Xalqaro yengil atletika federasiyalari assosiasiyasi
Xalqaro yengil atletika federasiyalari assosiasiyasi (inglizchada International Amateur Athletics Federation, IAAF, IAAF), rasman 2019-yildan — World Athletics (inglizchadan so‘zma-so‘z — „Xalqaro atletika“) — havaskorlar sportini boshqaruvchi jahon tashkilotidir. Chet elda „yengil atletika“ so‘zi odatda jismoniy kuch talab qiladigan har qanday sport turi, shu jumladan jang sanʼati (intellektual sportdan farqli o‘laroq) tushunilganligi sababli, tashkilotning chet elda nafaqat yengil atletika federasiyalari, balki boshqa havaskor sport turlari ham aʼzolari hisoblanadi[1]. Mazkur assosiasiya 1912-yilda Shvetsiyaning Stokgolm shahrida bo‘lib o‘tgan birinchi kongressda tashkil etilgan. 2001-yilgacha u Xalqaro havaskor sport federasiyasi deb nomlangan; 2001-yildan—2019-yil oktyabrigacha — Milliy sport federasiyalari xalqaro assosiasiyasi, IAAF— ingl. International Association of Athletics Federations; IAAF deb yuritiladi. 2001-yilda „yengil atletikaning hozirgi holatini o‘z mutaxassislarini marketing dasturlari va televideniye huquqlarini sotishdan keladigan daromadlar bilan qo‘llab-quvvatlaydigan sport turi sifatida aks ettirish uchun“ nomi o‘zgartirildi. 2011-yilga ko‘ra 212 davlat IAAFga aʼzo bo‘lgan[2] (FIFAdan 3 ta davlat va BMTdan 20 nafar vakillaridan ziyod)[3]. 1993-yilda tashkilotning shtab-kvartirasi Monakoda bo‘lib, u hozirgacha mavjud. Uning prezidenti — Sebastyan Kou (Buyuk Britaniya).
| Turi | Sport federatsiyasi |
|---|---|
| Ishga tushgan sanasi | 1912-yil |
| Joylashuvi |
|
| Prezident | Sebastyan Kou |
| Aʼzolari | 212 ta milliy federasiyalar |
| Vebsayti | worldathletics.org |
| Til(lar)i | Ingliz, Fransuz |
Tarixi
tahrir1912-yil 17-iyulda Olimpiya o‘yinlarining engil atletika dasturi tugaganidan ikki kun o‘tgach, Stokgolmda Xalqaro havaskor atletika federasiyasini tuzishga bag‘ishlangan Kongress bo‘lib o‘tdi. Ushbu yig‘ilishda Avstraliya, Avstriya, Belgiya, Kanada, Chili, Daniya, Misr, Finlandiya, Fransiya, Germaniya, Gresiya, Vengriya, Norvegiya, Rossiya, Shvetsiya, Buyuk Britaniya va AQSH davlatlarining 17 nafar vakillari ishtirok etdi. Xalqaro musobaqa va Olimpiya o‘yinlarining rivojlanishi munosabati bilan yengil atletika bo‘yicha xalqaro boshqaruv organini yaratish zarurati paydo bo‘ldi. Qoida va nizomlarning universal xulosasi va butun dunyoda qabul qilinadigan havaskorlikning umumiy taʼrifi jahon va Olimpiya rekordlarini ro‘yxatdan o‘tkazish zaruratiga aylandi. Stokgolmdagi bu anjuman sinovli odim bo‘ldi, garchi IAAF buni birinchi Kongress deb hisoblasa ham, undan keyingi Kongresslar ham hisobga olinadigan bo‘ldi. 1913-yilda Berlinda Kongress birinchi Konstitusiyani tasdiqladi va aʼzolarning birinchi ro‘yxatida 34 ta milliy federasiya vujudga keldi. Zigfrid Edstryom (Shvetsiya) prezidenti, Kristian Xellstrom faxriy kotib etib saylandi. Xalqaro musobaqalar uchun Birinchi Texnik Qoidalar 1914-yilda Lionda (Fransiya) uchinchi Kongressda yangi faxriy kotib Xilding Kyellman (Shvetsiya) tomonidan nomzod etilgan va milliy federasiyalar o‘zlarining mahalliy musobaqalarda shunga o‘xshash qoidalarni tasdiqlashga tavsiya etilgan. IAAFning shon-sharaf xonasi 2012-yilda tashkil etilgan.
Tuzilimasi
tahrir- Prezident —
Sebastyan Kou - Birinchi vitse-prezident —
Sergey Bubka - Vitse-prezidentlar —
Dahlan Al-Hamad, 
Alberto Xuantorena Danxer, 
Hamad Kalkaba Malbum - Gʻaznachi —
Xose Mariya Odriozola - IAAF kengashi aʼzolari (20) —
Ahmad al-Kamoliy,
Navvof bin Muhammad al Saud,
Bernard Amsale,
Silviya Barlag,
Mixail Butov,
Paulin Devis-Tompson,
Chjaocai Du,
Navval al-Mutavvakel,
Frenki Frederiks,
Joff Gardner,
Roberto Gesta di Melu,
Vivien Gungaram
Sven Arne Xansen,
Stefani Xaytauer,
Ebbi Hoffman,
Viktor Lopes,
Antti Pihlakoski,
Anna Rikkardi,
Adille Sumarivalla,
Xirosi Yokokava.
Kontinental assotsiatsiyalar:
tahrir
Afrika
Afrika yengil atletika konfederatsiyasi (CAA)
Prezident — Ahmad Malbum Kalkaba (Kamerun)
Yengil atletika boʻyicha Afrika chempionatiga mezbonlik qiladi
Osiyo
Osiyo yengil atletika assotsiatsiyasi (AAA)
Prezident — Shri Suresh Kalmadi (Hindiston)
Yevropa
Yevropa yengil atletika assotsiatsiyasi (EAA)
Prezident — Xansyorg Virts (Shveysariya)
Shimoliy va Markaziy Amerika
Shimoliy va Markaziy Amerika va Karib dengizi havzasi yengil atletika assotsiatsiyasi (NACACAA)
Prezident — Amadeo Frensis (Puerto-Riko)
Okeaniya
Okeaniya yengil atletika assotsiatsiyasi (OAA)
Prezident — Ann Tyerni (Kuk orollari)
Janubiy Amerika
Janubiy Amerika yengil atletika konfederatsiyasi CONSUDATLE)
Prezident — Roberto Gesta de Melo (Braziliya)
Manbalar
tahrir- ↑ Александра Кноке, Иштван Дьюлаи, Ник Дэвис. Справочник легкоатлета. М.: Московский региональный центр развития ИААФ, 2006.
- ↑ v noyabre 2010 iz sostava vishli Niderlandskie Antilskie ostrova
- ↑ „Статья на официальном сайте чемпионата мира по лёгкой атлетике 2007“ (deadlink). 2007-yil 11-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 31-avgust.
- ↑ „Партнёры IAAF“. 2014-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 24-sentyabr.
- ↑ http://www.di-sport.com/ru/news/brand/48/[sayt ishlamaydi](nedostupnaya ssilka)
- ↑ „Seiko — часы чемпионата мира по легкой атлетике“. 2013-yil 11-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 27-mart.
- ↑ Neftedobitchiki Sinopec stali sponsorami IAAF Arxivnaya kopiya ot 14 maya 2013 na Wayback Machine
- ↑ „Страница лёгкой атлетики на vtbrussia.ru“. 2012-yil 20-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 27-mart.
- ↑ „ВТБ продолжит спонсировать легкоатлетические соревнования“. 2012-yil 19-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 27-mart.
Havolalar
tahrir- Ofitsialniy sayt IAAF
- Александра Кноке, Иштван Дьюлаи, Ник Дэвис. Справочник легкоатлета. М.: Московский региональный центр развития ИААФ, 2006.
- Konstitutsiya IAAF, vstupivshaya v silu s 1 noyabrya 2013 goda
- Antidopingovie reglamenti IAAF 2011 goda. Perevod na russkiy yazik