Wikipedia

Ngữ hệ Tungus

ngữ hệ cơ bản của thế giới phân bố ở Đông Siberia và Mãn Châu

Ngữ hệ Tungus (còn gọi là ngữ hệ Mãn-Tungus) là một ngữ hệ miền đông Siberia và Mãn Châu. Hầu hết ngôn ngữ Tungus bị đe dọa, và tương lai của các ngôn ngữ kia cũng không vững vàng. Có chừng 75.000 người bản ngữ trải trên hơn một tá ngôn ngữ Tungus. Một số học giả xếp ngữ hệ Tungus vào ngữ hệ Altai chưa chắc chắn, cùng với ngữ hệ Turk, Mongol, đôi lúc cả Triều Tiên và Nhật Bản.

Ngữ hệ Tungus
Phân bố
địa lý		Siberia, Đông Bắc Trung Quốc
Phân loại ngôn ngữ họcMột trong những ngữ hệ chính trên thế giới
Ngữ ngành con
  • Bắc
  • Nam
ISO 639-5:tuw
Glottolog:tung1282[1]
{{{mapalt}}}
Phân bố địa lý

Từ "Tungus" là một ngoại danh mà người Yakut và người Tatar Siberia gọi người Evenk ("tongus") vào thế kỷ XVII, nghĩa là "heo/lợn". Nó được mượn vào tiếng Nga thành "тунгус", rồi tới tiếng Anh thành "Tungus". Việc dùng "Tungus" cho người Evenk được coi là miệt thị.

Phân loại

sửa

Những nhà ngôn ngữ học nghiên cứu ngôn ngữ Tungus đặt ra nhiều hệ thống phân loại, dựa trên "tiêu chí" khác nhau, gồm đặc điểm hình thái, từ vựng, và âm vị. Một số học giả bỏ qua mô hình rẽ nhánh, cho rằng vì lịch sử tiếp xúc lâu dài giữa các tộc nói ngôn ngữ Tungus với nhau, ngữ hệ Tungus nên được coi là một dialect continuum (dãy phương ngữ).[2]

Một phân loại được nhiều người chấp thuận chia ngữ hệ Tungus ra làm nhánh Bắc và nhánh Nam (Georg 2004). Trong khi đó, Hölzl (2018)[3], chia hệ ra làm bốn nhóm con, tên Ewen, Udeghe, Nana, và Jurche.

Cơ cấu người nói ngôn ngữ Tungus theo ngôn ngữ:

  Xibe/Tích Ba (55%)
  Evenk (28.97%)
  Even (10.45%)
  số khác (5.58%)
Tungus Bắc
Tungus Nam

Alexander Vovin[5] ghi nhận rằng tiếng Mãn và tiếng Nữ Chân là những ngôn ngữ dị biệt trong nhánh Tungus Nam; điều này có thể là do ảnh hưởng từ tiếng Khiết Đan, tiếng Triều Tiên cổ, có lẽ cả Chukotka-Kamchatka.

Những ghi chép sớm nhất của phương Tây về ngôn ngữ Tungusic đến từ du khách người Hà Lan Nicolaes Witsen, người đã xuất bản cuốn sách bằng tiếng Hà Lan, Noord en Oost Tartarye (nghĩa đen là 'Bắc và Đông Tartary'). Nó mô tả nhiều dân tộc ở Viễn Đông Nga và bao gồm một số danh sách từ ngắn gọn cho nhiều ngôn ngữ. Sau chuyến du lịch đến Nga, những phát hiện thu thập được của ông đã được xuất bản thành ba lần xuất bản, 1692, 1705 và 1785.[6] Cuốn sách bao gồm một số từ và câu từ ngôn ngữ Evenki, sau đó được gọi là "Tungus".

Nhà ngôn ngữ học người Đức Wilhelm Grube (1855–1908) đã xuất bản một từ điển ban đầu về ngôn ngữ Nanai (hay còn gọi là ngôn ngữ Gold) vào năm 1900, cũng như giải mã ngôn ngữ Nữ Chân cho khán giả hiện đại bằng cách sử dụng một nguồn tiếng Trung Quốc.

Mặc cho những nét giống nhau giữa hệ Tungus và nhóm tiếng Triều Tiên, Vovin (2013)[7] cho rằng hai bên không liên quan.

Chú thích

sửa
  1. ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Tungusic”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
  2. ^ Lindsay J. Whaley, Lenore A. Grenoble and Fengxiang Li (tháng 6 năm 1999). “Revisiting Tungusic Classification from the Bottom up: A Comparison of Evenki and Oroqen”. Language. JSTOR 417262. Chú thích journal cần |journal= (trợ giúp)
  3. ^ Hölzl, Andreas. 2018. The Tungusic language family through the ages: Interdisciplinary perspectives: Introduction. International Workshop at the 51st Annual Meeting of the Societas Linguistica Europaea (SLE). 29 August – 1st September 2018, Tallinn University, Estonia.
  4. ^ a b c Mu, Yejun 穆晔骏. 1987: Balayu 巴拉语. Manyu yanjiu 满语研究 2. 2‒31, 128.
  5. ^ Vovin, Alexander. Why Manchu and Jurchen Look so Un-Tungusic?
  6. ^ Nicolaas Witsen (1785). “Noord en oost Tartaryen”.
  7. ^ Vovin, Alexander. 2013. Why Koreanic is not demonstrably related to Tungusic?. Proceedings of the conference Comparison of Korean with Other Altaic Languages: Methodologies and Case Studies, ngày 15 tháng 11 năm 2013, Gachon University, Seongnam, Republic of Korea.

Tài liệu

sửa
  • Kane, Daniel. The Sino-Jurchen Vocabulary of the Bureau of Interpreters. Indiana University Uralic and Altaic Series, Volume 153. Bloomington, Indiana: Indiana University Research Institute for Inner Asian Studies, 1989. ISBN 0-933070-23-3.
  • Miller, Roy Andrew. Japanese and the Other Altaic Languages. Chicago: The University of Chicago Press, 1971.
  • Poppe, Nicholas. Vergleichende Grammatik der Altaischen Sprachen [A Comparative Grammar of the Altaic Languages]. Wiesbaden: Otto Harrassowitz, 1960.
  • Tsintsius, Vera I. Sravnitel'naya Fonetika Tunguso-Man'chzhurskikh Yazïkov [Comparative Phonetics of the Manchu-Tungus Languages]. Leningrad, 1949.
  • Stefan Georg. "Unreclassifying Tungusic", in: Carsten Naeher (ed.): Proceedings of the First International Conference on Manchu-Tungus Studies (Bonn, August 28 – ngày 1 tháng 9 năm 2000), Volume 2: Trends in Tungusic and Siberian Linguistics, Wiesbaden: Harrassowitz, 45-57

Đọc thêm

sửa
  • Aixinjueluo Yingsheng 􀀆􀀃􀀉􀀈􀀅􀀇. 2014. Manyu kouyu yindian 􀀄􀀊􀀂􀀊􀀋􀀁. Peking: Huayi chubanshe.
  • Apatóczky, Ákos Bertalan; Kempf, Béla (2017). Recent developments on the decipherment of the Khitan small script. Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hung. 70(2). 109–133..
  • Alonso de la Fuente, José Andrés. 2015. Tungusic historical linguistics and the Buyla (a.k.a. Nagyszentmiklós) inscription. Studia Etymologica Cracoviensia 20. 17-46.
  • Alonso de la Fuente, José Andrés. 2017a. An Oroch word-list lost and rediscovered: A critical edition of Tronson's 1859 pseudo- Nivkh vocabulary. Bulletin of the School of Oriental and African Studies 80(1). 97-117.
  • Alonso de la Fuente, José Andrés. 2017b. From converb to classifier? On the etymology of Literary Manchu nofi. In Michał Né meth, Barbara Podolak & Mateusz Urban (eds.), Essays in the history of languages and linguistics. Dedicated to Marek Stachowski on the occasion of his 60th birthday, 57-80. Cracow: Księgarnia Akademicka.
  • Alonso de la Fuente, José Andrés. 2018. Past tenses, diminutives and expressive palatalization: Typology and the limits of internal reconstruction in Tungusic. In Bela Kempf, Ákos Bertalan Apatóczky & Christopher P. Atwood (eds.), Philology of the Grasslands: Essays in Mongolic, Turkic, and Tungusic Studies, 112-137. Leiden: Brill.
  • Aralova, Natalia. 2015. Vowel harmony in two Even dialects: Production and perception. Utrecht: LOT.
  • Baek, Sangyub. 2014. Verbal suffix -du in Udihe. Altai Hakpo 24. 1-22.
  • Baek, Sangyub. 2016. Tungusic from the perspective of areal linguistics: Focusing on the Bikin dialect of Udihe. Saporo:Graduate Scholof Leters, Hokkaidō University. (Doctoral dissertation.)
  • Baek, Sangyub. 2014. Verbal suffix -du in Udihe. Altai Hakpo 24. 1-22.
  • Baek, Sangyub. 2017. Grammatical peculiarities of Oroqen Evenki from the perspective of genetic and areal linguistics. Linguistic Typology of the North, vol. 4. 13-32.
  • Baek, Sangyub 􀀖􀀐􀀕. 2018. Chiiki gengo-gaku-teki kanten kara mita tsungūsu shogo no hojo dōshi 􀀓􀀊􀀎􀀏􀀋􀀔􀀌􀀕􀀂􀀅􀀍􀀃 􀀈􀀉􀀆􀀁􀀇􀀑􀀏􀀄􀀗􀀒􀀖􀀐. Hoppō gengo kenkyū 􀀌􀀒􀀚􀀜􀀗􀀘 8. 59-79.
  • Bogunov, Y. V., O. V. Maltseva, A. A. Bogunova & E. V. Balanovskaya 2015. The Nanai clan Samar: The structure of gene pool based on Ychromosome markers. Archaeology Ethnology and Anthropology of Eurasia 43(2). 146-152.
  • Bulatova, Nadezhda. 2014. Phonetic correspondences in the languages of the Ewenki of Russia and China. Altai Hakpo 24. 23-38.
  • Chaoke 􀁄􀀏 D. O. 2014a. Man tonggusiyuzu yuyan cihui bijiao 􀁖􀁳􀀞􀀼􀁮􀀾􀁮􀁨􀁬􀁎􀁌􀁲. Peking: Zhongguo shehui kexue chubanshe.
  • Chaoke 􀁄􀀏 D. O. 2014a. Man tonggusiyuzu yuyan ciyuan yanjiu 􀁖􀁳􀀞􀀼􀁮􀀾􀁮􀁨􀁬􀁬􀁕􀁝􀁡. Peking: Zhongguo shehui kexue chubanshe.
  • Chaoke 􀁄􀀏 D. O. 2014c. Xiboyu 366 ju huihuaju. Peking: Shehui kexue wenxian chubanshe.
  • Chaoke 􀁄􀀏 D. O. 2014d. Manyu 366 ju huihuaju. Peking: Shehui kexue wenxian chubanshe.
  • Chaoke 􀁄􀀏 D. O. 2016a. Ewenke yu jiaocheng 􀁵􀁔􀀏􀁮􀀹􀁟. Peking: Shehui kexue wenxian chubanshe.
  • Chaoke 􀁄􀀏 D. O. 2016b. Suolun ewenke yu jiben cihui 􀁥􀀍􀁵􀁔􀀏􀁮􀀧􀁆􀁬􀁎. Peking: Shehui kexue wenxian chubanshe.
  • Chaoke 􀁄􀀏 D. O. 2017. Ewenke zu san da fangyan cihui bijiao 􀁵􀁔􀀏􀀾􀀁􀀩􀀽􀁨􀁬􀁎􀁌􀁲. Peking: Shehui kexue wenxian chubanshe.
  • Chaoke 􀁄􀀏 D. O. & Kajia 􀀚􀀎 2016a. Suolun ewenke yu huihua 􀁥􀀍􀁵􀁔􀀏􀁮􀀌􀁭. Peking: Shehui kexue wenxian chubanshe.
  • Chaoke 􀁄􀀏 D. O. & Kajia 􀀚􀀎 2016b. Tonggusi ewenke yu huihua 􀁳􀀞􀀼􀁵􀁔􀀏􀁮􀀌􀁭. Peking: Shehui kexue wenxian chubanshe.
  • Chaoke 􀁄􀀏 D. O. & Kajia 􀀚􀀎. 2017. Nehe ewenke yu jiben cihui 􀁪􀁐􀁵􀁔􀀏􀁮􀀧􀁆􀁬􀁎. Peking: Shehui kexue wenxian chubanshe.
  • Chaoke 􀁄􀀏 D. O. & Kalina 􀀚􀀇􀀪. 2016. Ewenkezu yanyu 􀁵􀁔􀀏􀀾􀁰􀁮. Peking: Shehui kexue wenxian chubanshe.
  • Chaoke 􀁄􀀏 D. O. & Kalina 􀀚􀀇􀀪. 2017. Arong ewenke yu 􀁺􀁧􀁵􀁔􀀏􀁮. Peking: Shehui kexue wenxian chubanshe.
  • Chaoke 􀁄􀀏 D. O. & Sirenbatu 􀀼􀀋􀀰􀀤. 2016. Aoluguya ewenke yu huihua 􀀸􀁿􀀞􀁻􀁵􀁔􀀏􀁮􀀌􀁭. Peking: Shehui kexue wenxian chubanshe.
  • Chaoke 􀁄􀀏 D. O. & Wang Lizhen 􀁏􀁢􀁛. 2016. Ewenkezu minge geci 􀁵􀁔􀀏􀀾􀁍􀁋􀁋􀁬. Peking: Shehui kexue wenxian chubanshe.
  • Chao Youfeng 􀁄􀁃􀀯 & Meng Shuxian 􀀬􀁒􀁱. 2014. Zhongguo elunchunyu fangyan yanjiu 􀀅􀀣􀁵􀀍􀁀􀁮􀀽􀁨􀁝􀁡. Guoli minzuxue bowuguan diaocha baogao 􀀣􀁢􀁍􀀾􀀭􀀙􀁗􀁽􀁯􀁇􀀵􀀠 116. 1-113.
  • Corff, Oliver et al. 2013. Auf kaiserlichen Befehl erstelltes Wörterbuch des Manjurischen in fünf Sprachen: „Fünfsprachenspiegel". Wiesbaden: Harrassowitz.
  • Crossley, Pamela K. 2015. Questions about ni- and nikan. Central Asiatic Journal 58(1-2). 49-57.
  • Do, Jeong-up. 2015. A comparative study of Manchu sentences in Manwen Laodang and Manzhou Shilu. Altai Hakpo 25. 1-35.
  • Doerfer, Gerhard & Michael Knüppel. 2013. Armanisches Wörterbuch. Nordhausen: Verlag Traugott Bautz.
  • Dong Xingye 􀀙􀀂􀀁. 2016. Hezheyu 􀀞􀀎􀀄. Harbin: Heilongjiang renmin chubanshe.
  • Duggan, Ana T. 2013. Investigating the prehistory of Tungusic peoples of Siberia and the Amur-Ussuri region with complete mtDNA genome sequences and Y-chromosomal markers. PlosOne 8(12). e83570.
  • Duo Limei 􀀨􀀇􀁉 & Chaoke 􀁄􀀏 D. O. 2016. Tonggusi ewenke yu yanjiu 􀁳􀀞􀀼􀁵􀁔􀀏􀁮􀁝􀁡. Peking: Shehui kexue wenxian chubanshe.
  • Grenoble, Lenore A. 2013. The syntax and pragmatics of Tungusic revisited. In Balthasar Bickel, Lenore A. Grenoble, David A. Peterson and Alan Timberlake (eds.), Language typology and historical contingency. In honor of Johanna Nichols, 357-382. Amsterdam: Benjamins.
  • Grenoble, Lenore A. 2014. Spatial semantics, case and relator nouns in Evenki. In Pirkko Suihkonen & Lindsay J. Whaley (eds.), On diversity and complexity of languages spoken in Europe and North and Central Asia,111-131. Amsterdam: Benjamins.
  • Gusev, Valentin. 2016. Figura etymologica in Uilta. Hoppō jinbun kenkyū 􀀘􀀽􀀊􀀻􀁝􀁡 9. 59-74.
  • Hasibate'er 􀀡􀀼􀀰􀁘􀀮. 2016. Aoluguya fangyan yanjiu 􀀸􀁿􀀞􀁻􀀽􀁨􀁝􀁡. Peking: Minzu chubanshe.
  • Hölzl, Andreas. 2017a. Kilen: Synchronic and diachronic profile of a mixed language. Paper presented at the 24th LIPP Symposium, June 21st - 23rd, 2017, Munich.
  • Hölzl, Andreas. 2017b. New evidence on Para-Mongolic numerals. Journal de la Société Finno-Ougrienne 96. 97-113.
  • Hölzl, Andreas. 2018a. Constructionalization areas: The case of negation in Manchu. In Evie Coussé, Peter Andersson & Joel Olofsson (eds.), Grammaticalization meets construction grammar (Constructional Approaches to Language 21), 241-276. Amsterdam: Benjamins.
  • Hölzl, Andreas. 2018b. Udi, Udihe, and the language(s) of the Kyakala. IJDL - International Journal of Diachronic Linguistics and Linguistic Reconstruction 15. 111-146.
  • Hölzl, Andreas. 2018c. Das Mandschurische: Ein diachroner Überblick. Asien-Orient Institut, Universität Zürich, 16.03.2018.
  • Hölzl, Andreas. 2018d. A typology of questions in Northeast Asia and beyond: An ecological perspective. (Studies in Diversity Linguistics 20). Berlin: Language Science Press.
  • Hölzl, Andreas & Yadi Hölzl. 2019. A wedding song of the Kyakala in China: Language and ritual. IJDL - International Journal of Diachronic Linguistics & Linguistic Reconstruction 16. 87–144.
  • Huang Xihui 􀂀􀁷􀀴. 2016. Manwen zhuanzi chuangzhi shijian ji fenqi yanjiu 􀁖􀀻􀁤􀀫􀀓􀀔􀀿􀁸􀀜􀀐􀁅􀁝􀁡. Altai Hakpo 26. 63- 84.
  • Jang Taeho & Tom Payne. 2018. The modern spoken Xibe verb system. IJDL - International Journal of Diachronic Linguistics and Linguistic Reconstruction 15. 147-169.
  • Jang, Taeho, Kyungsook Lim Jang & Thomas E. Payne. forthcoming A typological grammar of Xibe.
  • Janhunen, Juha. 2005. Tungusic. An endangered language family in Northeast Asia. International Journal of the Sociology of Language 173. 37–54.
  • Janhunen, Juha. 2015. Recent advances in Tungusic lexicography. Studia Orientalia Electronica 3. 17-20.
  • Janhunen, Juha 2016. Reconstructio externa linguae ghiliacorum. Studia Orientalia 117. 3-27.
  • Kane, Daniel. 2013. Introduction, Part 2: An update on deciphering the Kitan language and scripts. Journal of Song-Yuan Studies 43. 11-25.
  • Kang, Hijo, Jiwon Yun & Seongyeon Ko. 2017. Vowels of Beryozovka Ewen: An acoustic phonetic study. Altai Hakpo 27. 1-23.
  • Kazama Shinjirō 􀁚􀀷, 􀁅􀁂􀁠. 2015a. Dagūru-go no goi ni okeru tsungūsu shogo to no kyōtsū yōso ni tsuite 􀀡􀁤􀀞􀁤􀀄􀀭􀀾􀀓􀀾􀁢􀀒 􀀊􀀌􀀔􀀣􀀯􀀞􀁤􀀄􀀠􀁃􀀾􀀑􀀓􀀹􀁑􀁞􀁋􀀒􀀏􀀉􀀐. Hoppō jinbun kenkyū 􀀘􀀽􀀊􀀻􀁝􀁡 8. 1-23.
  • Kazama Shinjirō 􀁚􀀷, 􀁅􀁂􀁠. 2015b. Euen-go buisutoraya hōgen no gaisetsu to tekisuto 􀀛􀀙􀀚􀀯􀀾􀀦􀀗􀀠􀀥􀀫􀀪􀁛􀀽􀀓􀀵􀁊 􀀑􀀤􀀜􀀠􀀥. Hoppō gengo kenkyū 􀁜􀁛􀀽􀀾􀀼􀀸 5. 83-128.
  • Khabtagaeva, Bayarma. 2017. The Ewenki dialects of Buryatia and their relationship to Khamnigan Mongol. Wiesbaden: Harrassowitz.
  • Khabtagaeva, Bayarma. 2018. The role of Ewenki VgV in Mongolic Reconstructions. In Bela Kempf, Ákos Bertalan Apatóczky & Christopher P. Atwood (eds.), Philology of the Grasslands: Essays in Mongolic, Turkic, and Tungusic Studies, 174-193. Leiden: Brill.
  • Kim, Alexander. 2013. Osteological studies of archaeological materials from Jurchen sites in Russia. Journal of Song-Yuan Studies 43. 335- 347.
  • Ko, Seongyeon, Andrew Joseph & John Whitman. 2014. In Martine Robbeets and Walter Bisang (eds.), Paradigm change: In the Transeurasian languages and beyond, 141-176. Amsterdam: Benjamins.
  • Kuzmin, Yaroslav V. et al. 2012. The earliest surviving textiles in East Asia from Chertovy Vorota Cave, Primorye Province, Russian Far East 86(332). 325-337.
  • Li Linjing 􀀓􀀔􀀟. 2016. Hojengo no kaiwa tekisuto (6) 􀀈􀀄􀀁􀀂􀀉􀀜􀀋􀀛􀀆􀀃􀀅􀀇(6). Hoppō gengo kenkyū 􀀌􀀒􀀚􀀜􀀗 􀀘 6. 131-152.
  • Liu Xiaodong 􀀒􀁁􀀄 & Hao Qingyun 􀀁􀀱􀀈. 2017. Bohaiguo lishi wenhua yanjiu 􀁓􀁑􀀣􀀛􀀟􀀻􀀗􀁝􀁡. Harbin: Heilongjiang renmin chubanshe.
  • Liu Yang 􀀒􀁹. 2018. Jin shangjingcheng yizhi faxian wenzi zhuan chuyi 􀁶􀀂􀀉􀀦􀁴􀀥􀀝􀁚􀀻􀀫􀁞􀀑􀁩. Beifang wenwu 􀀘􀀽􀀻􀁗 1. 60-61.
  • Miyake, Marc. 2017a. Jurchen language. In Rint Sybesma (ed.), Encyclopedia of Chinese language and linguistics, 5 vols., 478-480. Leiden: Brill.
  • Miyake, Marc 2017b. Khitan language. In Rint Sybesma (ed.), Encyclopedia of Chinese language and linguistics, 5 vols., 492‒495. Leiden: Brill.
  • Mu Yejun 􀁠􀁂􀁾. 1985. Alechuka manyu yuyin jianlun 􀁺􀀖􀁊􀀢􀁖􀁮􀁮􀁼􀁣􀁫. Manyu yanjiu 􀁖􀁮􀁝􀁡1. 5-15.
  • Mu, Yejun 􀁠􀁂􀁾. 1986: Alechuka manyu de shuci yu gezhuci 􀁺􀀖􀁊􀀢􀁖􀁮􀁜􀀺􀁬􀀃􀁈􀀕􀁬. Manyu yanjiu 􀁖􀁮􀁝􀁡 2. 2‒17.
  • Mu, Yejun 􀁠􀁂􀁾. 1987: Balayu 􀀰􀀶􀁮. Manyu yanjiu 􀁖􀁮􀁝􀁡 2. 2‒31, 128.
  • Moritae Satoe 􀁇􀀴, 􀁍􀀻. 2016. Uiruta-go kita hōgen tekisuto: `Fuyu, chichi ga watashi o tsuremodoshita' 􀀙􀀘􀀭􀀡􀀾􀁜􀁛􀀽􀀤􀀜􀀠􀀥: 􀀇􀁖􀀁􀁙􀀋􀁁􀀖􀁟􀀕􀁝􀀍􀀎􀀈. Hoppō jinbun kenkyū 􀀘􀀽􀀊􀀻􀁝􀁡 9. 143-163.
  • Najia 􀀪􀀎. 2017. Dula'er ewenke yu yanjiu 􀁕􀀶􀀮􀁵􀁔􀀏􀁮􀁝􀁡. Peking: Shehui kexue wenxian chubanshe.
  • Norman, Jerry. 2013. A comprehensive Manchu-English dictionary. Cambridge: Harvard University Asia Center.
  • Pakendorf, Brigitte. 2014. Paradigm copying in Tungusic: The Lamunkhin dialect of Ėven and beyond. In Martine Robbeets & Walter Bisang (eds), Paradigm Change: In the Transeurasian languages and beyond, 287-310. Amsterdam: Benjamins.
  • Pakendorf, Brigitte. 2015. A comparison of copied morphemes in Sakha (Yakut) and Ėven. In Francesco Gardani, Peter Arkadiev & Nino Amiridze (eds), Borrowed morphology, 157–187. Berlin: De Gruyter Mouton.
  • Pakendorf, Brigitte. 2017. Lamunkhin Even evaluative morphology in cross-linguistic comparison. Morphology 27. 123-158.
  • Pakendorf, Brigitte & Natalia Aralova, 2018. The endangered state of Negidal: A field report. Language Documentation and Conservation 12. 1-14.
  • Pakendorf, Brigitte & Ija V. Krivoshapkina. 2014. Ėven nominal evaluatives and the marking of definiteness. Linguistic Typology 18(2). 289-331.
  • Pakendorf, Brigitte & R. Kuz'mina. 2016. Evenskij jazyk. In V. Mixal'čenko (ed.), Jazyk i obščestvo. Enciklopedija, 583-587. Azbukovnik: Izdatel'skij Centr.
  • Pevnov, Alexander M. 2016. On the specific features of Orok as compared with the other Tungusic languages. Studia Orientalia 117. 47-63.
  • Pevnov, Alexander M. 2017. On the origin of Uilta (Orok) nōni 'he or she'. Hoppō jibun kenkū 􀀌􀀒􀀊􀀑􀀗􀀘 10. 71-77.
  • Robbeets, Martine. 2015. Diachrony of verb morphology. Japanese and the Transeurasian languages. Berlin: De Gruyter Mouton.
  • Robbeets, Martine & Remco Bouckaert. 2018. Bayesian phylolinguistics reveals the internal structure of the Transeurasian family. Journal of Language Evolution 2018. 145–162.
  • Róna-Tas, András 2016. Khitan studies I: The graphs of the Khitan small script. 1 General remarks, dotted graphs, numerals. Acta Orientalia Hungarica 69 (2): 117‒138.
  • Sebillaud, Pauline & Liu Xiaoxi. 2016. Une ville jurchen au temps des Ming (XIV e -XVII e siècle): Huifacheng, un carrefour économique et culturel. Arts Asiatiques 71. 55-76.
  • Shimunek, Andrew. 2016. Yöröö Khamnigan: A possibly recently extinct Tungusic language of northern Mongolia. Altai Hakpo 26. 13-28.
  • Shimunek, Andrew. 2017. Languages of ancient southern Mongolia and North China. Wiesbaden: Harrassowitz.
  • Shimunek, Andrew. 2018. Early Serbi-Mongolic–Tungusic Lexical Contact: Jurchen Numerals from the 􀀏􀀠 Shirwi (Shih-wei) in North China. In Bela Kempf, Ákos Bertalan Apatóczky & Christopher P. Atwood (eds.), Philology of the Grasslands: Essays in Mongolic, Turkic, and Tungusic Studies, 331-346. Leiden: Brill.
  • Siska, Veronika et al. 2017. Genome-wide data from two early Neolithic East Asian individuals dating to 7700 years ago. Science Advances 3: e1601877.
  • Stary, Giovanni. 2015. Manchu-Chinese bilingual compositions and their verse-technique. Central Asiatic Journal 58(1-2). 1-5.
  • Stary, Giovanni. 2017. Neue Beiträge zum Sibe-Wortschatz. In Michał Németh, Barbara Podolak & Mateusz Urban (eds.), Essays in the history of languages and linguistics. Dedicated to Marek Stachowski on the occasion of his 60th birthday, 703-707. Cracow: Księgarnia Akademicka.
  • Sun Hao. 2014. A re-examination of the Jurchen Sanshi-bu ("thirty surnames"). Eurasian Studies 2. 84-121.
  • Tabarev, Andrei V. 2014. The later prehistory of the Russian Far East. In Colin Renfrew & Paul Bahn (eds.), The Cambridge world prehistory, 3 vols., 852-869. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Tolskaya, Inna. 2014. Oroch vowel harmony. Lingua 138. 128-151.
  • Tolskaya, Maria. 2015. Udihe. In Nicola Grandi & Lívia Körtvélyessy (eds.), Edinburgh handbook of evaluative morphology, 333– 340. Edinburgh: Edinburgh University Press.
  • Trachsel, Yves. 2018. Archery in primers. Debtelin 2 109-115.
  • Tsumagari, Toshiro. 2014. Remarks on the Uilta folktale text collected by B. Pilsudski. Hoppō jinbun kenkyū 􀀘􀀽􀀊􀀻􀁝􀁡 7. 83- 94.
  • Tulisow, Jerzy. 2015. The wedding song of Shamaness Nisin: An unknown fragment of a well-known tale. Central Asiatic Journal 58(1-2). 155-168.
  • Vovin, Alexander. 2012. Did Wanyan Xiyin invent the Jurchen script? In Andrej Malchukov & Lindsay J. Whaley (eds.), Recent advances in Tungusic linguistics, 49-58. Wiesbaden: Harrassowitz.
  • Vovin, Alexander. 2013. From Koguryŏ to T'amna. Slowly riding to the South with speakers of Proto-Korean. Korean Linguistics 15(2). 222–240.
  • Vovin, Alexander. 2015a. Eskimo loanwords in northern Tungusic. Iran and the Caucasus 19. 87-95.
  • Vovin, Alexander. 2015b. Some notes on the Tuyuhun (􀀍􀀝􀀃) language: In the footsteps of Paul Pelliot. Journal of Sino-Western Communications 7(2). 157‒166.
  • Vovin, Alexander. 2018. Four Tungusic etymologies. In Bela Kempf, Ákos Bertalan Apatóczky & Christopher P. Atwood (eds.), Philology of the Grasslands: Essays in Mongolic, Turkic, and Tungusic Studies, 366-368. Leiden: Brill.
  • Walravens, Hartmut. 2015. Christian literature in Manchu. Central Asiatic Journal 58(1-2). 197-224.
  • Walravens, Hartmut. 2017. A note on digitised Manchu texts. Central Asiatic Journal 60(1-2. 341-344.
  • Wang Qingfeng 􀁙􀀱􀀆. 2005. Manyu yanjiu 􀁖􀁮􀁝􀁡. Peking: Minzu chubanshe.
  • Weng Jianmin 􀁦􀀲􀀷 & Chaoke 􀁄􀀏 D. O. 2016. Aoluguya ewenke yu yanjiu 􀀸􀁿􀀞􀁻􀁵􀁔􀀏􀁮􀁝􀁡. Peking: Shehui kexue wenxian chubanshe.
  • Yamada Yoshiko 􀀿􀁔, 􀁄􀁀. 2015. Uirutago kita hōgen tekisuto: Hito kui obake no hanashi 􀀙􀀘􀀭􀀡􀀾􀁜􀁛􀀽􀀤􀀜􀀠􀀥 􀀃 􀁈􀁣 􀀉􀀊􀀳􀀌􀀓􀁡. Hoppō gengo kenkyū 􀀘􀀽􀀊􀀻􀁝􀁡 5. 261-280.
  • Yamada Yoshiko 􀀿􀁔, 􀁄􀁀. 2016. Gishikutauda (marīya miheewa) no shōgai: Uiruta-go kita hōgen tekisuto 􀀝􀀟􀀞􀀡􀀙􀀢􀀅􀀨 􀀬􀀄􀀪􀀂􀀩􀀧􀀛􀀮􀀆􀀓􀁉􀀶: 􀀙􀀘􀀭􀀡􀀾􀁜􀁛􀀽􀀤􀀜􀀠􀀥. Hoppō gengo kenkyū 􀀘􀀽􀀊􀀻􀁝􀁡 6. 179-201.
  • Yamada Yoshiko 􀀿􀁔, 􀁄􀁀. 2017. Uiruta-go kita hōgen no on'in-teki keitai-teki tokuchō: Minami hōgen to no sōi-ten o chūshin ni 􀀙􀀘􀀭􀀡􀀾􀁜􀁛􀀽􀀓􀀲􀀱􀁒􀀂􀀺􀁎􀁒􀁗􀁐: 􀁘􀁛􀀽􀀑􀀓􀁌􀀰􀁓􀀖􀁏􀁆􀀒. Hoppō gengo kenkyū 􀀘􀀽􀀊􀀻􀁝􀁡 10. 51-70.
  • Zgusta, Richard. 2015. The peoples of Northeast Asia through time. Precolonial ethnic and cultural processes along the coast between Hokkaido and the Bering Strait. Leiden: Brill.
  • Zhang Paiyu. 2013. The Kilen language of Manchuria. Grammar of a moribund Tungusic language. Hong Kong: Hongkong University Press. (Doctoral dissertation.)
  • Zhao Jie. 1989. Xiandai manyu yanjiu. Peking: Minzu chubanshe.
  • Zhu Zhenhua, Hongyan Zhang, Jianjun Zhao, Xiaoyi Guo, Zhengxiang Zhang, Yanling Ding & Tao Xiong. 2018. Using toponyms to analyze the endangered Manchu language in Northeast China. Sustainability 10(563). 1-17.
  • Zikmundová, Veronika. 2013. Spoken Sibe. Morphology of the inflected parts of speech. Prague: Karolinum. 37
  • Vovin, Alexander (2009) [2006]. “Tungusic Languages”. Trong Keith Brown, Sarah Ogilvie (biên tập). Concise Encyclopedia of Languages of the World (ấn bản thứ 1). Amsterdam and Boston: Elsevier. tr. 1103–1105. ISBN 978-0-08-087774-7. OCLC 264358379.

Liên kết ngoài

sửa
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Ngữ_hệ_Tungus&oldid=70889976”
  NODES
chat 2
Intern 8
languages 17
mac 2
Note 2
os 31
text 4