Gvatemal (lidn)

Gvatemal-lidn (isp.: Ciudad de Guatemala, enzne täuz' oficialine form — La Nueva Guatemala de la Asunción) om Gvatemalan pälidn, valdkundan i Keskuzamerikan kaikiš suremb lidn. Mugažo se om Gvatemal-departamentan administrativižeks keskuseks da palaks.

Gvatemal-lidn
Ciudad de Guatemala

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Gvatemal
Eläjiden lugu (2022)	1,221,739 ristitud
Pind	228,2 km²
Pämez'	Rikardo Kuinjones Lemus (semendku 2018—, Ricardo Quiñónez Lemus)
Telefonkod	+502-
Aigvö	UTC−6

Lidnan kart ezilidnoidenke (2020)

Istorii

Lidnan i valdkundan nimituz nahuatlin kelel (Cuauhtēmallān) znamoičeb «äjiden puiden taho».

Eländpunktan aluz om pandud vl 1776. Necil vodel ispanine kolonialine administracii sirdi Gvatemalan pälidnad neche lidnha (Uz' Gvatemal) De La Ermita-alangištos, sikš miše luja manrehkaiduz mureni Vanh Gvatemal (Santjago-de-los-Kabal'jeros-lidn). Vspäi 1840 Gvatemal-lidn om ripmatoman ühtennimižen valdkundan pälidnaks.

Gvatemal šingotase valdkundan bankoiden keskuseks, torguindal i toižel holitišiden sferal. Tegimišton edheotandad oma keskitadud 12. zonas päpaloin, redustoitajad tegimed sirtas lidnan röunan taga.

Geografijan andmused

Lidn sijadase valdkundan suves, Gvatemalan mägišton suvipäivnouzmas korktusil 1700 metrhasai i alangištos, 1500 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Lähembaine om Pakai-vulkan, se om aktivine.

Klimat om subekvatorialine mägiden, tropižen savannan i korktoiden mägiden klimatan röunal, päivoikaz päiči vihmoiden sezonas. Kun keskmäine lämuz om +18,7..+21,9 C° vodes läbi. Minimaline fiksiruidud lämuz om +6,0 C° (viluku), kaikiš korktemb il'man lämuz oli +33,9 C° (sulaku, semendku). Paneb sadegid 1275 mm vodes, enamba kezakus (272 mm), heinkus-elokus (203 mm kus) i sügüz'kus (237 mm). Kuiv sezon oleskeleb tal'vkus-sulakus (3..7 mm kus). Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 73..84 % röunoiš voden aigan. Tropižed torokad oleldas lidnas. Manrehkaidused oma paksud (lujad oliba vll 1917 i 1976).

Tobmuz

Lidnan zonad (2016)

Gvatemal-lidn jagase nomeruidud 22 zonaks. Niiden järgenduz om spiralikš, levitase zonaspäi 1 (istorine keskuz) častomarašt vaste. Ei ole olmas zonoid nomeranke 20, 22 da 23, niiden territorii läksi planaspäi toižihe municipalitetoihe.

Edeline lidnan pämez' oli Al'varo Arsu (Álvaro Arzú, viluku 2004 — sulaku 2018, radoi surmhasai), vll 1996−1999 hän radoi valdkundan prezidentan.

Eläjad

Vl 2002 lidnan 22 zonoiden eläjiden lugu oli 942 348 ristitud, vl 2018 — 923 392 ristitud. Gvatemal-pälidn oli valdkundan üks'jäižeks municipalitetaks, kudamban ristitišt poleni kahten rahvahanlugemižen keskes. Kaik 3 mln ristituid elädas ezilidnoidenke (Gvatemal-departament) 2 253 nellikkilometrad pindal (2022).

Ristitišton kaks' videndest oma kiče-maja-indejalaižed, toižed oma mestizo (vaugedverižiden da indejalaižiden jäl'gelaižed) da ispanijalaiženke augotižlibundanke.

Eläjiden koume videndest om katoližen jumalankodikundan uskojad, om äi protestantoid-ki.

Kaik 13 universitetad ratas lidnas, niišpäi 12 privatišt i üks' valdkundaline.

Transport

Avtobusad da kiruhavtobusad (isp.: Transmetro) oma kundaližeks transportaks lidnas. Avtobusühtenzoituz (isp. Transurbano) om Keskuzamerikan pälidnoidenke da Meksikan suvilidnoidenke.

Rahvahidenkeskeine soda- da civiline La Aurora-lendimport (GUA / MGGT, 4,2 mln passažiroid vl 2023) sijadase kudes kilometras suvhe lidnan keskusespäi. Sišpäi tehtas reisid Keskuzamerikan äjihe maihe, AÜV:oihe, Meksikha, Madridha i Bogotha, jügureisid Amerikadme da Päivlaskmaižhe Evropha.

Irdkosketused

• Gvatemal-lidnan oficialine sait (muniguate.com). (isp.)
• Lidn valdkundan turizman letsgoguatemala.com-saital. (angl.) (isp.)