Dominikanine Tazovaldkund
Dominikanine Tazovaldkund (isp.: República Dominicana [reˈpuβlika ðominiˈkana], se om täuz' oficialine nimituz), om valdkund Kariban meren randal. Se otab Haiti-saren koume nelländest päivnouzmpoles. Valdkundan pälidn da kaikiš suremb lidn om Santo Domingo.
Flag
|
Valdkundznam
|
| Pälidn | Santo Domingo |
| Eläjiden lugu (2018) | 10,298,756[1] ristitud |
| Pind | 48,670[1] km² |
| |
| Kel' | ispanijan |
| Valdkundan pämez' | Luis Abinader |
| Päministr | eile olmas |
| Religii | hristanuskond |
| Valüt | Dominikanižen Tazovaldkundan peso (DOP) |
| Internet-domen | .do |
| Telefonkod | +1−809, +1−829, +1−849 |
| Aigvö | UTC−4 |
Istorii
vajehtaVn 1844 27. päiväl uhokud Dominikanine Tazovaldkund tedištoiti ičeze ripmatomudes Haitišpäi.
Vozil 1962 i 1963 sodakukerdused oliba valdkundas. AÜV:oiden sodaväged kontroliruiba Dominikaništ Tazovaldkundad vozil 1916−1924 da 1965 (semendku-sügüz'ku).
Jäl'gmaine Konstitucii[2] om 39nz' lugul vspäi 1844, se om hüvästadud parlamental vn 2015 13. päiväl heinkud i om väges vajehtusita.
Geografijan andmused
vajehta
Dominikanine Tazovaldkund om mavaldkundröunoiš Haitinke päivlaskmas, röunan piduz — 376 km. Mererandan pird om 1288 km. Puerto Riko-sar' sijadase päivnouzmpoles Mon-sal'men kal't, nece om AÜV:oiden rippui territorii.
Rel'jef om mägikaz tobjimalaz. Valdkundan kaikiš korktemb čokkoim om Duarte-mägenoc, 3087 m ü.m.t. kortte. Kaikiš madalamb čokkoim om Enrikiljo-järven pind man suvipäivlaskmas 44 m a.m.t., valdmeren pindan al.
Klimat om tropine. Paneb sadegid 1500 mm vodes (2540 mm pohjoižpäivnouzmaižil pautkil, 760 mm suvipäivlaskmas). Voden keskmäine lämuz om +25 C° (+21° keskmägil, +28° mererandal), ei oleskelend haloid.
Londuseližed pävarad oma metallad (boksitad, raudkivend, nikel', titan, vas'k, kuld, hobed); toižed varad oma keitandsol, sauvondgips.
Politine sistem
vajehta
Ohjandusen form om unitarine prezidentine tazovaldkund. Valdkundan pämez' om prezident (isp.: Presidente de la República Dominicana). Prezident paneb ministrid da provincijoiden pämehid radsijha. Kaik rahvaz valičeb prezidentad i varaprezidentad nelläks vodeks, kahtenden strokun voimuz om olmas.
Parlament om kaks'kodine Nacionaline Kongress (isp.: Congreso Nacional de la República Dominicana). Üläkodi om Senat (Senado), 32 ühtnijad nelläks vodeks, üksin kaikuččes provincijaspäi. Alakodi om Ezitajiden Kodi (isp.: Cámara de Diputados) 190 deputatanke. Kaik rahvaz valičeb sen ühtnijoid nelläks vodeks.
Käskuzkundaližen tobmuden pä om Ülembaine käskuzkund (isp.: Poder Judicial de la República Dominicana).
Valdkundan päjärgvaličendad oliba vn 2020 5. päiväl heinkud, valitihe parlamentan ühtnijoid, prezidentad i municipalitetoiden tobmut ühten aigan. Luis Abinader om nügüdläine prezident vs 2020 elokun 16. päiväspäi, sai 52,51% änid, nece hänen ühtenz' strok om.
Administrativiž-territorialine jagand
vajehtaKacu kirjutuz: Dominikanižen Tazovaldkundan administrativiž-territorialine jagand.
Valdkund jagase 31 agjaks (provincijaks) ühtenke pälidnanke (Nacionaline ümbrik). Agjad alajagasoiš 159 municipalitetaks (isp.: municipio, päiči pälidnas).
Eläjad
vajehtaDominikanižes Tazovaldkundas elädas dominikanilaižed. Vl 2014 kaik 10 349 741 ristitud elihe valdkundas.
Ristitišt augotižlibundan mödhe (2014): segoitadud rodul — 70,4% (mestizo i indejalaižed 58%, mulatad 12,4%), afrikalaižed 15,8%, evropalaižed — 13,5%, toižed rahvahad — 0,3%.
Uskojad (2017): riman katolikad — 47,8%, ateistad — 28%, protestantad — 21,3%, toižed uskojad — 2,2%, uskondan ozutandata — 0,7%.
Dominikanižen Tazovaldkundan toižed sured lidnad (enamba 200 tuh. ristituid vn 2010 rahvahanlugemižen mödhe[3], surembaspäi penembha): Santjago de los Treinta Kabaljeros, Los Al'karrisos, Iguei, Konsepsion de la Veg, San Kristobal'. Kaik om 34 lidnad enamba 30 tuh. ristitištonke. Lidnalaižiden pala om 82,5% (2020).
Ižanduz
vajehtaDominikanižen Tazovaldkundan ekonomik om ühtenz' vai kahtenz' surtte Keskuzamerikan da Kariban meren maiden keskes.
Vl 2009 Dominikanižen Tazovaldkundan päeksport oli sobad (20%), medicinine instrument (17%); toine eksport — sigarad, kakao, elektromašiništ, cement, vas'k.
Homaičendad
vajehta- ↑ 1,0 1,1 Dominikanižen Tazovaldkundan ristitišton endustuz vn 2018 heinkus // Mail'man faktoiden kirj. — Cia.gov. (angl.)
- ↑ Dominikanižen Tazovaldkundan Konstitucijan tekst constituteproject.org-saital. (angl.)
- ↑ Oficina Nacional de Estadística: IX Censo Nacional de Población y Vivienda 2010. Volume I: Informe General. Santo Domingo 2012, Lpp. 35−45. (PDF; 5,4 MB). (isp.)
Irdkosketused
vajehta- Dominikanižen Tazovaldkundan prezidentan oficialine sait (presidencia.gov.do). (isp.)
- Dominikanižen Tazovaldkundan Ezitajiden Kodin oficialine sait (camaradediputados.gob.do). (isp.)
- Dominikanižen Tazovaldkundan Ülembaižen käskuzkundan oficialine sait (suprema.gov.do). (isp.)
| Dominikanine Tazovaldkund Vikiaitas |
| Pohjoižamerikan valdkundad | ||
 | ||