Pudož

Pudož (ven.: Пу́дож, mugažo Пудога paginkeles, karj.: Puudoži, suom.: Puudoži, Puudosi dai Puutoinen) om Venäman lidn Karjalan Tazovaldkundan suvipäivnouzmas, Pudožan rajonan administrativine keskuz da üks'jäine lidn. Vspäi 1991 se om Venäman istorižen lidnan statusanke.

Pudož
Пудож (ven.)
Puudoži (karj. i suom.)

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2023)	7,207 ristitud
Pind	8 km²
Pämez'	Il'ja Gaškov (reduku 2023—)
Telefonkod	+7−81 452-xx-xxx
Avtokod	10
Aigvö	UTC+3 (MSK+0)

Istorii

Eländpunkt mainitase ezmäižen kerdan kirjutadud purtkiš kuti Pudog (ven.: Пудога) vl 1382, mugoi-žo nimi om löutud Uden Lidnan tohesižes kirjeižes nomer 131 1370-nziden voziden šoidus. Pudož oli tetab 15. voz'sadaspäi kuti Nikolan Pudogan pagast (ven. Никольский Пудожский погост), vspäi 1478 mülüb Venäman valdkundha. Žilo sai lidnan statusad vl 1785 i oli alištunu Anuslidnale Pudožan makundan keskuseks. Vn 1922 sügüz'kuspäi Pudož om mülünu Karjalha (ühten aigan sen sädandanke), vozil 1926−1943 oli žilon statusanke pordaigaižešti.

Pudožan ižandusen sarakod oma mecan varhapanend da transport, mecpilindan edheotandad, gabbrodiabazan samine, ozrikkiven ümbriradmine šebinäks, betonantegim, turizm (läz kümned adivpertid), sömtegimišt (leibtegim, maidtegim, meden edheotand).

Geografijan andmused

Lidn sijadase rajonan suvipäivlaskmas, seižub Vodlanjogen oiktal (korktal) randal, 55 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Matkad Änižen randhasai om 25 km päivlaskmha.

Matkad Petroskoihesai om 113 km päivlaskmha orhal (Änižen vastrandal) vai 352 km avtotedme. Lähembaine lidn om Vitegr (Vologdan agj) 102 km suvhe.

Klimat om ven. Voden keskmäine lämuz om +2,9 C°, kezakun-elokun +14,5..+17,7 C°, tal'vkun-uhokun −7,7..−10,2 C°.

Tobmuz

Kaik koume pen't žilod (Aeroport, Kolovo i Kos'kenaluine (ven.: Подпорожье)) da kahesa küläd mülüdas Pudožan lidnankundha mugažo, niiden ühthine ristitišt oli 1 167 eläjad vl 2016. Lidnankundan pind om 410,47 km².

Lidnankundan tobmuden pämez' om sen Nevondkundan ezimez' Administracijan likvidacijan jäl'ghe. Edeline Nevondkundan ezimez' om Jelena Grol' (reduku 2018 — reduku 2023). Lidnankundan Administracii om likvidiruidud vn 2020 vilukus. Likvidirujan laudkundan ezimez' oli Jelena Kokunova vn 2018 redukuspäi. Andrei Ladigin radoi Administracijan jäl'gmäižen pämehen (2013 — heinku 2018).

Eläjad

Vl 1913 lidnan eläjiden lugu oli 2 800 ristitud. Vn 2010 kaiken Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 9 698 ristitud, vn 2021 — 7 356 ristitud. Kaik 9 044 eläjad oli lidnas i 10 200 eläjad kaikes lidnankundas vl 2017, rajonan ristitišton pol'. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 11 700 eläjad vl 1992.

Rahvahad (lidnan eläjad, enamba 0,4 % vl 2021): venälaižed — 82,8 %, vaugedvenälaižed — 1,6 %, karjalaižed — 0,7 %, ukrainalaižed — 0,6 %, armenijalaižed — 0,4 %, toižed rahvahad — 1,8 %, rahvahuden ozutandata — 12,1 %.

Ortodoksižen hristanuskondan koume pühäpertid oma kaičenus i saudud lidnas:

• Pühän Jumalanmaman «Rigomanahin'»-jumalaižen jumalanpert';
• ph. Serafim Sarovalaižen jumalanpert';
• ph. Aleksandr Nevalaine-ruhtinasen jumalanpert'. Se om saudud vl 1903 lidnan kaumžomas. Jumalanpert' om pühästadud tošti, sen udessündutamine jätktase.

Lapsiden opendusen aluzkundad oma kaks' keskškolad (nomer 2 i 3), čomamahtoiden škol, sportškol. Pohjoižen kolledžan filial (Segež) om lidnan professionaližen opendusen aluzkundaks, ende sen nimi oli professionaline škol nomer 22 A. N. Loginovan nimed.

Transport

Üks'jäine avtobusmaršrut om kundaližeks transportaks lidnas. Om avtobusreisid lähembaižihe lidnoihe. Federaline «Vologd — Medvežjegorsk»-avtote (A-119) läbitab lidnad suvipäivlaskmaspäi pohjoižhe. Regionaline «Pudož — Kargopol' — Nändom — Dolmatovo (läz M8)»-avtote (R2) lähteb lidnaspäi päivnouzmha.

Regionaline Pudož-lendimport (ПДЖ) om civiližiden südäireisiden täht, se sijadase koume kilometras pohjoižpäivnouzmha lidnaspäi, vspäi 2011 se radab lämoipaloaviacijan täht vaiše (punolendimed). Vodl-jogi sättub laivoiden täht vaiše Kos'kenaluine-žilhosai (11 km päivlaskmha lidnaspäi avtotedme).

Lähembaižed raudtestancijad, kuna voib sadas avtotedme, sijadasoiš Medvežjegorskas (192 km lodeheze) i Nändomas (236 km päivnouzmha).

Galerei

• 
  Lidnankundan da rajonan administracijan sauvuz lidnan keskuztorgul (2018)
• 
  Jumalanmaman «Rigomanahin'»-jumalaižen pühäpert', vn 2018 nägu
• 
  Lidnan keskuzpalan ühthine nägu (2021). Pakuine pert' om ehtal'ne škol
• 
  Kezasad (2021)
• 
  Puine pertišt i UAZ-počtavto vl 2013

Irdkosketused

• Lidnankund Pudožan rajonan oficialižel pudogadm.ru-saital. (ven.)
• Lidnan da rajonan lugendlehtesen sait (pudog.ru). (ven.)