Wikipedia

Lý Viện (Lư Giang vương)

Lý Viện (chữ Hán: 李瑗, 586 – 626), tự Đức Khuê, người huyện Địch Đạo, quận Lũng Tây [a], hoàng thân nhà Đường trong lịch sử Trung Quốc.

Lý Viện
Thông tin cá nhân
Sinh587
Mất627
Giới tínhnam
Gia quyến
Thân phụ
Lý Triết
Gia tộcHoàng tộc Lý Đường
Nghề nghiệpchính khách

Thân thế

sửa

Ông cụ là Thái úy, Trụ quốc đại tướng quân Lý Hổ nhà Tây Ngụy, được nhà Đường truy tôn Thái Tổ Cảnh hoàng đế.

Ông nội là Lý Úy – con trai thứ 7 của Lý Hổ, được làm đến Sóc, Yến, Hằng 3 châu thứ sử, Tương Vũ huyện công nhà Bắc Chu; được nhà Đường truy phong Thái Liệt vương.

Cha là Lý Triết, được làm đến Trụ quốc, Công bộ thượng thư, Thuận Dương quận công nhà Tùy; được nhà Đường truy phong Tế Nam quận vương.

Cuộc đời

sửa

Buổi đầu Lý Uyên dấy binh, Viện được phong tước Hoàng Đài công. Năm Vũ Đức đầu tiên (618), Viện được làm Hình bộ thị lang,[1] nhận lệnh vỗ về Sơn Nam.[2] Cùng năm, Viện được đổi làm Tín Châu tổng quản, theo lệ phong vương, tức là Lư Giang quận vương;[3] [b] dần được thăng đến Sơn Nam Đông đạo hành đài hữu bộc xạ.[4] Năm Vũ Đức thứ 4 (621), Viện nhận lệnh tham gia bình định Tiêu Tiển;[5] tuy quân Đường thành công, nhưng ông lại chẳng có công lao gì! [6] [c]

Năm thứ 9 (626), Viện dần được thăng đến U Châu đại đô đốc; triều đình cho rằng ông hèn kém, không có tài biên tướng, bèn sai Hữu lĩnh quân tướng quân Vương Quân Khuếch giúp coi việc binh. Vương Quân Khuếch vốn là tướng lãnh của nghĩa quân Ngõa Cương, dũng lực hơn người; Viện cậy nhờ ông ta, hứa hẹn hôn nhân, gởi gắm tâm phúc.[7] Bấy giờ Thái tử Lý Kiến Thành và Tần vương Lý Thế Dân tranh chấp, mà Viện ủng hộ Thái tử. Sau sự biến Huyền Vũ môn, tân Thái tử Lý Thế Dân sai Thông sự xá nhân Thôi Đôn Lễ triệu Viện vào chầu, khiến ông sợ hãi. Vương Quân Khuếch tính hiểm ác, muốn mượn dịp này hãm hại Viện để tự lập công, bèn khuyên ông đừng vào chầu, rồi ôm nhau mà khóc. Viện tin lời Quân Khuếch, bèn bắt giam Thôi Đôn Lễ, dấy binh làm phản; triệu Bắc Tề (hay Yên) Châu thứ sử Vương Sân, cùng nhau tính kế.[8]

Binh tào tham quân Vương Lợi Thiệp khuyên Viện bỏ qua quan viên địa phương, vì không thể chắc chắn họ sẽ nghe lệnh của ông; thay vào đó, Lợi Thiệp đề nghị khôi phục quan chức cho thủ hạ cũ của Đậu Kiến Đức, khiến họ chiêu mộ binh sĩ, nắm giữ các châu; Viện nghe theo.[9] Nhưng Viện đem mọi việc giao phó Vương Quân Khuếch, Vương Lợi Thiệp cho rằng Quân Khuếch có tính phản phúc, khuyên ông gởi gắm việc binh cho Vương Sân và trừ khử Quân Khuếch; Viện không thể quyết đoán. Vương Quân Khuếch dò biết, vội tìm Sân; bấy giờ Sân đang gội đầu, nâng tóc ra gặp, Quân Khuếch bèn bắt chém Sân, rồi kêu gọi bộ hạ cùng đi bắt Viện. Bọn họ trèo lên thành ở mặt tây mà Viện chẳng biết gì; Vương Quân Khuếch tự đem hơn ngàn người vào ngục thả Thôi Đôn Lễ ra, ông mới biết được. Viện tự soái vài trăm người mặc giáp, mới ra đến cửa thì gặp Vương Quân Khuếch; Quân Khuếch lại lên tiếng lung lạc, khiến bộ hạ của ông đều trở giáo tan chạy. Viện chỉ còn một mình, mắng rằng: "Tiểu nhân bán đứng ta, mày tự làm tự chịu đi!" Vương Quân Khuếch bắt được Viện, thắt cổ ông đến chết.[10]

Viện hưởng thọ 41 tuổi.[11] Đầu của Viện được gởi về kinh sư, triều đình phế ông làm thứ nhân, cắt tên của ông khỏi hộ tịch hoàng gia.[12]

Sự tích liên quan

sửa

Viện từng giết người chồng rồi bắt người vợ làm cơ thiếp của mình. Sau khi Viện chết, gia sản bị tịch biên, người cơ thiếp bị đưa vào cung. Vì Vương Khuê can ngăn, nên Đường Thái Tông trả cô ta về nhà mẹ đẻ.[13]

Tham khảo

sửa
  1. ^ Tư trị thông giám quyển 185 – Đường kỷ 1: Tháng 6, ngày sóc Giáp tuất, lấy Triệu công Lý Thế Dân làm Thượng thư lệnh, Hoàng Đài công Viện làm Hình bộ thị lang, Tương Quốc phủ trưởng sử Bùi Tịch làm Hữu bộc xạ, Tri chánh sự, Tư mã Lưu Văn Tĩnh làm Nạp ngôn, Tư lục Đậu Uy làm Nội sử lệnh, Lý Cương làm Lễ bộ thượng thư, tham chưởng tuyển sự, duyện Ân Khai Sơn làm Lại bộ thị lang, thuộc Triệu Từ Cảnh làm Binh bộ thị lang, Vi Nghĩa Tiết làm Lễ bộ thị lang, chủ bộ Trần Thúc Đạt, Bác Lăng Thôi Dân Kiền đều làm Hoàng môn thị lang, Đường Kiệm làm Nội sử thị lang, Lục sự tham quân Bùi Hi làm Thượng thư hữu thừa; lấy Tùy Dân Bộ thượng thư Tiêu Vũ làm Nội sử lệnh, Lễ bộ thượng thư Đậu Tấn làm Hộ bộ thượng thư, Tương công Khuất Đột Thông làm Binh bộ thượng thư, Trường An lệnh Độc Cô Hoài Ân làm Công bộ thượng thư. Viện, thượng chi tòng tử; Hoài Ân, cữu tử đấy.
  2. ^ Tư trị thông giám quyển 185 – Đường kỷ 1: Mậu thìn, khiển Hoàng Đài công Viện an phủ Sơn Nam.
  3. ^ Cựu Đường thư quyển 60, liệt truyện 10 – Tông thất truyện: Lư Giang vương Viện: Lư Giang vương Viện, Cao Tổ tòng phụ huynh tử đấy. Phụ Triết, Tùy Trụ quốc, Bị thân tướng quân, truy phong Tế Nam vương. Viện, Vũ Đức nguyên niên lịch Tín Châu tổng quản, phong Lư Giang vương. Tân Đường thư quyển 78, liệt truyện 3 – Tông thất truyện: Lư Giang quận vương Viện: Tế Nam quận vương Triết, làm Tùy Trụ quốc, Bị thân tướng quân, truy vương. Tử Viện. Lư Giang quận vương Viện tự Đức Khuê. Vũ Đức thì, lệ vương,...
  4. ^ Tân Đường thư – Tông thất truyện: Lư Giang quận vương Viện:... luy thiên Sơn Nam Đông đạo hành đài hữu bộc xạ.
  5. ^ Tân Đường thư quyển 87, liệt truyện 12 – Tiêu Tiển truyện: Tứ niên, chiếu Hiếu Cung dữ Lý Tĩnh soái Ba Thục binh thuận lưu hạ, Lư Giang vương Viện diêu Tương Dương đạo, Kiềm Châu thứ sử Điền Thế Khang xuất Thần Châu đạo, hội binh đồ Tiển.
  6. ^ Tân Đường thư – Tông thất truyện: Lư Giang quận vương Viện: Dữ Hà Gian vương Hiếu Cung hợp thảo Tiêu Tiển, vô công.
  7. ^ Cựu Đường thư – Tông thất truyện: Lư Giang vương Viện: Cửu niên, luy thiên U Châu đại đô đốc. Triều đình dĩ Viện nọa chiếu, phi biên tướng tài, khiển Hữu lĩnh quân tướng quân Vương Quân Khuếch trợ điển binh sự. Quân Khuếch cố thường làm đạo, dũng lực tuyệt nhân, Viện ỷ trượng chi, hứa kết hôn nhân, dĩ bố tâm phúc. Tân Đường thư – Tông thất truyện: Lư Giang quận vương Viện: Canh làm U Châu đô đốc. Viện tố nọa, triều đình khủng bất nhậm chức, nãi lấy Hữu lĩnh quân tướng quân Vương Quân Khuếch phụ hành. Quân Khuếch, cố đạo dã, kỳ dũng tuyệt nhân, Viện ỷ chi, hứa kết hôn, ký tâm phúc.
  8. ^ Cựu Đường thư – Tông thất truyện: Lư Giang vương Viện: Thì Ẩn thái tử Kiến Thành tương hữu dị đồ, ngoại kết vu Viện. Cập Kiến Thành tru tử, khiển Thông sự xá nhân Thôi Đôn Lễ triệu Viện nhập triều; Viện hữu cụ sắc. Quân Khuếch tố hiểm bạc, dục nhân sự hãm chi dĩ vi kỷ công, toại đãi Viện viết: "Kinh đô hữu biến, sự vị khả tri. Đại vương quốc chi ý thân, thụ ủy tác trấn, trữ đắc ủng binh sổ vạn nhi tòng nhất sử triệu da! Thả văn Triệu quận vương (Lý Hiếu Cung) tiên dĩ bị câu, Thái tử, Tề vương hựu ngôn nhược thử; đại vương kim khứ, năng tự bảo hồ?" Tương dữ cộng khấp. Viện nãi tù Đôn Lễ, cử binh phản. Triệu Bắc Tề châu thứ sử Vương Sân, tương dữ kế sự... Tân Đường thư – Tông thất truyện: Lư Giang quận vương Viện: Thì Ẩn thái tử hữu âm mưu, hậu kết Viện. Thái tử tử, Thái Tông lệnh Thông sự xá nhân Thôi Đôn Lễ triệu Viện; Viện cụ hữu biến. Quân Khuếch nội hiểm tặc, dục dĩ kế hãm Viện nhi thủ kỷ công, tức vị Viện viết: "Sự biến vị khả tri, đại vương quốc ý thân, thụ mệnh thủ biên, ủng binh thập vạn, nhi tòng nhất sử giả triệu hồ? Thả Triệu quận vương tiền dĩ chúc lại, kim Thái tử, Tề vương hựu phục nhĩ, đại vương thế năng tự bảo tà?" Nhân khấp. Viện tín chi, viết: "Dĩ mệnh luy công." Nãi tù Đôn Lễ; lặc binh. Triệu Bắc Yên châu thứ sử Vương Sân dữ kế sự. Tư trị thông giám quyển 191 – Đường kỷ 7: Thái tử Kiến Thành mưu hại Tần vương, mật dữ Viện tương kết. Kiến Thành tử, chiếu khiển Thông sự xá nhân Thôi Đôn Lễ trì dịch triệu Viện. Viện tâm bất tự an, mưu vu Quân Khuếch. Quân Khuếch dục thủ Viện dĩ vi công, nãi thuyết viết: "Đại vương nhược nhập, tất vô toàn lý. Kim ủng binh vi sổ vạn, nại hà thụ đan sử chi triệu, tự đầu võng cổ hồ!" Nhân tương dữ khấp. Viện viết: "Ngã kim dĩ mệnh thác công, cử sự quyết hĩ." Nãi kiếp Đôn Lễ, vấn dĩ kinh sư ky sự; Đôn Lễ bất khuất, Viện tù chi, phát dịch chinh binh, thả triệu Yến Châu thứ sử Vương Sân phó kế, dữ chi kế sự.
  9. ^ Cựu Đường thư – Tông thất truyện: Lư Giang vương Viện: Binh tào tham quân Vương Lợi Thiệp thuyết viện viết: "Vương bất phụng chiếu nhi thiện phát binh, thử vi phản hĩ. Tu cải dịch pháp độ, dĩ quyền nghi ứng biến, tiên định chúng tâm. Kim chư châu thứ sử hoặc hữu nghịch mệnh, vương trưng binh bất tập; hà dĩ bảo toàn?" Viện viết: "Nhược chi hà?" Lợi Thiệp viết: "Sơn Đông chi địa, tiên tòng Đậu Kiến Đức, tù hào thủ lĩnh, giai thị ngụy quan, kim tịnh truất chi, thối cư thất thứ, thử nhân tư loạn, nhược hạn miêu chi vọng vũ. Vương nghi phát sử phục kì cựu chức, các vu sở tại khiển mộ bổn binh, chư châu thảng hữu bất tòng, tức ủy tùy tiện tru lục. Thử kế nhược hành,; Hà Bắc chi địa khả hô hấp nhi định dã. Nhiên hậu phân khiển Vương Sân bắc liên Đột Quyết, đạo tự Thái Nguyên, nam lâm Bồ, Giáng; đại vương chỉnh giá thân nghệ Lạc Dương, tây nhập Đồng Quan. Lưỡng quân hợp thế, bất doanh tuần nguyệt, thiên hạ định hĩ." Viện tòng chi Tân Đường thư – Tông thất truyện: Lư Giang quận vương Viện: Binh tào tham quân Vương Lợi Thiệp thuyết Viện viết: "Vương kim vô chiếu thiện phát binh, tắc phản hĩ. Đương tu quyền kết chúng tâm. Nhược chư thứ sử triệu chi bất chí, tương hà dĩ toàn?" Viện viết: "Nại hà?" Đối viết: "Sơn Đông hào kiệt thường vi Đậu Kiến Đức sở dụng, kim thất chức dữ biên hộ di, thử kì tư loạn, nhược hạn chi vọng vũ. Vương năng phát sử, sử tất phục cựu chức, tùy tại sở mộ binh, hữu bất tòng, đắc triếp tru chi, tắc Hà Bắc chi địa khả hô hấp nhi hữu. Nhiên hậu khiển Vương Sân ngoại liên Đột Quyết, diêu Thái Nguyên nam xu Bồ, Giáng, đại vương chỉnh giá tây nhập quan, lưỡng quân hợp thế, bất tuần nguyệt thiên hạ định hĩ." Viện tòng chi...
  10. ^ Cựu Đường thư – Tông thất truyện: Lư Giang vương Viện: Viện dĩ nội ngoại cơ tất phó Quân Khuếch. Lợi Thiệp dĩ Quân Khuếch đa phiên phúc, hựu thuyết viện ủy binh vu Vương Sân nhi trừ Quân Khuếch, Viện bất năng quyết. Quân Khuếch tri chi, trì trảm Sân, trì thủ cáo kì chúng viết: "Lý Viện dữ Vương Sân cộng phản, cấm cố sắc sử, thiện truy binh tập. Kim Vương Sân dĩ trảm, độc Lý Viện tại, vô năng vi dã. Nhữ nhược tòng chi, chung diệc tộc diệt; tòng ngã thủ chi, lập đắc phú quý. Họa phúc như thị, ý dục hà tòng?" Chúng viết: "Giai nguyện thảo tặc." Quân Khuếch lĩnh kì huy hạ đăng thành tây diện, Viện vị chi giác. Quân Khuếch tự lĩnh thiên dư nhân tiên vãng ngục trung xuất Đôn Lễ, Viện thủy tri chi, cự suất sổ bách nhân phi giáp, tài xuất chí môn ngoại, dữ Quân Khuếch tương ngộ. Quân Khuếch vị kì chúng viết: "Lý Viện tác nghịch ngộ nhân, hà hốt tòng chi, tự thủ đồ thán?" Chúng giai đảo qua, nhất thì hội tẩu. Viện khối nhiên độc tồn, vị Quân Khuếch viết: "Tiểu nhân mại ngã dĩ tự mị, nhữ hành đương tự cập hĩ." Quân Khuếch cầm Viện, ải sát chi,... Tân Đường thư – Tông thất truyện: Lư Giang quận vương Viện:...dĩ nội ngoại binh tất phó Quân Khuếch. Lợi Thiệp dĩ Quân Khuếch đa phiên phúc, thỉnh dĩ binh chúc Sân, Viện do dự, Quân Khuếch mật tri chi, trì trảm Sân thủ, tuẫn vu quân viết: "Lý Viện dữ Vương Sân phản, cố sắc sử, thiện truy binh, kim Sân dĩ trảm, độc Viện tại, vô năng vi dã. Chư quân tòng chi thả tộc diệt, trợ ngã giả phú quý khả đắc!" Chúng viết: "Nguyện thảo tặc." Nãi xuất Đôn Lễ vu ngục. Viện văn chi, suất tả hữu sổ bách bị giáp xuất. Quân Khuếch hô viết: "Viện bội loạn, chư quân giai quái ngộ, nhược hà tòng chi dĩ thủ di lục?" Chúng phản tẩu. Viện giá quân khuếch viết: "Tiểu nhân mại ngã, hành tự cập!" Tức cầm Viện ải chi,... Tư trị thông giám quyển 191 – Đường kỷ 7: Binh tào tham quân Vương Lợi Thiệp thuyết Viện viết: "Vương Quân Khuếch phản phúc, bất khả ủy dĩ cơ bính, nghi tảo trừ khứ, dĩ Vương Sân đại chi." Viện bất năng quyết. Quân Khuếch tri chi, vãng kiến Sân, Sân phương mộc, ác phát nhi xuất, Quân Khuếch thủ trảm chi, trì kì thủ cáo chúng viết: "Lý Viện dữ Vương Sân đồng phản, tù chấp sắc sử, thiện tự trưng binh. Kim Sân dĩ tru, độc hữu Lý Viện, vô năng vi dã. Nhữ ninh tùy viện tộc diệt hồ, dục tòng ngã dĩ thủ phú quý hồ?" Chúng giai viết: "Nguyện tòng công thảo tặc." Quân Khuếch nãi suất kì huy hạ thiên dư nhân, du tây thành nhi nhập, Viện bất chi giác; Quân Khuếch nhập ngục xuất Đôn Lễ, Viện thủy tri chi, cự suất tả hữu sổ bách nhân bị giáp nhi xuất, ngộ Quân Khuếch vu môn ngoại. Quân Khuếch vị Viện chúng viết: "Lý Viện vi nghịch, nhữ hà vi tùy chi nhập thang hỏa hồ!" Chúng giai khí binh nhi hội. Duy Viện độc tồn, mạ Quân Khuếch viết: "Tiểu nhân mại ngã, hành tự cập hĩ!" Toại chấp Viện, ải chi.
  11. ^ Cựu Đường thư – Tông thất truyện: Lư Giang vương Viện:...niên tứ thập nhất,...
  12. ^ Cựu Đường thư – Tông thất truyện: Lư Giang vương Viện:... truyện thủ kinh sư, tuyệt kì chúc tịch. Tân Đường thư – Tông thất truyện: Lư Giang quận vương Viện:...truyện thủ kinh sư, phế vi thứ nhân, tuyệt chúc tịch.
  13. ^ Trinh Quan chánh yếu quyển 02 – Nạp gián đệ 5: Trinh Quan sơ, Thái Tông dữ Hoàng môn thị lang Vương Khuê yến ngữ, thì hữu mĩ nhân thị trắc, bổn Lư Giang vương Viện chi cơ dã, Viện bại, tịch một nhập cung. Thái Tông chỉ kì Khuê viết: "Lư Giang bất đạo, tặc sát kì phu nhi nạp kì thất. Bạo ngược chi thậm, hà hữu bất vong giả hồ!" Khuê tị tịch viết: "Bệ hạ dĩ Lư Giang thủ chi vi thị tà, vi phi tà?" Thái Tông viết: "An hữu sát nhân nhi thủ kì thê, khanh nãi vấn trẫm thị phi, hà dã?" Khuê đối viết: "Thần văn vu Quản tử (sách của Quản Trọng) viết Tề Hoàn Công chi Quách quốc, vấn kì phụ lão viết: "Quách hà cố vong?" Phụ lão viết: "Dĩ kì thiện thiện nhi ác ác dã." Hoàn Công viết: "Nhược tử chi ngôn, nãi hiền quân dã, hà chí vu vong?" Phụ lão viết: "Bất nhiên, Quách quân thiện thiện nhi bất năng dụng, ác ác nhi bất năng khứ, sở dĩ vong dã." Kim thử phụ nhân thượng tại tả hữu, thần thiết dĩ vi thánh tâm thị chi, bệ hạ nhược dĩ vi phi, sở vị tri ác nhi bất khứ dã." Thái Tông đại duyệt, xưng vi chí thiện, cự lệnh dĩ mĩ nhân hoàn kì thân tộc.

Ghi chú

sửa
  1. ^ Nay là huyện Lâm Thao, địa cấp thị Định Tây, Cam Túc
  2. ^ Thời Tùy Dượng đế, Lý Triết bị kết án lưu đày Lĩnh Nam, mất ở giữa đường, nên các con của Lý Triết không được nối tước. Vì thế tước Hoàng Đài công của Lý Viện chỉ có thể được phong bởi Lý Uyên sau khi Lý Uyên dấy binh; đến khi Lý Uyên xưng đế lại phong tặng cho thân tộc họ Lý một lần nữa
  3. ^ Chủ tướng của quân Đường trong chiến dịch này là Lý Hiếu Cung, con trai thứ 3 của Lý An, mà Lý An là anh cả của Lý Triết. Như vậy Lý Hiếu Cung và Lý Viện là anh em con chú con bác, đây cũng là chiến dịch duy nhất mà Lý Viện được tham gia
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Lý_Viện_(Lư_Giang_vương)&oldid=70947715”
  NODES