El' Paso (Tehas)

El' Paso (angl.: El Paso [ɛl ˈpæsoʊ], ispanine virkand: [el ˈpaso] «mäneg») om AÜV:oiden lidn Tehas-štatan päivlaskmas. Se om štatan kudenz' surtte i kaikiš päivlaskmaižemb lidn, AÜV:oiden 22-nz' lidn eläjiden lugun mödhe. El' Paso-ümbrikon (2630 km²) administrativine keskuz.

El' Paso
El Paso

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Amerikan Ühtenzoittud Valdkundad
Eläjiden lugu (2020)	678,815 ristitud
Pind	671,46 km²
Pämez'	Oskar Lizer (kezaku 2013 — kezaku 2017, viluku 2021—, Oscar Leeser)
Telefonkod	+1−915
Aigvö	tal'vel UTC−7, kezal UTC−6

Lidnümbrikon kart i sijaduz Tehas-štatas (2008)

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud amerikalaižil vl 1849 kuti Franklin-sodapost voziden 1846−1848 amerikaiž-meksikanižen sodan jäl'ghe, jogen vastrandal Meksikan El' Paso Del' Norte-lidnaspäi (om olmas vodespäi 1680, Sjudad Huares vspäi 1888). Udesnimitihe sodapostad nügüdläižikš vl 1852. El' Paso sai lidnan oiktusid vl 1873. Kaik koume raudted ristikoittas lidnas vspäi 1881. Äi meksikalaižid sirtihe lidnha 20. voz'sadan augotišes.

El' Paso šingotase Fort Bliss-sodabazal, kivivoin ümbriradmižel («Western Refining»-kompanijan päfater), mašinansauvomižel, tekstiližen i sömtegimišton edheotandoil, rahvahidenkeskeižel torguindal Meksikanke i turizmal. Järed röunpäličmänendtaho.

Geografijan andmused

Lidn sijadase AÜV:oiden suviröunanno, Rio Grande-jogen hural randal, 1140 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Kaikiš korktemb čokkoim om Pohjoine Franklin-mägenpä (2192 m). Ühthine pind om 671,46 nellikkilometrad, sidä kesken kuivma 669,33 km², vezi otab 2,13 km². Lidn röunatab Nju Meksiko-štatanke lodehes, sen Las Kruses-lidn (217 tuh. rist. vl 2018 ezilidnoidenke) mülüb El' Pason konurbacijha.

Klimat om päivoikaz da kuiv letetazangišton. Keza om räk, tal'v om viluhk, voib panda lunt kerdan severziš-se voziš. Voden keskmäine lämuz om +19 C°, kezakun-elokun +28,3..+29,1 C°, tal'vkun-uhokun +7,8..+10,8 C°. Ekstremumad oma −22 C° (viluku) i +46 C° (kezaku). Kezaaigan minimum om +8 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +30 C° (uhoku). Ei olele haloid sügüz'kus. Paneb sadegid 223 mm vodes, enamba heinkus-sügüz'kus (39..42 mm kus), vähemba keväz'kus-sulakus (10 mm pordos). Keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 27..32 % röunoiš keväz'kus-kezakus, 42..50 % toižiš kuiš.

Eläjad

Vn 2010 AÜV:oiden rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 649 121 ristitud. Kaik 682 669 eläjad oli lidnas vl 2018, se ristitišt oli kaikiš suremb. Kaik 1 060 397 eläjad om ezilidnoidenke 24 445 km² pindal (2018, 54. sija valdkundas). El' Paso sädab konurbacijad meksikaiženke Sjudad Huares-lidnanke (ristitišt 1,4 mln), niiden ühthine ristitišt om 2,5 mln eläjid.

Augotižlibundan mödhe (2010): evropalaižed — 80,8 % (ispanijalaižita 14,2 %), ispanijalaižed i latinamerikalaižed — 80,7 %, afroamerikalaižed — 3,4 %, azijalaižed — 1,2 %.

Edeline lidnan pämez' (mer) om Donal'd «Di» Margo (Donald "Dee" Margo, kezaku 2017 — viluku 2021).

Transport

Avtobusad (Sun Metro-sistem) oma kundaližeks transportaks lidnas. Tramvain rengazjono 7,7 km pitte radab vn 2018 kül'mkuspäi.

Rahvahidenkeskeine civiline El' Paso-lendimport (ELP / KELP, 3,6 mln passažiroid vl 2022) sijadase kudes kilometras pohjoižpäivnouzmha lidnan keskusespäi. Tehtas reisid AÜV:oiden suvipalan surihe lidnoihe, mugažo Čikagho i Sietlha.

Irdkosketused

• Lidnan oficialine sait (elpasotexas.gov). (angl.) (isp.) (+äikel'ne avtomatine känduz)