24 de majo

El 24 de majo el ze el 144° dì dal scumìsio de l'ano drio del całendàrio gregorian e el 145° inte i ani bizesti. Par rivar al cao de l'ano ghe vołe oncora 221 dì.

Avegnimenti

• 1086 – Elesion de Papa Vitore III
• 1153 – Malcolm IV el devien re de Scòsia
• 1370 – El vien siglà el Tratà de Stralsund intrà ła Liga anseàtega e el Regno de Danimarca
• 1487 – L'inpostor Lambert Simnel el vien incoronà re cofà Edoardo VI a Dublin
• 1626 – Peter Minuit el se conpra Manhattan
• 1671 – Ła vien raprezentada par ła prima volta al Palais-Royal de Parize ła comedia "Les furberies de Scapin" de Molière
• 1683 – Se inaugura l'Ashmołean Museum
• 1689 – L'Ato de tołeransa che el proteze i protestanti, el vien pasà dal parlamento ingleze (i catòleghi romani i vien escludesti intensionalmente)
• 1738 – Ła vien fondada ła Ceza metodista
• 1787 – La Convension costitusionałe dei Stati Unii ła se reunise dopo che un quorum de dełegai el riva a Filadelfia, Pennsylvania
• 1798 – I nasionałisti irlandezi i se rebeła contro l'ocupasion britànega, credendo che trupe fransezi łe vołese invàder l'Irlanda
• 1810 – L'Arzentina ła scumìsia ła so revolta contro ła Spagna
• 1814 – Papa Pio VII, na volta libarà el dasa Savona el 19 de marso e el re-entra inte i so Stati (rendesti dai fransezi el 24 de zenaro del 1814) da ła parte de ła Romagna, che i ło òspita acuanto benevolmente, rivando a Roma el 24 de majo recevesto da foła che ło aclama
• 1822 – Bataja de Pichincha: Simón Bolívar el asegura l'indipendensa de Quito
• 1829 – Papa Pio VIII el pùblega ła Ensìclega "Traditi Humilitati Nostrae", so ła condana de łe nove concesion fiłozòfeghe che łe sostien l'indiferentismo, de łe nove tradusion de ła Bìbia, che no łe ga el "placet" de ła Ceza, de łe società segrete, de ła difuzion de libri funesti, so ła difeza del sacro vìncuło del maridauro
• 1832 – El vien proclamà el Regno de Gresa inte el ndar de na sesion de ła Convension de Londra
• 1844 – El vien invià el primo mesajo tełegràfego in Còdaze Morse: 'What hath God wrought!'
• 1846 – Guera mesegan-americana: el zenerałe Zachary Taylor el catura Monterrey
• 1856 – L'abołisionista John Brown e i so ómani i copa sìncue sostegnidori del s-ciavismo arente de Pottawatomie in Kansas
• 1861 – Guera de secesion americana: łe trupe de l'Union łe òcupa Alexandria (Virginia)
• 1883 – El Ponte de Brooklyn el vien verzesto al tràfego dopo 14 ani de costrusion
• 1895
  • Inghiltera – Henry Irving el devien el primo personajo del mondo del teatro a vegner proclamà cavaliero
  • A Londra el comediògrafo omosesuałe Oscar Wilde el vien catà colpévoło de reati contro ła morałe e condanà a l'inprezonamento
• 1900 – Guera boera: Al Regno Unio ghe se anete el Stato Lìbaro de l'Orange
• 1901 – Inte na miniera del viłajo scosezo de Caerphilly i more inte un insidente setanta-oto minadori
• 1910 – Buenos Aires, Arzentina: Dorando Pietri el core ła so ùltema maratona in 2.38'48"2, el so primato personałe
• 1915 – L'Itàlia ła entra inte ła guera de fianco de ła Fransa, Gran Bretagna e Inpero ruso. Dal Forte Verena, su l'Altipian de Aziago, parte un primo colpo de canon verso łe fortese austrìaghe postae so ła Piana de Vesena: l'Itàlia ła taca ufisalmente łe oparasion miłitari inte ła Prima guera mondiałe. Ai primi fanti del Rejo Esercito che i sorpasava el confin inte ła istesa data ła ze dedegada ła prima strofa de La canzone del Piave.

  

  La cuèrcia del 1895 piantada el 24 de majo 1924 in Piasa XXIV Majo a Miłan in memoria dei cadesti de ła Prima guera mondiałe.

• 1923 – Finise ła Guera civile irlandeze co ła vitòria de l'ezèrsito nasionałe irlandezo
• 1928 – El Zenerale Umberto Nobile, el concuista el Polo Nord par ła seconda volta col Direzìbiłe Itàlia
• 1930 – Amy Johnson el atera a Darwin (Austràlia), divegnendo ła prima dona a volar da l'Inghiltera a l'Austràlia (ła zera partia el 5 de majo par un voło de 17.600 km)
• 1940 – Igor' Sikorski el fa co bon èzito el primo volo de un ełicòtaro a rotor sìnguło
• 1941 – Seconda guera mondiałe: Inte el nord Atlàntego, ła nave da bataja tedesca Bismarck ła nega ła HMS Hood (51) inte ła bataja del streto de Danemarca, copando tuto l'ecuipajo fora che trè òmani de cheła che ła zera l'orgojo de ła Royal Navy
• 1943 – Ołocàusto: Josef Mengele el devien capo ufisałe mèdego del Canpo de consentramento de Auschwitz
• 1945 – Franz Ziereis, l'ùltemo comandante del Canpo de consentramento de Mauthausen-Gusen, el vien ferio a morte dopo de ver proà scanpar.
• 1956 – A Lugan, in Svisera, se ga el primo Eurovision Song Contest
• 1958 – La United Press International ła vien formada da ła fuzion intrà United Press e International News Service
• 1961 – Cipro devien menbro del Consejo d'Eoropa
• 1962 – Malcolm Scott Carpenter el òrbita trè volte da torno de ła Tera, drento de ła càpsula spasiałe Aurora 7
• 1967 – L'Ezito el inpone un enbargo drio łe coste israeliane che łe se varda sul Mar Roso
• 1968
  • Racuanti scołari i da fogo a ła Borsa de Parize.
  • El vien inaugurà el Gateway Arch, de Saint Louis (Missouri)
  • I ativisti del Fronte de Libarasion del Québec i asalta l'anbasada statunitense a Québec co un ataco co dinamite
• 1970 – In Union Soviètega łe taca łe trivełasion par el Poso superprofondo de Kola
• 1976 – Washington: el Concorde el entra in servìsio
• 1980 – La Corte internasionałe de zustìsia ła dimanda che i ostaji i vegna libarai da ła anbasada statunitense de Teheran
• 1991 – Taca l'Oparasion Salomon, el grando trasferimento di ebrei fałasa da l'Etiòpia verso Israełe
• 1993
  • L'Eritrea ciapa l'indipendensa da l'Etiòpia
  • La Microsoft delìbara Windows NT
• 2000 – A Parize se ga el Congreso del Milènio dei matemàteghi, inte el ndar del cuało i ze stai proponesti 7 problemi par el milènio, imitando i 23 problemi de Hilbert
• 2001 – El sherpa cuindezene Temba Tsheri el devien ła persona pì zóvane a ver scalà l'Everest
• 2002 – Un artìcuło sul primo novo órdene de inseti descrivesto dal 1914, el Mantophasmatodea, el vien publegà su Science
• 2004 – Israele se retira da Rafah, finenndo l'Oparasion Arcobałen
• 2008 – Dopo 240 ani de monarchia, in Nepal ła vien proclamada ła repùblega federale
• 2014 – Elesion eoropee del 2014
• 2015 – Papa Francesco pùblega ła so seconda ensìclega, "Laudato si'"
• 2019 – Milioni de scołari in tuto el mondo i manifesta inte łe piase par el Secondo Siòparo Globałe par el Clima, promovesto dai grupi de Fridays for Future e da l'ativista svedeza Greta Thunberg

Feste e recorense

Sivili

Internasionali:

• Dì eoropeo dei parchi e dei jardini

Nasionali:

• Italia – Recorensa de l'entrada in guera inte el 1915

In altri projeti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so 24 de majo
• el detien schemi gràfeghi so