Grôte Markt (Brugge)
De Grôte Markt van Brugge, of geweune de Mart, is e pling in ‘t herte van de binnstad met ‘n ippervlakte van 1 ha. An de zuudkant stoat ‘t belangrykste monument van Brugge, d’olletorre (halletorre) of belfort.
An de voet van ‘t gebouw, neffest de twi groene frietkootn, stoat er e maquette van ‘t belfort vo blendn, met e tekst in braille in vier toaln.
Van ip ‘t binnpling, woarround da d’olle gebouwd wierd, ku j'ip de 83 m hoge torre me 366 treedn klemmn tout an de klokkn, wa da zeker de moeite weird is vo ‘t panorama over d’oude stad te zien en verre d’r buutn.
In d’ollezoaln houdn ze nu beurzn en byeenkomstn.
Sedert 1996 meugn d’r gin auto ‘s me stoan ip de markt en z’en schôon werk gemakt vo ‘t pling were één van d’antrekkelikste plekkn van Brugge te moakn. Van de markt vertrekkn d’r peirdekoetsn vo de toeristn.
De woensdagnuchtnd wordt er markt g’houdn en ‘t pling wordt ook gebruukt vo speciale evenementn lik ieder joar de start van de Rounde van Vloandern. In de kerstperiode stoat er e kerstmarkt en ‘n yspiste.
Geschiedenisse
bewerkn
De Brugsche markt trok van in de 10e eeuwe ol vele volk en round 1200 wierd d’êeste internationale joarmarkt g’houdn.
D’êeste olle ountstound round 1220 ols verkoopplatse van de marchandise van de commercantn. ‘t Woarn klêne gebouwn in hout an de zuudkant van de markt en round 1240 kwamt er ‘n uutgebreider gebouw met ‘n houtn torre. Mor in 1280 wierd ‘t vernield deur e brand en z’herbouwdn ‘t in stêen round 1291.
D’r wierd ook beslist van dichte by, an 'n ôostkant van de markt, e Woaterolle te bouwn over de Reie, die ton nog deure liep langs de markt. De Woaterolle was ‘n overdekte los- en ipslagplekke woa dan de bôotn die van Damme kwoamn, under productn kostn uutloadn. Vo da de Woaterolle d’r stound wierd er an de Reiekoaie ip de markt in oopn lucht gelost en geloadn.
Van de vismarkt ip de markt is ter ol sproake van in 1396. De vis wierd doa verkocht en ‘t ambachtshuus van de visverkopers stound an de nôordkant van ‘t pling, dichte by de Sint-Christoffelkerke. In 1709 wierd er e sôorte yzern vismyne gebouwd, die in 1745 tegoare met de vismarkt no de Broamberg verhuusde. De Koornmarkt kwam ton no de markt.
D’r wierdn ip de markt grôte evenementn, steekspeeln en tornooin g’houdn mor ook terechtstelliengn, die e grôot publiek trokkn.
Ip de koarte van Marcus Gerards uut 1562 stoan d'r noamn woavan dat er in 1562 nog gin sproake was. De Koornmarkt stoat ol ip de markt en de Vismarkt ip de Broamberg. En de noame Spinola Reye bestound ook nog nie, want Ambrosio Spinola is mo geboorn in 1569 (1569-1630).
Da komt deurda d’ofbeeldiengn nie ofkomstig zyn van d’oorsprounkelikke koperploatn, mo wel van e lithogroafische kopie uut 1900. De stêenn, die in 't stadhuus van Brugge bezichtigd kunn wordn, zyn gegraveerd deur Gustaaf Roels.
D’olletorre
bewerknD’olle me belfort (klokketorre) is e burgerlik gebouw in bakstêen in vroeggotischn styl, die gedomineerd wordt deur de 83 meter hoge torre.
E belfort was etwa typisch vo Vlamsche steedn in de Middeleeuwn. ‘t Was e symbool van vryheid, rykdom en stedelikke macht. De privileges en de stadskasse wierdn d’r in bewoard.
D’r woarn verschillige bouwperiodes.
- 13e eeuwe: ‘t Eeste verdiep, tout an de platte hoektorretjes
- 14e eeuwe: ‘t Twidde verdiep, tout an de spitse hoektorretjes
- 15e eeuwe: ‘t Boovnste achthoekig verdiep me den beioard. Vroeger was d’r nog ’n houtn spits vanboovn, die in 1741 vo de twidde kir ofbrandde en nie mir erbouwd gewist is. In 1822 kwam de loatgotische krône d’r ip.
't Mariabeeld boovn de pôorte is gemakt deur Lanceloot Blondeel.
De nôordkant
bewerkn
De nôordkant is speciaal deur de typische huuzn me trapgevels.
Woa dan de café-restaurangs an de lienkerkant van ’t Geernaartstratje stoan, stound vroeger de Sint-Christoffelkerke, die in 1786 ofgebrookn wierd.
‘t Is dudelik te zien woa da de kerke stound, want d’huuzn lienks van ‘t Geernaartstratje stoan mêer voruut of de café-restaurangs reks van ‘t stratje, me Le Panier d'Or, 't derde puntdak, ‘t ambachtshuus van de ticheldekkers, en La Civiere d'Or, ’t derde latste huus en ’t ênigste zounder puntdak, ’t ambachtshuus van de visschers en visverkopers.
Den ôostkant
bewerknDen ôostkant van de markt wordt nu gedomineerd deur ’t Provinciaal Hof.
Omda de Woaterolle eur oorsprounkelikke functie verloorn aad en in slichte stoat was, besliste de centroale overheid van Brussel in 1787 vo ‘t gebouw of te breekn. De Reie wierd overwelfd en d’r kwam e blok classicistische huuzn, woavan da d’r e dêel ols Provinciaal Hof gebruukt wierd.
In 1878 wierd ‘t middngedêelte vernield deur e brand en in 1887 begostn ze me de nieuwn bouw van 't Provinciaal Hof en de Post in neogotischn styl.
’t Provinciaal Hof in witte stêen (1887-1890) is de zetel van de provincieroad van West-Vloandern me surtout ‘n officiële en representatieve functie en ‘t wordt soms gebruukt vor exposities.
Reks d’r neffest stoat de Post (gerêed in 1891). ’t Gebouw is soberder mo ’t gift e warmn indruk deur de rooie bakstêen.
’t Grys gebouw lienks van ’t Provinciaal Hof wierd loater gebouwd met e vôorgevel in arduun en e traptorre die doe peizn an de torre van de Poortersloge. Vanounder reks van de torre is ter e galerye me bankn, die ip ‘t eeste verdiep overgoat in e loggia.
’t Was bedoeld ols residentie vo de gouverneur, mo ’t is nôoit vo die functie gebruukt gewist. D’r zyn nu verschillige openboare bestiern in oundergebrocht.
By de groafwerkn round 1910 vo dien bouw, ip den hoek van de markt en de Philipstockstroate, en ze piloarn van de Woaterolle gevoundn, woavan dan d’r nu twêe in 'n Arentshof stoan.
De westkant
bewerkn
Ier zyn de gevelversieriengn interessant: de slecke, de blomme, de katte, den hoarinck, de klokke... verwyzn no de noame van ‘t huus of de vroegere functie. Belangryk zyn de twi huuzn an weerskantn van de Sint-Amandstroate. ‘t Huus Bouchoute lienks, met e schermgevel uut de 15e eeuwe, is ‘t oudste huus ip de markt. Vanboovn stoat er e goudn bolle en den ipvollendn achthoekign wiendwyzer wierd in 1682 deur ‘t stadsbestier an de gevel geplatst vo de commercantn en de zêemann. In ‘t huus Craenenburg ip den andern hoek, nu e café, zat Maximiliaan van Oostnryk in 1488 gevangn deur de Bruggeliengn. ‘t Huus a vroeger ‘n houtn gevel mo krêeg in 1955 e nieuwn neogotischn gevel.
Jan Breydel en Pieter de Coninck
bewerknIn ’t middn van ’t pling stoat ’t standbeeld van Jan Breydel en Pieter de Coninck, de twi lokoale volksheldn die in 1302 e grôte rolle speeldn in ’t Vlams verzet teegn de Fransche keunink, me de Guldnspoornslag ip de Groeninghekouter by Kortryk tout gevolg.
De vier hoekbeeldjes stellen Brugge, Yper, Gent en Kortryk voorn.
’t Standbeeld wierd ipgericht in 1887, den tyd van ’t historisch romantisme en achter de publicoatie van de Leeuw van Vloandern van Hendrik Conscience stoundn d’heldn were vulip in de belangstellienge. Deur de wryvienge tusschn ’t Vlamsgezind Breydelcomité en ’t Franstoalig stadsbestier is ’t standbeeld twi kêers ing’huldigd gewist: den 11stn juli 1887 deur ’t comité en tusschn 14 en 22 ogustus 1887 deur ’t stadsbestier.
|
Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Grote Markt (Brugge) van Wikimedia Commons. |