Oza

Oza om ristitun olend, kudamb sättub ičeze olendan arvoimižiden kaikiš surembale südäitäudundale, elon täudusele i hamakahudele, ičeze ristitun znamoičendan elohopanendale.

An'olo Bronzino, «Ozan allegorii»

Nened disciplinad tedoitas ozan fenomenad: psihologii, filosofii, fiziologii, sociologii, ekonomine teorii, mugažo religii.

Ozan problem oli antižen etikan keskuzline kategorii. Aristotel' tedoiži sidä ezmäižel i märiči ozad ičeze Nikomahan etik-tös kuti «hengen töhišt täudes hüvädtegendas». Hüvädtegend oli se, mi vedab ozannoks.

Fiziologii

Ozan fiziologii om muga nimitadud «ozan gormonoihe» sidodud ahthas — endorfinad, serotonin, dofamin. Endorfinad valatoittas eiforijan i ihastusen lühüdaigaližid olemižid päpaloin. Serotoninan regulärine eritand i otand neironihe sätas ozan tagamad i pit'kaigaližen küllästamižen mujandad enamba kaiked. Dofamin om serotoninha sidodud gormon i neiromediator, se om südäimine himine faktor i päaivoiden «arvlahjsisteman» palaks.

Nened faktorad abutadas kaita ristitun endokrinižen i nervsisteman oiktad radod: terveh elonlad, regulärine fizine aktivižuz, täuz' i balansiruidud sömine, besedoičend toižidenke ristituidenke.

Ozha sidodud vepsän muštatišed

Erased muštatišed oma ottud «Mi meles, se i keles»-kogodusespäi.

• Igä elämata, oza tedmata.
• Kaikuččel kozal om ičeze oza.
• Laps' sündub, hänen oza-ki sündub.
• Neiččen ezmäine oza — čoma roža.
• Oza — ocalaz.
• Oza ei magada.
• Oza ei ole havad, ougale ed ota.
• Oza kuti haragan peza. (hudr, illüzorine)
• Ozad kädehe ed ota.
• Ozad lepkehe ed omble (Ed omble lepkehe tütrele ozad).
• Ozavale elo tuleb piluiš-ki läbi, a onetomal lähteb uksiš.
• Ozavale kaik om hüvä.
• Ozavale (mehele) kukoi-ki munib(, a ozatomale i kana ei muni).
• Rahvahal om oza, a minai ozaine.
• Ristitun näged, a ozad ed näge.
• Sinun oza völ kätkes magadab.
• Tedaižin, miše ozad ei ole, ka surman vastha mänižin.

Kacu mugažo

• Ozan rahvahidenkeskeine indeks