvanning rafiqasi Gizeladan boshlab, Vengriyaning so‘nggi malikasi, Karl I Gabsburgning rafiqasi Sita Burbon-Parmagacha tojga egalik qildilar. 1001-yilda shaharda Avliyo Maykl bosh cherkovi (sobor) qurilgan, keyinchalik u bir necha marta qayta bunyod etilgan.

XIII asrga kelib, Vesprem qal’asi mustahkam devorlari bo‘lgan tik va qoyali tepalikdagi baquvvat devor qal’aga aylandi. 1241-yilda mo‘g‘ul qo‘shini uni ololmay, shahardan chekindi. 1552-yilda Vesprem turklar tomonidan bosib olinadi, ammo ular tezda qal’adan quvib chiqarildi, buning sharafidan shaharda Vengriyaning boshqa shaharlariga qaraganda ko‘proq o‘rta asr yodgorliklari saqlanib qoldi.

Shaharning rivojlanishi uning katta hududini egallab, atrofdagi tepaliklarga tarqalishiga olib keldi.

Episkop saroyi

Gisella ibodatxonasi

Ratusha

Galereya

• 
  Avliyo Mixsail sobori
• 
  Piarlar cherkovi va monastiri
• 
  yong'in minorasi
• 
  Qahramonlar darvozasi
• 
  Ovaros Ter maydoni
• 
  Pozasi uyi
• 
  Ishtvan va Gizella haykali
• 
  Avliyo Troisa maydoni

Adabiyot

• Vengriya. Qoʻllanma. Dunyo bo'ylab, 2007 yil. ISBN 978-5-98652-117-6

Havolalar

• Shahar rasmiy sayti^(ingl.) )
• Funiq.hu saytida Veszprem (rus. )