Tiếng Phổ cổ
Tiếng Phổ cổ là một ngôn ngữ Balt Tây, từng là ngôn ngữ của người Phổ cổ (một dân tộc Balt cư ngụ vùng Phổ). Ngôn ngữ này được gọi là "tiếng Phổ cổ" để tránh nhầm lẫn với các phương ngữ tiếng Đức ở Hạ Phổ và Thượng Phổ. Tiếng Phổ cổ bắt đầu được viết xuống vào thế kỷ XIII và một góc nhỏ nền văn học của ngôn ngữ này còn tồn tại đến này.
| Tiếng Phổ cổ | |
|---|---|
| Prūsiskai[1] | |
 | |
| Sử dụng tại | Phổ |
| Khu vực | Balt |
| Mất hết người bản ngữ vào | Đầu thế kỷ XVIII[2] |
| Phục hồi | Đang có nỗ lực phục hồi, với 50 người nói L2 (không rõ thời điểm)[3] |
| Dân tộc | Người Phổ Balt |
| Phân loại | Ấn-Âu |
| Hệ chữ viết | Latinh |
| Mã ngôn ngữ | |
| ISO 639-3 | prg |
| Glottolog | prus1238[4] |
| Linguasphere | 54-AAC-a |
 | |
Quan hệ với các ngôn ngữ khác
sửaTiếng Phổ cổ có quan hệ gần gũi với các ngôn ngữ Balt Tây khác, chẳng hạn tiếng Kurs, tiếng Galinda[5] và tiếng Sudovia. Nó có mối quan hệ xa hơn với các ngôn ngữ Balt Đông (tiếng Litva, tiếng Latvia) và các ngôn ngữ Slav. Có thể lấy từ "đất" ra làm ví dụ: semmē trong tiếng Phổ cổ, земля́ (zemljá) trong tiếng Nga, zeme trong tiếng Latvia và žemė trong tiếng Litva.
Âm vị học
sửaDựa trên phân tích của Schmalstieg (1974):
Phụ âm
sửa| Môi | Răng/ Chân răng |
Sau chân răng | Ngạc mềm | Thanh hầu | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Tắc | vô thanh | p | t | k | ||
| hữu thanh | b | d | ɡ | |||
| Xát | vô thanh | f* | s | (ʃ) | h* | |
| hữu thanh | v | z | (ʒ) | |||
| Mũi | m | n | ||||
| Rung | r | |||||
| Tiếp cận | l | j | ||||
- Âm /ʃ, ʒ/ có thể từng hiện diện.
- Có lẽ mọi phụ âm đều có dạng vòm hoá (ví dụ, [tʲ, dʲ]) ngoại trừ /j/, /ʃ/ và /ʒ/.
- Âm /f/ và /h/ có mặt trong tiếng Phổ cổ, song có lẽ chúng không phải âm vị nguyên hữu (chỉ xuất hiện trong từ mượn).
Nguyên âm
sửa| Trước | Giữa | Sau | |
|---|---|---|---|
| Đóng | i iː | u uː | |
| vừa | eː | oː | |
| Mở | a aː |
| Trước | Sau | |
|---|---|---|
| Vừa | ei | |
| Mở | ai | au |
- /au/ có thể cũng được phát âm thành [eu].
Nguồn tham khảo
sửa- ^ The adverb Prūsiskai ('in Prussian') appears on the title page of the Königsberg catechism of 1561. See Klussis, Michels; Palmaitis, Mykolas Letas biên tập (2007). Old Prussian Written Monuments: Text and Comments (PDF). Kaunas: Lithuanian's World Center for Advancement of Culture, Science and Education. tr. 387.; Mažiulis, Vytautas. Etymological Dictionary of Old Prussian. 3. tr. 360–361.
- ^ Young, Steven (2008). “Baltic”. Trong Kapović, Mate (biên tập). The Indo-European Languages. London: Routledge. tr. 486–518.
- ^ Bản mẫu:E22
- ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “tiếng Phổ cổ”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ^ Tarasov I. The balts in the Migration Period. P. I. Galindians, pp. 100-108.