Tiroło

Tiroło
	;
Sorte	Rejon zeogràfega, rejon istòrega e rejon culturałe
Liogo
Continente	Eoropa
Formà da	Tirolo Settentrionale (it) ; Trentin ; Tiroło ; Alto Àdeze ; Tiroło Orientałe ; Trentin–Alto Àdeze/Südtirol
Atività
Creasion	1140
Sito web	tirol.gv.at

El Tiroło (it. Tirolo, tod. Tirol) l'è na rejon europea sułe Alpi, che ła ciapa el nome dai Conti de Tiroło (Grafen von Tirol) che i gavea ła so sede al castel Tiroło in tel paexeto de Tiroło visin a Meran. El capologo de ła contea l'è stà prima trasferìo propio a Meran e dopo definitivamente a Innsbruck.

Dezanbìgua – Se te serchi altri signifegai de Tiroło, védarse Tiroło (disanbigua)

Storia

Ła rejon ła se cata in tel'area de ła vecia Resia, abità na òlta dal popoło dei Reti.

Dal 1918, cioè da ła fin de ła Prima Guera Mondiałe (Tratato de Saint-Germain-en-Laye), el Tirolo, che prima l'era tuto de l'Inpero Austro-Ungarico, l'è divixo tra Austria e Italia, e l'è conposto da łe seguenti zone:

Tiroło Setentrionałe (tod. Nordtirol) co capologo Innsbruck
Tiroło Orientałe (tod. Osttirol) co capologo Lienz

che jè unìi in tel Stato federałe austriaco (Bundesland) del Tiroło, e:

Sudtiroło o Alto Àdexe (tod. Südtirol, ła denominasion ufiçiałe itałiana l'è Alto Adige) co capologo Bolzan
Trentin (Welschtirol) co capologo Trento

che i fa parte de ła rejon autonoma itałiana del Trentin-Alto Àdexe.

Na òlta anca i comuni ładini de Colle Santa Lucia, Livinallongo del Col di Lana e Cortina d'Ampezzo i faxea parte del Tiroło, ma quando jè pasà a l'Itałia, jè stà destacà e jè stà dà al Vèneto (provincia de Bełun).

L'Euregio Tirołexe

De recente łe quatro rejoni łe gà riscominsià a laorar insieme anca istitusionalmente in teła cosideta Euregio Tirołexe, prexenpio co l'apertura de una rapresentansa comune a Bruxelles.

Cultura

Łe lengoe parlà in Tirolo jè:

Tiroło (Setentrionałe e Orientałe): el todesco
Alto Àdexe/Südtirol: el todesco, l'italian, el ladin
Trentin: l'italian, el ladin, el mocheno, e l'idioma cinbro parlà da łe popołasion dei cinbri trentini.

Personałità

Altri projeti

Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Tiroło
Scholia el detien schemi gràfeghi so Tiroło

Tiroło (ligo ronpesto dispunìbiłe in Internet Archive; védarse el istòrego, la prima version e ła ùltema).

Controło de autorità	VIAF (EN) 153542768 · GND (DE) 4060207-2 · NDL (EN, JA) 00628772 · WorldCat Identities (EN) 153542768