Barnaul

Barnaul (ven.: Барнау́л) om lidn (vspäi 1771) da lidnümbrik Venämas. Se om Altajan randan administrativine keskuz da kaikiš suremb lidn.

Barnaul
Барнаул

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2024)	620,419 ristitud
Pind	322,01 km²
Pämez'	Väčeslav Frank (uhoku 2020—)
Telefonkod	+7−3852-xxx-xxx
Avtokod	22
Aigvö	UTC+7 (MSK+4)

Lidnan kart (2022)

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud vl 1730 kuti žilo hobedan sulamižtegimenno, om nimitadud jogen mödhe. Sai lidnan statusad vl 1771. Vl 1785 Sibirin ezmäine professionaline kaivuzškol radaškanzi Barnaulas. Randan administrativine keskuz vspäi 1937. Toižen mail'man sodan aigan läz sadad edheotandoid oli sirtud lidnha NSTÜ:n evropižes palaspäi, i se kändihe tegimišton keskuseks.

Barnaul šingotase elektrotehnižen mašinansauvomižen tegimil (likutimed, pompad, ladimed, radiotegim), sauvondmaterialiden pästandal (kaks' raudbetontegesiden kombinatad, savičun tegim), sömtegimištol (leibtegesed, makaronad, maidkombinat i maidtegim, oludentegim, likörvintegim, konditerine fabrik, sepantegim), himižel sarakol (šinkombinat, räzintegesed), torguindal.

Geografijan andmused

Lidn sijadase randan pohjoižes, Ob'-jogen randoil, hural randal tobjimalaz. Barnaulk-jogi lankteb sihe huralpäi lidnas (ven.: Барнау́лка 207 km pitte), ende jogen nimi oli Barnaul (Барнаул), 18. voz'sadan lopun pirdatesil om znamoitud kut Boronoul vai Boronour (Бороноул / Бороноур). Lähembaižed toižed sured lidnad oma Novosibirsk 240 km pohjoižhe (avtotedme vai raudtedme) i Novokuzneck 227 km päivnouzmha orhal (raudtedme).

Klimat om ven kontinentaline, lämuz' i sadegiden lugumär voidas vajehtadas lujas voz' voden jäl'ghe. Voden keskmäine lämuz om +2,8 C°, kezakun-elokun +17,6..+19,9 C°, tal'vkun-uhokun −13,1..−16,2 C°. Ekstremumad oma −48,2 C° (viluku) i +38,5 C° (kezaku, eloku). Il'man lämuz ülitab +30 C° hot' kerdan vodes. Kezaaigan minimum om −1,2 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +7,4 C° (uhoku). Ei voi panda halad heinkus vaiše (minimum om +2,9 C°). Paneb sadegid 443 mm vodes, enamba kezakus-heinkus (54..72 mm kus), vähemba vilukus-keväz'kus (18..23 mm kus). Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 55..64 % röunoiš sulakus-kezakus, 76..79 % kül'mkus-uhokus, 69..74 % toižiš kuiš.

Tobmuz

Barnaulan rajonad:
1. Raudten rajon
2. Industrialine rajon
3. Leninan rajon
4. Oktäbrin rajon
5. Keskuzrajon

Barnaul jagase videks administrativiž-territorialižeks rajonaks. Ičeze administracii om kaikuččes, no rajonad ei olgoi municipaližikš ühtnikoikš, Dum om üks'jäine lidnas. Üks' lidnanvuitte žilo (Suvine-žilo, 20 028 rist. vl 2016) i 24 muite žilod, žilod raudtestancijanno da küläd mülüdas lidnümbrikho Barnaulan ližaks, kaik ned sijadasoiš päivlaskmha lidnaspäi.

Edeline lidnan pämez' om Sergei Dugin (tal'vku 2015 — eloku 2019).

Eläjad

Vn 2010 Venäman rahvahanlugemižen satusiden mödhe Barnaul-lidnan eläjiden lugu oli 612 401 ristitud, lidnümbrikon — 670 332 ristitud. Vn 2021 rahvahanlugemižen mödhe lidnan ristitišt oli 630 877 eläjad. Kaik 633 301 eläjad oli lidnas vl 2017. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 635 tuhad eläjid vozil 2004 i 2015−2016.

Üläopendusen seičeme sijališt aluzkundad ratas lidnas: Altajan valdkundaline universitet (alusenpanend 1973 kut om, 14 tuh. üläopenikoid), Altajan valdkundaližed tehnine, agrarine, medicinine i pedagogine universitetad, kul'turan institut, Venäman südäiazjoiden ministrusen Barnaulan juridine institut.

Galerei

• 
  Lidnan Duman sauvuz (2007)
• 
  Venäman Keskuzbankan palakund Altajan randadme (2016)
• 
  Pühän Jumalanmaman Katken kafedraline päjumalanpert' (ortodoksine hristanuskond), vn 2021 nägu (om saudud vll 1898−1903)
• 
  Barnaulan tömašintegim vl 2007 (pästab patronid päpaloin)
• 
  Altajan valdkundaline universitet, L- i M-sauvused (2010)
• 
  Altajan randan dramteatr V. Šukšinan nimed (2007)
• 
  «Ob'»-bassein (keskuses) i Kacmižiden da sportan pert'kulu (oiktalpäi) Saharovan torgul vl 2007
• 
  Barnaul-lendimportan terminal vl 2013
• 
  Jogistancii vl 2021
• 
  Barnaul-päraudtestancii vl 2015

Tetabad ristitud

Sündnuded

• Anna Nikol'skaja-Ekseli (sünd. 1979) — Venäman lapsidenkirjutainaine.

Elanuded

• Mihail Evdokimov (1957−2005) — oli Venäman parodist da politikanmez'.
• Ivan Polzunov (1728−1766) — Venäman ezmäižen purumašinan melestegii.

Irdkosketused

• Lidnan Duman oficialine sait (duma-barnaul.ru). (ven.)
• Lidnan administracijan oficialine portal (barnaul.org). (ven.)
• Lidnan i Altajan randan informacine portal (barnaul-altai.ru). (ven.)