non

Interlingvacha (ia)

non

Ot

non

Fransuzcha (fr)

• hech, qaysi

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

non

Etimologiyasi

NON Bu tojikcha ot 'xamirdan yasab, tandirda yoki pechda pishiriladigan yemak' maʼnosini anglatadi (ТжРС, 273; OʻTIL, 1,510).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

f. نان — non; oziq-ovqat

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Xamirdan tayyorlanib, tandir, oʻchoq, tova va shu kabilarda pishiriladigan yegulik. ◆ Bugʻdoy non. Zogʻora non. Shirmoy non. Boʻlka non. shya[Kam-pir] Non yasab boʻlguncha, tandir qizidi. Keyin bir chekkadan yopdim. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

2 Umuman, yegulik-ichgulik, yashash, ti-rikchilik uchun zarur narsa. ◆ -Matqovul aka, men non toparmikanman, deb qorin gʻamida maktab ochganim yoʻq, — dedi u [Gʻulomjon] bosigʻi bilan. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

Non gadoyi Nonga zor, kambagʻal-qashshoq. ◆ U yo oʻz-oʻzini oʻldirardi, yo xizmatkor yigit bilan bir yurtga qochib, kambagʻal-likda, non gadoyi boʻlib yashardi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Non yemoq Biror nar-sadan foydalanib tirikchilik oʻtkazmoq, kun kechirmoq. ◆ Doim hovli, yer janjalidan non yeb yuradigan bir ellikboshi, afandining yoʻlini toʻsib, koʻrgan tushini aytib berdi. "Latifalar" . Non sindirish (yoki ushatish) etn. Nikoh toʻyi marosimlarining bir qismi: qiz tomon, yaʼni uning ota-onalari sovchi yuborgan tomonga oʻz roziligini ber-gach, sovchilar keltirgan dasturxon ochilib, shu rozilik belgisi sifatida non sin-dirilishi va toʻy bilan bogʻliq masala-larning belgilanishi, hal qilinishi. Noni butun Tirikchilik, yashash uchun zarur nar-salari but, muhayyo, hech narsadan kamchiligi yoʻq, bekam-koʻst, toʻkis. ◆ Capmapoui u dunyo, bu dunyo xor boʻlmaydi. Hamma vaqt noni butun [dedi kampir Shodiga]. E. Raimov, Ajab qishloq. Noni yarimta Biror sherik yoki raqobatchi tufayli topish-tutishi kamay-gan, yetishmay qolgan. ◆ Nima, Qobilov kelib, nonimiz yarimta boʻlib qoldimi, aksincha, qoʻlni-qoʻlga berib ishlasangiz, bitta noningiz ikkita boʻladi. S. Mahkamov, Sho-gird. Nonini tuya qilmoq Birovga tegishli haqning maʼlum qismini olmoq, oʻzlash-tirmoq. ◆ “Boʻshanglik qilsam, nonimni tuya qilib berishlari aniq”, — oʻyladi Yoʻlchi. Oybek, Tanlangan asarlar.

Antonimlari

НОН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Ot

non (koʻplik nonlar)

Tillarda

Nonli

• Albancha: bukë
• Arabcha: خبز (xubz)
• Ozarbayjoncha: çörək, əkmək
• Bolgarcha: хляб (hljab)
• Olmoncha: Brot
• Ispancha: pan
• Forscha: نان (na:n)
• Fransuzcha: pain
• Inglizcha: bread
• Italyancha: pane
• Mojarcha: kenyér
• Portugalcha: pão
• Rumincha: pâine
• Shvedcha: bröd
• Turkcha: ekmek
• Vyetnamcha: bánh mì
• Yaponcha: パン (pan)
• Xitoycha: 面包 (miànbāo)
• Yunoncha: ψωμί (psomí), άρτος (ártos)

Ruscha _ru

non
1 печеный хлеб, лепёшка; // хлебный, лепёшечный; ◆ bugʻdoy non(i) пшеничный хлеб; пшеничная лепёшка; ◆ zogʻora non кукурузная лепёшка; ◆ oq non белый хлеб, белая лепёшка; ◆ qattiq non засохший хлеб; засохшая лепёшка; ◆ suvi qochgan non чёрствый хлеб, чёрствая лепёшка; ◆ qoq non сушёный хлеб; сушёная лепёшка; ◆ bulka non булка; каравай хлеба; формовой хлеб; shirmoy (или shirmol) ◆ non сдобная лепёшка; ◆ bozor non лепёшка, изготовленная для продажи на рынке; ◆ uy non домашняя лепёшка; ◆ obi non см. obinon; ◆ non ushogʻi (или uvogʻi) хлебные крошки; ◆ non quti см. nondon; ◆ non jiyda (букв. хлебная джида) джида крупноплодная, ◆ bugʻdoy noning boʻlmasa ham bugʻday soʻzing boʻlsin посл. пусть не будет у тебя пшеничного хлеба, пусть будут тёплыми (букв. как пар) твой слова; ◆ non yemoqchi boʻlsang, oʻtin tashishdan erinma посл. хочешь поесть хлеба - не поленись натаскать дров; ◆ non yasamoq лепить лепёшки; придавать куску теста форму лепёшки; ◆ non pishirmoq (или yopmoq) печь, выпекать хлеб, лепёшки; ◆ non ushatmoq (или burdalamoq, sindirmoq) разламывать хлеб, лепёшку; ◆ non toʻgʻramoq крошить хлеб, лепёшку; ◆ sutga non toʻgʻramoq накрошить хлеб, лепёшку в молоко; ◆ tandirdan non uzmoq вынимать лепёшки из печи;
2 хлеб насущный, еда, пропитание; средства к существованию; ◆ Matqovul aka, men non toparmikinman, deb qorin gʻamida maktab ochganim yoʻq (М. Исмоилий, «Фарѓона т. о.») Маткавул-ака, я школу открыл не ради заработка; ◆ noni butun он живёт в достатке, он обеспечен всем необходимым; ◆ noni yarimta его достаток сократился (из-за конкуренции, необходимости делиться с компаньоном и. т. д.); ◆ non yemoq зарабатывать чем-л. или за счёт чего-л., жить чем-л.; ◆ 

• non gadoyi обнищавший; ◆ non gadoyi boʻlib qolmoq окончательно обнищать, стать нищим; ◆ non ursin! бран. да будь (я, ты, он и т. п.) проклят!; ◆ non ursin, agar soʻzim yolgʻon boʻlsa! да будь я проклят, если говорю неправду! ◆ qora nonga qorni toʻq он сыт и ни в чём не нуждается; ◆ birov bilan non-qattiq boʻlmoq быть с кем-либо в дружеских, приятельских отношениях, сдружиться; ◆ nonini tuya qilmoq (букв. сделать из чей-либо лепёшки верблюда) обмануть (кого-л.), присвоив себе львиную долю (чего-л.).