Nikel'

Nikel' (Ni — niccolum latinan kelel) om 28nz' himine element himižiden elementoiden periodižes tabludes. Sen sijaduz om kümnendes gruppas (vanhtunuden klassifikacijan mödhe — kahesanden gruppan laptalagruppas, VIIIB), tabluden nelländes periodas.

28	0 0 0 2 16 8 2
Ni 58,6934
Nikel'

Ühthine ümbrikirjutand

Nikel' om levitadud Man kores keskmäras, 0,01 % massan mödhe vai 100 grammad tonnas. Voib löuta ičesündujad nikelid vaiše meteoritoiš raudanke ühtes. Vl 1751 ročine Aksel' Fredrik Kronstedt-himik sai puhtast nikelid ezmäižen kerdan.

Metall da sen ühtnendad oma toksižed, kuctas allergišt reakcijad. Nikelin otand südäimehe om vitiligon ühteks süišpäi.

Fizižed ičendad

Nikel' om lujas kova plastine tagokaz korrozijanvastaine hobedaižvauged päličmänendmetall. Elementan elektroniden konfiguracii orbitaliden mödhe voib olda mugoi-ki: 2, 8, 17, 1.

Atommass — 58,6934. Ninevuz (normaližiš arvoimižiš) — 8,9 g/sm³. Suladandlämuz — 1728 K (1455 C°). Kehundlämuz — 3003 K (2730 C°).

Londuseline nikel' kogoneb vides stabiližes izotopaspäi: ⁵⁸Ni (68,27 %), ⁶⁰Ni (26,10 %), ⁶¹Ni (1,13 %), ⁶²Ni (3,59 %), ⁶⁴Ni (0,91 %). Tetas 26 ratud radioaktivišt izotopad 48..57, 59, 63, 65..78 atommassanke, i kahesa izomärad. Niiden keskes kaikiš hätkembad čihodajad oma ⁵⁹Ni-izotop (T_½=76 tuhad vozid), ⁶³Ni 100,1 vot pol'čihodamižen pordonke i ⁵⁶Ni-izotop (T_½=6,07 päivest).

Himižed ičendad

Nikel' om vähäaktivine himižešti. Ei ole reakcijad nenidenke substancijoidenke: vezi, muglad i erased muiktused. Muigotandmärad: +3..+1, mugažo +4 harvoin. Metall om kattud hapandusen kerthel normaližiš arvoimižiš. Nikel' palab il'mas tuhkan nägus vaiše i sädab kaht hapandust: NiO i Ni₂O₃.

Metall segoitase aktivižikš vähän koncentriruidud azotmuiktuses:

{\mathsf {3Ni+8HNO_{3}(30\%)\rightarrow 3Ni(NO_{3})_{2}+2NO+4H_{2}O}}

i koncentriruidud palabas rikmuiktuses:

{\mathsf {Ni+2H_{2}SO_{4}\rightarrow NiSO_{4}+SO_{2}+2H_{2}O}}

,

reakcii mäneb vitkos solmuiktusenke i vähän koncentriruidud rikmuiktusenke.

Kävutand

Ottas nikelid kävutamižhe tehmaha rosttumatont terast (sadud nikelin kaks' koumandest), raudatomid i räkänvastaižid ühthesuladisid. Kävutadas nikeliruimha pindoid, tehmaha vanuimid, akkumulätorid i järgeližid rahuzid. Renein nikel' om himižiden reakcijoiden katalizatoraks.

Saihe 2,25 mln tonnoid mail'mas vl 2016. Pätegijad (enamba 200 tuh. tonnoid) oma Filippinad, Venäma, Kanad, Avstralii, Uz' Kaledonii (Francii). Vl 2012 maksoi 15,5..17,6 US$ kilogrammas.

Irdkosketused

Nikel' Vikiaitas