Kabul
Kabul (puštu i dari: کابل, puštu [kɑˈbəl], dari [kɑːˈbʊl]) om Afganistanan pälidn da kaikiš suremb lidn. Se om Kabulan agjan administrativine keskuz mugažo.
Flag
| |
| Valdkund | Afganistan |
| Eläjiden lugu (2022) | 4,954,000 ristitud |
| Pind | 1,028,24 km² |
| |
| Pämez' | Hamdulla Nomani (eloku 2021—, Hamdullah Nomani) |
| Telefonkod | +93−20 |
| Aigvö | UTC+4:30 |
Istorii
vajehta1. voz'tuhal EME lidn mainitase Kubha-nimenke Rigvedas («idealine sija elämhä mägil») i Avestas. Ahemenidoiden aigan nimitihe lidnad jo Kabura:ks, se kändihe zoroastrizman, buddizman i induizman kul'turižeks keskuseks.
Kabulan legaline ižanduz šingotase šlibakoiden tehmižel, meblin, kanghiden i saharan pästandal, torguindal.
Geografijan andmused
vajehtaLidn sijadase valdkundan päivnouzmas, ühtennimižen Kabul-jogen randoil (460 km pitte, Indan oiged ližajogi), 1791 m ü.m.t. keskmäižel korktusel.
Klimat om kontinentaline pol'kuiv korktoiden mägiden. Voden keskmäine lämuz om +12,1 C°, kezakun-elokun +22,8..+25 C°, tal'vkun-uhokun −2,3..+0,6 C°. Ekstremumad oma −25,5 C° (viluku) i +37,8 C° (heinku). Kezaaigan minimum om +3,1 C° (kezaku), tal'vaigain maksimum om +20,4 C° (tal'vku). Paneb sadegid 312 mm vodes, enamba uhokus-sulakus (60..72 mm kus), kuiv sezon oleskeleb kezakus-redukus (14 mm kus). Ei olele haloid semendkus-sügüz'kus. Lämuz vajehtase päiveses 10..15 C° röunoiš voden joga päiväl, se om lidnan klimatan eriližuz.
Tobmuz
vajehtaLidnan pämez' paneb radnikusele 22 nomeruidud rajonan (nāhia) pämehid.
Edeližed lidnan pämehed (merad) oma Mohammad Daud Sultanzoi (sulaku 2020 — eloku 2021, Mohammad Daoud Sultanzoy), Šohib Rahim (velgusentäutai, reduku 2018 — uhoku 2019, Shoaib Rahim)[1], Mohammad Junus Nauandiš (viluku 2010 — tal'vku 2014, Muhammad Yunus Nawandish).
Eläjad
vajehtaVl 2006 lidnan eläjiden lugu oli 615 900 ristitud. Vl 2011 läz koumed millionad ristituid elihe ezilidnoidenke. Vl 2012 oficialine lidnan ristitišt oli 3 289 000 eläjid. Kaik 4 635 000 eläjad oli lidnas vl 2015. Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd'. Valdkundan ristitišt pageni pälidnha sodategendoiden tagut Afganistanan toižiš paloiš.
Rahvahad (2012): tadžikalaižed — 45 % (sunnitad, darikel'žed), hazarijalaižed — 25 % (šijitad), puštunad — 25 %, uzbekad — 4 %, toižed rahvahad — 1 % (sikhad, induistad, pagištas ičeze indoarižil kelil).
Religijan mödhe läz kaik ristitišt om uskojad i islaman polenpidajad: sunnitad — 75 %, šijitad — läz 25 %. Om hristanuskojiden i induistoiden penid kundoid mugažo.
Kaik 44 universitetad i institutad i 41 üläopendusen škol oma avaitud Kabulas da sen agjas.
Transport
vajehtaAvtobusad, kiruhavtobusad i taksid oma kundaližeks transportaks lidnas. Ei ole raudteid i elektrotransportad.
Rahvahidenkeskeine civiline Kabul-lendimport (KBL / OAKB, 100 tuh. passažiroid vl 2010, vll 2014−2021 oli Hamid Karzain nimed i sen ližaks sodaznamoičendanke) sijadase vides kilometras pohjoižpäivnouzmha lidnan keskusespäi. Tehtas reisid Keskuzazijan i Keskmäižen Päivnouzmman maihe, Turkanmaha, Delihe, Moskvha, Urumčihe i Frankfurtha Mainal, mugažo Afganistanadme.
Homaičendad
vajehta- ↑ Uz' mer om pandud radnikusele Kabulas // Uzištused 4. reduku 2018. — Lev Gumilövan keskuz (gumilev-center.af). (ven.) (pers.) (angl.) (Puštu)
Irdkosketused
vajehta- Kabul-lidnan oficialine sait (km.gov.af). (Puštu) (pers.) (angl.)
| Kabul Vikiaitas |
| Azijan pälidnad | ||
| Abu Dabi | Amman | Ankar | Astan | Ašhabad | Bagdad | Baku | Bandar Seri Begavan | Bankok | Beirut | Biškek | Dakk | Damask | Dili | Doh | Džakart | Dušanbe | El' Kuveit | Hanoi | Islamabad | Jerevan | Jerusalim | Kabul | Katmandu | Kuala Lumpur | Male | Manam | Manil | Maskat | Naip'jido | Nikosii | Pekin | Phen'jan | Pnompen' | Rijad | Sanaa | Seul | Singapur | Šri Džajavardenepura Kotte | Taškent | Tbilis | Tehran | Thimphu | Tokio | Ulanbatar | Uz' Deli | V'jent'jan | ||