suzgich

Oʻzbekcha (uz)

suzgich I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

suz-gich

Etimologiyasi

SUZGICH I 'suyuqlikni turli aralashmalardan to-zalovchi moslama'. Sutni bidonlarga suzgichdan oʻtkazib huyamiz. Bu ot eski oʻzbek tilida ’suyuq narsani suzgichdan oʻtkazib, kerakli qismini ajratib ol-’ maʼ-nosini anglatuvchi suz- feʼlidan (OʻTIL, II, 82) -gu qoʻshimchasi bilan yasalgan otta (КРС, 662) kichraytirish maʼnosini ifodalovchi —ch qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan; keyinchalik u unlisi i unlisiga almashgan: (suz— + gu = suzgu) + ch = suzguch > suzgich.

SUZGICH II 'suvga choʻkmay, yuzida qalqib turuvchi buyum'. S u z g i ch bir-ikki himirlashi bilan har-mohni yuhoriga tortasan. Bu ot oʻzbek tilida 'suvda biror tomon harakatlan-’ maʼnosini anglatuvchi suz-feʼlidan —gich qoʻshimchasi bilan yasalgan: suz— + gich = suzgich.

SUZGICH III 'suv sathida juda tez harakatlanadi-gan qoʻngʻizsimon jonivor'. Suv nihoyatda sof; .. kich— kina balihlar sayr hiladi, gir-gir suzgichlar aylanadi (H.Ahmar). Bu ot asli eski oʻzbek tilida ’suv-da biror tomon harakatlan-’ maʼnosini anglatuvchi yüz-feʼlining (Devon, III, 67; DS, 288; ТРС, 684) kuchaytirish maʼnosini ifodalovchi —gi qoʻshimchasini olgan shakli — dan —ch qoʻshimchasi bilan yasalgan (ТРС, 684); keyinchalik soʻz boshlanishidagi y undoshi s undoshiga almashgan, ü unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: (yüz- + gi = yüzgi) + ch = yüzgich > suzgich.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Suyuqdiklarni turli xil mexanik aralashmalardan tozalovchi asbob, moslama; filtr. ◆ Sutni suzgichdan oʻtkazmoq. vt Yantoqdan tayyorlangan damlama suzgichdan oʻtkazib olinadi va vannada choʻmilganda ishlatshzadi. "Fan va turmush" .

suzgich 11

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

suz-gich

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Suv yuzida va umuman suyuq-lik betida suzuvchi, turli maqsadlar uchun belgilangan yengil narsa, detal; qalqovich. ◆ Qarmoq suzgichi. Karbyurator suzgichi. Suv yoʻ-lini koʻrsatuvchi suzgichlar.

2 Baliq va b. suv hayvonlarining suvda suzish' (harakat qilish) aʼzosi. ◆ Baliqning quyruq suzgichi.

suzgich III

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

suz-gich

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Suv betida juda tez suzib yuradigan qoʻngʻizsimon hasharot, suv qoʻn-gʻizi. ◆ Suv nihoyatda sof; oftob nurida ji-vir-jivir tovlanuvchi mayda shagʻal yuzida kichkina baliqlar sayr qiladi, gʻir-gʻir suzgichlar aylanadi. H. Ahmar, Kim xaq?

Antonimlari

СУЗГИЧ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

suzgich I
фильтр; цедилка; ◆ sut suzgich цедилка для молока; ◆ suzgichdan oʻtkazmoq пропускать через фильтр, процеживать.

suzgich II
1 поплавок;
2 бакен.

suzgich III
плавник; ◆ quyruq suzgichi хвостовой плавник.

suzgich IV
зоол. клоп-гладыш.