SARS-CoV-2
Virus corona gây hội chứng hô hấp cấp tính nặng 2, viết tắt SARS-CoV-2 (tiếng Anh: Severe acute respiratory syndrome corona virus 2),[4][a] trước đây có tên là virus corona mới 2019 (2019-nCoV) và cũng được gọi là virus corona ở người 2019 (HCoV-19 hoặc hCoV-19), là một chủng coronavirus gây ra bệnh viêm đường hô hấp cấp do virus corona 2019 (COVID-19),[5] xuất hiện lần đầu tiên vào tháng 12 năm 2019, trong đợt bùng phát đại dịch COVID-19 ở thành phố Vũ Hán, Trung Quốc và bắt đầu lây lan nhanh chóng, sau đó trở thành một đại dịch toàn cầu. Vào ngày 12 tháng 1 năm 2020, nó được Tổ chức Y tế Thế giới gọi tên là 2019-nCoV, dựa trên một phương thức đặt tên cho virus corona mới.[6][7] Đến ngày 11 tháng 2 năm 2020, Ủy ban Quốc tế về Phân loại Virus (ICTV) quyết định đặt tên chính thức cho chủng virus corona mới này là SARS-CoV-2 khi họ phân tích rằng nó cùng loài với virus SARS từng gây ra đại dịch năm 2003 nhưng là một chủng khác của loài.[8][9] Virus này là một loại virus corona RNA liên kết đơn chính hiệu. Trong khoảng thời gian đầu của đại dịch COVID-19, các nhân viên nghiên cứu đã phát hiện chủng virus này sau khi họ tiến hành đo lường kiểm tra axit nucleic và dò tra trình tự bộ gen ở mẫu vật lấy từ người bệnh.[10][11][12]
| SARS-CoV-2 | |
|---|---|
| |
| Một bức ảnh hiển vi điện tử truyền qua của những phần tử virus SARS-CoV-2 | |
| |
| Ảnh minh họa một phần tử virus SARS-CoV-2[1] | |
Phân loại virus 
| |
| (kph): | Virus |
| Vực: | Riboviria |
| Ngành: | incertae sedis |
| Bộ: | Nidovirales |
| Họ: | Coronaviridae |
| Chi: | Betacoronavirus |
| Phân chi: | Sarbecovirus |
| Loài: | |
| Strain: | 'SARS-CoV-2'
|
| Biến chủng | |
| |
  | |
| Vũ Hán, Trung Quốc, nơi bùng phát dịch đầu tiên đã được ghi nhận | |
| Các đồng nghĩa | |
Virus corona đã biết gây ra cảm mạo cùng với các triệu chứng khá nghiêm trọng giống như Hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS) và Hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng (SARS). SARS-CoV-2 là phân dạng của virus corona mà từ trước đây chưa bao giờ phát hiện ở trong cơ thể người.[13][14] Tháng 12 năm 2019 tới nay, thành phố Vũ Hán của tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc liên tục trông coi tra xét bệnh cúm trải rộng và bệnh tật tương quan, phát hiện nhiều trường hợp bệnh viêm phổi mang tính virus nổi dậy, tất cả cùng chẩn đoán là viêm phổi mang tính virus/truyền nhiễm phần phổi.[15] Ủy ban Sức khỏe Vệ sinh Nhà nước Trung Quốc nhận định đây là bệnh truyền nhiễm loại B, chiếu theo quản lí loại A.[16]
Tên gọi
sửaTrong thời gian bùng phát dịch virus corona 2019, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ban đầu đề nghị sử dụng tên chỉ định tạm thời "2019-nCoV" (tiếng Anh: 2019 novel coronavirus – virus corona mới 2019) để gọi cho chủng virus này. Tuy nhiên, điều này dẫn đến một mối lo ngại, rằng việc không có tên chính thức có thể sẽ khiến việc sử dụng tên không chính thức một cách cố định và thường xuyên trong giao tiếp chung, virus này cũng thường được gọi là "virus corona mới", "virus corona Vũ Hán", "virus Vũ Hán" hoặc chỉ đơn giản là "virus corona".[17][18] Theo hướng dẫn của WHO năm 2015 về việc đặt tên virus và bệnh,[18][19] Ủy ban Quốc tế về Phân loại Virus (ICTV) thông báo rằng họ sẽ là cơ quan đặt tên chính thức cho các virus mới.[17]
Ngày 11 tháng 2 năm 2020, Ủy ban Quốc tế về Phân loại Virus (ICTV) đã công bố tên "severe acute respiratory syndrome coronavirus 2" (tạm dịch "virus corona gây hội chứng hô hấp cấp tính nặng 2") và ký hiệu viết tắt là SARS-CoV-2[20] để ám chỉ chủng virus trước đây gọi là 2019-nCoV.[21] Trước đó cùng ngày, WHO đã chính thức đổi tên căn bệnh do chủng virus gây ra từ "bệnh hô hấp cấp do 2019-nCoV" thành bệnh virus corona 2019 (COVID-19) (coronavirus disease 2019).[13][22] Để tránh nhầm lẫn với bệnh SARS, căn bệnh trong dịch SARS năm 2003, WHO đôi khi gọi virus này là "virus COVID-19" hoặc "virus gây ra bệnh COVID-19" khi giao tiếp với công chúng.[4]
Virus học
sửaPhát sinh
sửaĐộng vật được bán để làm thức ăn bị nghi ngờ là nơi chứa hoặc trung gian cho virus vì nhiều người nhiễm bệnh đầu tiên được xác định là công nhân tại Chợ bán buôn hải sản Hoa Nam, họ tiếp xúc nhiều hơn với động vật, ăn uống các thực phẩm từ động vật hoang dã. Một chợ bán động vật sống để làm thức ăn cũng bị đổ lỗi trong Dịch SARS vào năm 2003; những nơi như vậy được coi là một "vườn ươm" hoàn hảo cho mầm bệnh mới. Nhưng đó chỉ là giả thuyết của chính phủ Trung Quốc. Hiện giờ các nhà khoa học đang tiếp tục tìm kiếm.[23]
Truyền nhiễm
sửaSự lây truyền từ người sang người đã được xác nhận.[24] Có báo cáo đã cho rằng virus lây nhiễm ngay cả trong thời gian ủ bệnh.[25][26] Tuy nhiên, các quan chức tại Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) tuyên bố rằng họ "không có bất kỳ bằng chứng nào về việc bệnh nhân bị lây nhiễm virus trước khi khởi phát triệu chứng".[27]
Một nhóm nghiên cứu đã ước tính hệ số sinh sản cơ bản (cũng được gọi là hệ số lây nhiễm cơ bản, ) của virus nằm trong khoảng từ 5 đến 10.[28] Điều này có nghĩa là một người bị nhiễm virus có thể lây nhiễm cho 5 đến 10 người khác. Các nhóm nghiên cứu khác đã ước tính chỉ số sinh sản cơ bản có thể là từ 2 đến 4,5.[29] Người ta đã xác định rằng virus có thể lây truyền dọc theo một chuỗi gồm ít nhất năm người.[30]
Bộ gen
sửa
Trình tự gen của chủng virus SARS-CoV-2 bao gồm một chuỗi RNA đơn gồm 29.903 nucleotide.
Về mặt tương đồng, nó là:
- 50% mã gen so với chủng virus MERS-CoV;
- 79,5% mã gen so với chủng virus SARS-CoV;
- 96% mã gen so với chủng virus Corona được phát hiện trong dơi, đặc biệt là dơi móng ngựa;
- 99% mã gen so với chủng virus Corona có trong loài Tê tê.[12] Virus Corona SARS 2 và virus Corona SARS cùng thuộc virus Corona thế hệ B (Betacoronavirus Lineage B, Sarbecovirus).[31]
Điều này cho thấy nguồn gốc của virus là ở tê tê hoặc dơi.
Nó được giải trình tự vào ngày 5 tháng 1 năm 2020 tại Đại học Phục Đán ở Thượng Hải, Trung Quốc. Năm bộ gen của virus Corona SARS 2 đã được nhanh chóng rút chiết ra, và được Trung tâm lâm sàng vệ sinh công cộng thành phố Thượng Hải, Bệnh viện Trung tâm Vũ Hán, Đại học Khoa học và Công nghệ Hoa Trung, Trung tâm kiểm soát dự phòng bệnh tật thành phố Vũ Hán, Sở Kiểm soát dự phòng bệnh truyền nhiễm thuộc Trung tâm kiểm soát dự phòng bệnh tật Trung Quốc và Đại học Sydney tuyên bố ở trên trang mạng Virological.[32] Năm bộ gen của virus lần lượt là BetaCoV/Wuhan/IVDC-HB-01/2019, BetaCoV/Wuhan IVDC-HB-04/2020, BetaCoV/Wuhan/IVDC-HB-05/2019, BetaCoV/Wuhan/WIV04/2019, BetaCoV/Wuhan/IPBCAMS-WH-01/2019 và BetaCoV/Wuhan/WIV05/2020.[12][33][34] Chiều dài trình tự RNA của nó khoảng chừng là 32.000 nucleotide.[12]
Dịch tễ học
sửaVụ nhiễm virus đầu tiên được biết đến ở người xảy ra vào ngày 31 tháng 12 năm 2019. Đồng hồ phân tử cũng cho thấy ngày bắt đầu tương tự, hoặc sớm hơn một chút.[35]
Một đợt bùng phát dịch bệnh do virus SARS-CoV-2 đã được phát hiện lần đầu tiên tại thành phố Vũ Hán của Trung Quốc, vào khoảng đầu tháng 1 năm 2020. Sau đó, virus này đã lan sang các tỉnh khác của Trung Quốc đại lục và các quốc gia khác, bao gồm Thái Lan, Nhật Bản, Đài Loan, Hàn Quốc, Úc, Pháp, Hoa Kỳ và Việt Nam.[36][37][38]
Sự lây lan từ người sang người đã được xác nhận tại Quảng Đông, Trung Quốc, vào ngày 20 tháng 1 năm 2020.[24]
Tính đến ngày 28 tháng 2 năm 2020, toàn thế giới đã có hơn 83.000 trường hợp nhiễm bệnh được xác nhận, 2.872 người tử vong, 36.731 người đã được chữa khỏi.[39] Các ca bệnh bên ngoài Trung Quốc đã có mặt ở 57 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Dịch đang có dấu hiệu bùng phát mạnh bên ngoài Trung Quốc đại lục, tại các quốc gia như Hàn Quốc, Nhật Bản, Iran và Ý.[40] Tính đến ngày 25 tháng 4 năm 2020, toàn thế giới đã có gần 2.900.000 trường hợp nhiễm bệnh được xác nhận, khoảng 199.000 người tử vong. Tính đến ngày 31 tháng 12 năm 2020, toàn thế giới đã có hơn 82.835.563 trường hợp nhiễm bệnh được xác nhận, 1.807.638 người tử vong, 444.437 người đã được chữa khỏi. Các ca bệnh bên ngoài Trung Quốc cho đến nay đã có mặt ở 215 quốc gia và vùng lãnh thổ
Viêm phổi
sửaTriệu chứng
sửa
Các triệu chứng được báo cáo gồm sốt trong 90% trường hợp mắc bệnh, mệt mỏi và ho khan trong 80% trường hợp,[41] 20% bị khó thở và suy hô hấp chiếm 15%.[41] X-quang ngực đã tiết lộ các dấu hiệu ở cả hai phổi. Dấu hiệu sống nhìn chung là ổn định vào thời điểm nhập viện của những bệnh nhân.[41] Các xét nghiệm máu thường cho thấy số lượng bạch cầu thấp (giảm bạch cầu và giảm bạch cầu lympho).
Phòng tránh
sửaLàm tốt việc bảo vệ bản thân bao gồm: giữ gìn vệ sinh tay và đường hô hấp cơ bản (không sờ tay lên mắt, mũi, miệng), kiên trì thói quen ăn uống an toàn, làm hết sức khả năng tránh khỏi tiếp xúc thân mật với bất kì người nào có biểu hiện bệnh về đường hô hấp (như ho và hắt hơi).[13] Đường hô hấp dễ tổn thương khi lạnh, do đó trong thực hành y học dân tộc người ta dùng gừng, trà gừng giữ ấm họng và cổ. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) có đề cập đến Dexamethasone dùng phòng bệnh, và phục hồi cho bệnh nhân Covid-19, loại thuốc này cũng rất thông dụng ở Việt Nam, hiện đang được dùng để chống viêm nhiễm, chống dị ứng và giảm đau... có tên thương mại là Dexazone.
Điều trị
sửaHiện tại chưa có phương pháp chữa bệnh đặc biệt đối với virus Corona kiểu mới gây ra. Tuy nhiên rất nhiều chứng trạng có thể xử lí được, do đó cần tình huống lâm sàng của người bệnh để tiến hành chữa bệnh. Việc chăm sóc giúp đỡ với người bệnh có thể vô cùng hiệu quả.[13]
Trong khoảng thời gian tình hình dịch bệnh viêm phổi Vũ Hán bùng phát vẫn không có phương pháp chữa bệnh cụ thể nhắm vào virus mới đó, nhưng có thể sử dụng thuốc kháng virus đã có để tiến hành chữa bệnh, như indinavir, saquinavir, remdesivir, lopinavir/ritonavir và interferon beta.[42][43][44]
Nghiên cứu vắc-xin
sửaVào tháng 1 năm 2020, một số tổ chức và viện nghiên cứu đã bắt đầu làm việc để tạo ra vắc-xin cho vi rút corona Vũ Hán dựa trên bộ gen được công bố. Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) hy vọng có thể thử nghiệm vắc-xin 2019-nCoV cho người vào tháng 4 năm 2020.[45] Tại Việt Nam, Công ty TNHH Một Thành viên Vắc xin và Sinh phẩm số 1 (Vabiotech), Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương và Viện Đào tạo Y học dự phòng và Y tế công cộng bắt tay vào nghiên cứu ứng phó nhanh với dịch viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus corona (COVID-19) từ ngày 20 tháng 2 năm 2020[46][cần nguồn tốt hơn]. Cần 3 - 6 tháng để tìm nguyên liệu, 3 tháng để thử nghiệm trên động vật. Bây giờ, Nga đã công bố vaccin COVID-19 thử nghiệm thành công và đã có hơn 1 tỷ lượt đặt hàng.
Xem thêm
sửa- Đại dịch COVID-19
- Hội chứng hô hấp cấp Trung Đông (do virus MERS-CoV)
- Hội chứng hô hấp cấp tính nặng (do virus SARS-CoV)
- Coronavirus mới
- Các biến chủng của SARS-CoV-2:
- Cẩm nang phòng chống COVID-19 - Wikibooks
Thư viện ảnh
sửa
Tham khảo
sửaGhi chú
sửa- ^ Dưới góc độ truyền thông, việc sử dụng tên SARS có thể gây ra những hậu quả không lường trước về mặt tạo ra nỗi sợ hãi không cần thiết cho một số người, đặc biệt là ở châu Á, nơi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi dịch SARS năm 2003. Vì lý do đó và một số vấn đề khác, WHO đã bắt đầu sử dụng thuật ngữ "virus gây ra COVID-19" và "virus COVID-19" khi giao tiếp với công chúng.
Chú thích
sửa- ^ Lỗi chú thích: Thẻ
<ref>sai; không có nội dung trong thẻ ref có tênNYT-SpikyBlob - ^ Fox, Dan (2020). “What you need to know about the Wuhan coronavirus”. Nature. doi:10.1038/d41586-020-00209-y. ISSN 0028-0836. PMID 33483684.
- ^ Zhang, Y.-Z.; và đồng nghiệp (ngày 12 tháng 1 năm 2020). “Wuhan seafood market pneumonia virus isolate Wuhan-Hu-1, complete genome”. GenBank. Bethesda, Maryland, United States: National Institutes of Health. Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 13 tháng 1 năm 2020.
- ^ a b “Naming the coronavirus disease (COVID-2019) and the virus that causes it”. World Health Organization. Truy cập ngày 24 tháng 2 năm 2020.
From a risk communications perspective, using the name SARS can have unintended consequences in terms of creating unnecessary fear for some populations, especially in Asia which was worst affected by the SARS outbreak in 2003. For that reason and others, WHO has begun referring to the virus as "the virus responsible for COVID-19" or "the COVID-19 virus" when communicating with the public. Neither of these designations are intended as replacements for the official name of the virus as agreed by the ICTV.
- ^ “Novel coronavirus to be called COVID-19, says WHO”. ngày 11 tháng 2 năm 2020. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 2 năm 2020. Truy cập ngày 11 tháng 2 năm 2020.
- ^ “Surveillance case definitions for human infection with novel coronavirus (nCoV)”. www.who.int (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 21 tháng 1 năm 2020.
- ^ “Novel coronavirus (2019-nCoV), Wuhan, China”. www.cdc.gov. cdc.gov. ngày 10 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 16 tháng 1 năm 2020.
- ^ Gorbalenya, Alexander E. (ngày 11 tháng 2 năm 2020). “Severe acute respiratory syndrome-related coronavirus – The species and its viruses, a statement of the Coronavirus Study Group”. bioRxiv (bằng tiếng Anh): 2020.02.07.937862. doi:10.1101/2020.02.07.937862. S2CID 214317727.
- ^ “Coronavirus disease named Covid-19”. BBC News (bằng tiếng Anh). ngày 11 tháng 2 năm 2020. Truy cập ngày 11 tháng 2 năm 2020.
- ^ “中国疾病预防控制中心”. www.chinacdc.cn. Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 2 năm 2020. Truy cập ngày 9 tháng 1 năm 2020.
- ^ “New-type coronavirus causes pneumonia in Wuhan: expert – Xinhua | English.news.cn”. www.xinhuanet.com. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 9 tháng 1 năm 2020.
- ^ a b c d “CoV2020”. platform.gisaid.org. Truy cập ngày 12 tháng 1 năm 2020.
- ^ a b c d “Liên quan đến viêm phổi do virus Corona kiểu mới truyền nhiễm Bạn cần phải hiểu ra”. https://mp.weixin.qq.com. Liên hợp quốc. Truy cập Ngày 24 tháng 1 năm 2019. Liên kết ngoài trong
|website=(trợ giúp) - ^ “Tổ chức Y tế Thế giới đặt tên virus hình dạng mũ kiểu mới Vũ Hán Virus đặt tên có lề lối”. https://news.163.com. Ngày 15 tháng 1 năm 2020. Liên kết ngoài trong
|website=(trợ giúp) - ^ “Vào tháng 12 thành phố Vũ Hán phát hiện 27 trường hợp bệnh viêm phổi mang tính virus Phần lớn là hộ kinh doanh ở phố chợ hải sản”. http://m.news.cctv.com. Ngày 31 tháng 12 năm 2019. Liên kết ngoài trong
|website=(trợ giúp) - ^ Cục Kiểm soát dự phòng dịch bệnh (ngày 20 tháng 1 năm 2020). “Thông cáo Uỷ ban Sức khoẻ Vệ sinh Nhà nước Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa” (bằng tiếng Trung). Lưu trữ bản gốc ngày 20 tháng 1 năm 2020.
- ^ a b Taylor-Coleman J (ngày 5 tháng 2 năm 2020). “How the new coronavirus will finally get a proper name”. BBC News Online. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 2 năm 2020. Truy cập ngày 6 tháng 2 năm 2020.
- ^ a b Stobbe M (ngày 8 tháng 2 năm 2020). “Wuhan coronavirus? 2019 nCoV? Naming a new disease”. Fortune. Lưu trữ bản gốc ngày 9 tháng 2 năm 2020. Truy cập ngày 8 tháng 2 năm 2020.
- ^ World Health Organization (2015). World Health Organization best practices for the naming of new human infectious diseases (Bản báo cáo). World Health Organization. hdl:10665/163636. WHO/HSE/FOS/15.1.
- ^ VinasDoc. “Quyết định 2355/QĐ-BYT của Bộ Y tế về việc ban hành Hướng dẫn phòng và kiểm soát lây nhiễm SARS-COV-2 trong cơ sở khám bệnh, chữa bệnh”. VinasDoc. Bản gốc lưu trữ ngày 5 tháng 9 năm 2022. Truy cập ngày 5 tháng 9 năm 2022.
- ^ “WHO Director-General's remarks at the media briefing on 2019-nCoV on ngày 11 tháng 2 năm 2020”. World Health Organization (WHO). Lưu trữ bản gốc ngày 12 tháng 2 năm 2020. Truy cập ngày 11 tháng 2 năm 2020.
- ^ Myers, Steven Lee (ngày 25 tháng 1 năm 2020). “China's Omnivorous Markets Are in the Eye of a Lethal Outbreak Once Again”. The New York Times.
- ^ a b “China confirms human-to-human transmission of new coronavirus”. Canadian Broadcasting Corporation. ngày 20 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 21 tháng 1 năm 2020.
- ^ “【武漢肺炎】衛健委︰新型冠狀病毒傳播力增強 潛伏期最短僅1天”. 明報新聞網 (bằng tiếng Trung).
- ^ “专家：病毒潜伏期有传染性 有人传染同事后才发病”. news.163.com (bằng tiếng Trung). ngày 26 tháng 1 năm 2020.
- ^ “U.S. Notches Fifth Coronavirus Case as Global Count Nears 3,000”. www.medpagetoday.com. 27 Tháng một 2020.
- ^ Zhao, Shi; Ran, Jinjun; Musa, Salihu Sabiu; Yang, Guangpu; Lou, Yijun; Gao, Daozhou; Yang, Lin; He, Daihai (ngày 24 tháng 1 năm 2020). “Preliminary estimation of the basic reproduction number of novel coronavirus (2019-nCoV) in China, from 2019 to 2020: A data-driven analysis in the early phase of the outbreak”. bioRxiv (bằng tiếng Anh): 2020.01.23.916395. doi:10.1101/2020.01.23.916395. S2CID 213932613.
- ^ Liu, Tao; Hu, Jianxiong; Kang, Min; Lin, Lifeng; Zhong, Haojie; Xiao, Jianpeng; He, Guanhao; Song, Tie; Huang, Qiong; Rong, Zuhua; Deng, Aiping; Zeng, Weilin; Tan, Xiaohua; Zeng, Siqing; Zhu, Zhihua; Li, Jiansen; Wan, Donghua; Lu, Jing; Deng, Huihong; He, Jianfeng; Ma, Wenjun (ngày 25 tháng 1 năm 2020). “Transmission dynamics of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV)”. bioRxiv (bằng tiếng Anh): 2020.01.25.919787. doi:10.1101/2020.01.25.919787. S2CID 214096876.
- ^ Saey, Tina Hesman (ngày 24 tháng 1 năm 2020). “How the new coronavirus stacks up against SARS and MERS”. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2020.
- ^ “Phylogeny of SARS-like betacoronaviruses”. nextstrain. Truy cập ngày 18 tháng 1 năm 2020.
- ^ “武汉新型冠状病毒肺炎大事记”. 財新網.
- ^ “Initial genome release of novel coronavirus”. Virological (bằng tiếng Anh). ngày 11 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 12 tháng 1 năm 2020.
- ^ “Wuhan seafood market pneumonia virus isolate Wuhan-Hu-1, complete genome”. ngày 17 tháng 1 năm 2020 – qua NCBI Nucleotide. Chú thích journal cần
|journal=(trợ giúp) - ^ Cohen, Jon (ngày 26 tháng 1 năm 2020). “Wuhan seafood market may not be source of novel virus spreading globally”. Science | AAAS (bằng tiếng Anh).
- ^ “China coronavirus: Hong Kong widens criteria for suspected cases after second patient confirmed, as MTR cancels Wuhan train ticket sales”. Hong Kong: South China Morning Post. ngày 23 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 23 tháng 1 năm 2020.
- ^ “Novel coronavirus: three cases reported in France”. European Centre for Disease Prevention and Control. ngày 25 tháng 1 năm 2020.
- ^ Doherty, Ben (ngày 25 tháng 1 năm 2020). “Coronavirus: three cases in NSW and one in Victoria as infection reaches Australia”. The Guardian (bằng tiếng Anh). ISSN 0261-3077. Truy cập ngày 26 tháng 1 năm 2020.
- ^ “Operations Dashboard for ArcGIS”. gisanddata.maps.arcgis.com. Truy cập ngày 30 tháng 1 năm 2020.
- ^ “Novel Coronavirus (2019-nCoV) SITUATION REPORT - 5 25 JANUARY 2020” (PDF). Truy cập ngày 26 tháng 1 năm 2020.
- ^ a b c “Experts explain the latest bulletin of unknown cause of viral pneumonia”. Wuhan Municipal Health Commission. ngày 11 tháng 1 năm 2020. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 22 tháng 1 năm 2020.
- ^ Paules, Catharine I.; Marston, Hilary D.; Fauci, Anthony S. (ngày 23 tháng 1 năm 2020). “Coronavirus Infections—More Than Just the Common Cold”. JAMA. 323 (8): 707–708. doi:10.1001/jama.2020.0757. PMID 31971553. S2CID 210872134.
- ^ “Gilead assessing Ebola drug as possible coronavirus treatment”. Reuters. ngày 23 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 26 tháng 1 năm 2020.
- ^ “Coronavirus: Vir Biotechnology and Novavax announce vaccine plans-GB”. Truy cập ngày 26 tháng 1 năm 2020.
- ^ “With Wuhan virus genetic code in hand, scientists begin work on a vaccine”. Reuters. ngày 24 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 26 tháng 1 năm 2020.
- ^ Thanh Phương (21 tháng 2 năm 2020). “Vingroup tài trợ 20 tỉ đồng cho nghiên cứu chống virus corona”. Tuổi Trẻ. Truy cập ngày 25 tháng 6 năm 2024.
Liên kết ngoài
sửa
Tư liệu liên quan tới 2019-nCoV tại Wikimedia Commons
Định nghĩa của Wuhan pneumonia tại Wiktionary- Cập nhật thông tin về tình hình dịch bệnh mới nhất tại Việt Nam Lưu trữ 2020-02-13 tại Wayback Machine
- COVID-19 Bệnh virus corona 2019 tại Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)
- Coronavirus tại Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)
- SARS Hội chứng hô hấp cấp tính nặng tại Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)
- COVID-19 in 20 Questions tại Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)
