Hendrik I de Veugeloare

Hendrik I, bygenoamd Hendrik de Veugeloare (Duuts: Heinrich der Vogler of der Finkler, Latyn: Henricius Auceps), van 't Saksisch Huus van de Liudolfiengers, loater achter de krônienge van de drie keizers Otto I, Otto II en Otto III ook 't Ottoons Huus genoemd, (Memleben (Saksen-Anhalt) 876 – Memleben, 2 juli 936), was hertog van Saksn van 912 en keunienk van Oost-Francië van 919 tout an zyn dôod.

Hendrik mè zyn vrouwe Mathilde van Ringelheim

Je krêeg zyn bynoame de Veugeloare, omdat ie ip veugeljacht zou gewist zyn on z’hem kwoamn zeggn dat ie verkoozn was tout keunienk. Die anekdote zou stammn uut de 12ste êeuwe.

Ip 't ende van zyn leevn haad ie ol de stamhertogdommn verênigd en je wordt doadeure anzien ols de stichter van 't middelêeuws Duutsland.

Van achter de môord ip Berengar van Friuli in 924 woarn der gin keizers me gekrôond gewist en in 962 krêeg Hendrik zyn oudste zeune Otto I were de keizerskrône. 't Ottoons Huus, te begunn by keunienk Hendrik I, wordt doadeure anzien ols den êeste dynastie die de keizers van 't Rôoms Ryk ipvolgde.

Zyn jounk leevn

Hendrik was de zeune van Otto I, hertog van Saksn, en Hadwig van Babenberg. In 906 ist ie getrouwd mè Hatheburg, dochter van Erwin, groaf van Merseburg. Under huwelik wierd oungeldig verkloard achter de geborte van under zeune Thankmar.

In 909 ist ie in Wallhausen hertrouwd mè Mathilde van Ringelheim, bygenoamd d’Hillige, dochter van Diederik, groaf van Westfaaln. Ze stichtte verschillige religieuze instituutn o.a. d’abdye van Quedlinburg, woa dat Hendrik begroavn is en loater hillig verkloard.

Zyn loater leevn

Van 912 tout 915 vocht ie teegn keunienk Konrad I vo Thüriengn, mo toch wierd ie ip Konrad zyn sterfbedde angeduud ols ipvolger.

In meie 919 wierd ie in Fritzlar deur d'eedeln van de stamhertogdommn Frankn en Saksn tout keunienk verkoozn. Deur de twi andere machtige hertogdommn, Zwaabn en Beiern, wierd ie nie erkend ols keunienk. Zynder verkoozn Arnulf, hertog van Beiern. Achter ênigte veldtochtn wierd den hertog van Zwaabn gedwoungn vor hem t’erkenn en Arnulf van Beiern gaf ip in 921.

In 922 verjoegt ie ook Karel de Simpeln van West-Francië uut Lotharingen.

Achter den dôod van Lodewyk et Kiend in 911, haan de Lotharingsche eedeln gevochtn vo d’ipvolgienge in Lotharingen. De drie machtigste groepn woarn de Matfriedn, de Konradyners en de Reginars. Ounder ’t leiderschap van hertog Reginar I van Henegouwn, haan ze Karel de Simpeln verkoozn in de plekke van Konrad I, die in 911 wel verkoozn was ols keunienk van Oost-Francië.

In 925 kost Hendrik Lotharingen were ounder Oost-Francië briengn, achter dat ie hertog Giselbert van Lotharingen versleegn haad. Giselbert kwam Hendrik zyn vazal en je trouwde in 928 met Hendrik zyn dochter, Gerberga van Saksn.

Da joar kost Hendrik Holland, Kennemerland en Texel ook by z’n ryk voegn en doadeure wast ie mêer ip zyn gemak an de westgrenzn en kost ie hem beter concentreern ip d'ôostgrenzn.

Je most hem surtout verdeedign teegn de Magyoarn (Hongoarn), die zyn ryk standvastig binn vieln.

Je veroverdeg in 928 ook ênigte Sloavische stammn, lik de Havelli by Brandenburg en de Daleminzi by Meißen.

In 929 versloegt ie de Boheemers, woa da de dynastie van de Přemysliden an de macht was. Boheemn kwam, ounder Wenceslas den Hillign, e lêen van de Duutsche krône, mo ze mochtn e grôte vorm van ounofhankelikheid houdn.

In 933 kost Hendrik de Magyoarn versloan in de slag van Riade, by de riviere Unstrut.

By zyn latste veldtocht in 934 vielt ie Denemarkn binn en je veroverde ‘t hertogdom Sleeswyk.

Vrouwn en jounges

Me zyn êeste vrouwe Hatheburg had ie êen zeune:

• Thankmar († 938). Je rebelleerde teegn zyn halfbroere Otto en j'is gestorvn in e veldtocht.

Me zyn twidde vrouwe Mathilde van Ringelheim had ie drie zeuns en twi dochters:

• Otto I (912-973) , keizer van 't Hillig Rôoms Ryk.
• Gerberga van Saksn (913-984), getrouwd met hertog Giselbert van Lotharingen en loater me Lodewyk IV van West-Francië.
• Hadwig (Hedwige) van Saksn, (920-965), getrouwd met Hugo de Grôotn, hertog van de Frankn (dux Francorum). Under oudste zeune was Hugo Capet, den êeste keunienk van Frankryk van ’t Huus Capet.
• Hendrik I van Beiern (921-956), hertog van Beiern.
• Bruno de Grôotn (925-965), aartsbisschop van Keuln en de latstn hertog van hêel ’t hertogdom Lotharingen, vo dat et gesplitst wierd in Neder- en Ipper-Lotharingen.

Hendrik krygt de krône binst dat 'n veugels in zyn nettn vangt

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Henry I the Fowler van Wikimedia Commons.