Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

oʻt-kir

Aytilishi

Etimologiyasi

OʻTKIR ’oʻta kesuvchan’. Goʻsht toʻgʻrashga oʻ t k i r pichoh olib chihdi. Bu sifat ’bir nuqtadan boshqa bir nuqtaga harakatlan-’ maʼnosini anglatuvchi öt- feʼli-ning ’yaxshi kes-’ maʼnosidan eski oʻzbek tilida -kür qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 555; КРС, 602); ke— yinchalik ö unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan, ikkinchi boʻgʻindagi ü unlisi i unlisiga almashgan: öt— + kür = ötkür > otkir.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Yaxshi kesadigan; keskir. ◆ Oʻt-kir qaychi. Oʻtkir ustara. Oʻtkir pichoq. nv ◆ Ali tajangning koʻzlari yana oʻynab ketdi. Dani, qoʻlida oʻtkir boltasi boʻlsa-yu, eng adil bir daraxtni kesib, yelkaga olib joʻna-sa! Oybek, „Quyosh qoraymas“ . ◆ Mutalning birinchi harakati boʻshga ketdi-da, chap biqiniga oʻtkir xanjar gʻarchcha botirildi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .
Uchi nayzalangan; uchli. ◆ Oʻtkir bigiz. Oʻtkir nayza. Oʻtkir uchli qalam.
Taʼm bilish, hidlash, eshitish va boshqa sezgi aʼzolariga kuchli taʼsir etadigan, kuchli. ◆ Oʻtkir ovoz. Tuzi oʻtkir ovqat. Duyosh-ning oʻtkir nuri kuydirmoqda. m ◆ Bu ariq-chalar boʻyida oʻtkir hidli qoramtir yalpiz-lar.. oʻsgan. H. Nazir, „Soʻnmas chaqmoqlar“ . ◆ Achchiq, oʻtkir tamakidan boshi gir aylanib, koʻzlari yoshlandi-da, yoʻtala-yoʻtala yurib ketdi. Oybek, „Nur qidirib“ . ◆ Och qoringa tushgan oʻtkir may viz ettirib, meʼdani qaynatdi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .
koʻchma Ruhiy va b. jihatdan taʼsir darajasi, kuchi yuqori; kuchli. ◆ Oʻtkir asar. sh ◆ Oʻtkir hajviy kulgi bilan sugʻorilgan bu gaplar.. "OʻTA" . Sharif Rizayev oʻzining oʻt-kir, tanqidiy, hujumkor maqolalarida es-kilik sarqitlarini.. ayovsiz tanqid qildi. X. Yodgorov, Hayot toʻlqinlari.
Qobiliyatli, imkoniyati yuqori dara-jali. ◆ Aqli oʻtkir. Zehni oʻtkir. m ◆ Gilam-larga oʻzgacha joziba bagʻishlagan qizlarning chevar qoʻllari, oʻtkir koʻzlari, nozik didla-ri.. "Saodat" . Nizomiddinovning qulogʻi oʻt-kir edi. Tevarak atrofni butun vujudini quloq qilib eshitar edi. N. Safarov, Olov-li izlar.
Kasb-hunar, bilim va shu kabilarda yuqori darajaga ega boʻlgan, yuqori saviyali; kuchli. ◆ Yusufjon aka Fargʻona vodiysining eng oʻtkir oʻyinchi ustozlaridan koʻp raqslarni oʻrgangan edi. T. Obidov, „Yusufjon qiziq“ . ◆ Botirali toʻqay oralab borar ekan, garchand oʻzi oʻtkir ovchi boʻlsa ham, ana shunday ov gashtini oʻylamadi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ . ◆ -Bu masterovoylaring juda oʻtkir xalq boʻlar ekan-da? — dedi chol. Oybek, Tanlangan asarlar.
Oʻtkir (erkaklar ismi).

Sinonimlari

Antonimlari

oʻtmas

ЎТКИР. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ot

oʻtkir (koʻplik oʻtkirlar)

Ruscha _ru

oʻtkir
1 острый; отточенный; ◆ oʻtkir nayza острый штык; острое копье; ◆ oʻtkir pichoq острый нож; ◆ oʻtkir tosh острый камень; ◆ oʻtkir burchak мат. острый угол; ◆ oʻtkir burchakli uchburchaklik мат. остроугольный треугольник;
2 перен. острый, проницательный; понятливый, сообразительный; ◆ oʻtkir aql острый (проницательный) ум; ◆ zehni oʻtkir bola понятливый (сообразительный) ребёнок;
3 перен. эрудированный, знающий; умелый;◆ oʻtkir tarixchi знающий историк; ◆ oʻtkir qiz умная, знающая девушка; ◆ Masterovoylaring juda oʻtkir xalq boʻlar ekan-da?... (Ойбек, «Ќутлуѓ ќон») Значит, твои мастеровые - народ знающий?...;
4 перен. острый, зоркий; ◆ uning koʻzi oʻtkir у него острые (зоркие) глаза;
5 перен. резкий, сильный, пронзительный (о голосе);
6 разг. перен. пронырливый, ловкий, шустрый;
7 перен. острый, горький, едкий, жгучий; крепкий; ◆ oʻtkir hid острый запах; ◆ oʻtkir garmdori горький (стручковый) перец; ◆ oʻtkir tamaki крепкий табак; ◆ shoʻrvaning tuzi oʻtkir boʻlibdi суп пересолен;
8 перен. острый, язвительный, колкий; выразительный; ◆ uning tili oʻtkir у него острый язык; ◆ qalami oʻtkir у него острое (бойкое) перо;
9 перен. тонкий; ◆ uning siyosati oʻtkir у него тонкая политика;
10 перен. острый, проникновенный, сильный, захватывающий; ◆ oʻtkir sheʼr сильные (захватывающие) стихи; ◆ oʻtkir nutq сильная (захватывающая) речь;
11 Уткур (имя собств. мужское).

oʻtkir