West-Vlamsche klankverschuviengn
't West-Vlams verschilt up veel vlakk'n van 't Nederlands en van andere streektoal'n. Ier es en overzicht van de verschilln up 't vlak van:
- klankverschuviengn
- uutsproake
De pylkes in de tabelln willn ollene moa zeggn dat er e verschil es in uutsproake. 'n Ene kee es't Nederlands geëvolueerd tegenover 't West-Vlams, of zyn ze olletwee veranderd.
Klankverschuviengn
bewerkn| Nederlands | Brugge | Ostende | Diksmude | Veurn | Yper | Roeseloare | Tielt | Kortryk |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| a -> e | ||||||||
| vb. NL: hart naar VLS: erte | ||||||||
| Gras | ges, gas | gras | gas | ges | ges | ges | ges | ges |
| Hart | erte | erte | erte | erte | erte | erte | erte | érte |
| a -> o | ||||||||
| vb. NL: zacht naar VLS: zochte | ||||||||
| Af | of | of | of | of | of | of | of | of |
| Gebracht | gebrocht | gebrocht | gebrocht | gebrocht | ebrocht, gebrocht | gebrocht | gebrocht | gebrocht |
| Zacht | zochte | zochte | zochte | zochte | zochte | zochte | zochte | zochte |
| Zwart | ? | zwart | ? | zwort | zwort | zwort | zwart | ? |
| au -> ow | ||||||||
| vb. NL: blauw naar VLS: blow | ||||||||
| Blauw | blow | blow | blow | blow | blow | blow | blow | blow |
| Grauw | grow | grow | grow | grow | grow | grow | grow | grow |
| Klauwen | klown | klown, kloen | klown | klown | klown | klow'n | klow'n | klow'n |
| Nederlands | Brugge | Ostende | Diksmude | Veurn | Yper | Roeseloare | Tielt | Kortryk |
| e -> i | ||||||||
| vb. NL: vechten naar VLS: vicht'n | ||||||||
| Slecht | slicht | slicht | ? | slicht | slicht | slicht | slicht | ? |
| Vechten | vecht'n | vecht'n | vicht'n | vicht'n | vicht'n | vicht'n | vecht'n | vicht'n, vechtn |
| Vent | vint, vent | vint | vint | vint | vent, vint | vint | vint | vin(t), vent |
| ein -> ing | ||||||||
| vb. NL: trein naar VLS: tring | ||||||||
| Plein | pling | pling | pling | pling | pling | pling | plin | pling |
| Trein | tring | tring | tring | tring | tring | tring | trin | tring |
| i -> u | ||||||||
| vb. NL: licht naar VLS: lucht | ||||||||
| Beginnen | beginn'n | beginn'n, begunn'n | ? | beginn'n, begunn'n | begunn'n | begunn'n | beginn'n | ? |
| Licht | lucht | lucht | lucht | lucht | luch(t) | lucht | lucht | luch(t) |
| Nederlands | Brugge | Ostende | Diksmude | Veurn | Yper | Roeseloare | Tielt | Kortryk |
| ij -> ie | ||||||||
| vb. NL: rijk naar VLS: rieke | ||||||||
| Bij (voorzetsel) | bie | bie | bie | bie | bie | bie | bie | bie |
| Kijken | kiekn, kyk'n, kyken | kyk'n | kiekn | kiek'n | kikk'n | kiek'n | kiekn | kikk'n |
| Pijl | pyl | piel(e) | piele | pielle | pille | pielle | pille | pille |
| ij -> uu | ||||||||
| vb. NL: vijf naar VLS: vuve | ||||||||
| Blijven | bluuvn | bluuvn | bluuvn | bleuvn | bluuvn, bleuvn | bluuvn | bluvn | bluvn, blaivn |
| Pijp | pupe | pupe | pupe | pupe | peupe | pupe | pupe | pùpe |
| Vijf | vuve | vuve | vuve | vúvve, veuve | veuve | vuve | vuve | veuve, vaaive |
| Wijf | wuuf | wuuf | wuuf | wuuf | wuf, weuf, | wuuf | wuf | wuf, weuf, wijf |
| ing -> ienk/ink | ||||||||
| vb. NL: koning naar VLS: keunienk | ||||||||
| Koning | keunienk | keunienk | keunienk | keunienk | keunienk | keunink | keunink | keunink |
| Ring | ? | rienk | ? | rienk | rienk | rienk | rink | ? |
| Nederlands | Brugge | Ostende | Diksmude | Veurn | Yper | Roeseloare | Tielt | Kortryk |
| o -> u (-> i) | ||||||||
| vb. NL: zon naar VLS: zunne | ||||||||
| Bos | bus | bus, bos | bus | bus | bus | bus | bos | bos |
| Mossel | mussel | mussel | mussel | mussel | mussel | mossel | mussel | mossel |
| Op | ip | up, ip | ip, up | up | op, up | ip, up | ip | ip, up |
| Pop | puppe | puppe | puppe | puppe | puppe | puppe | puppe | puppe |
| Vol | vul | vul | vul | vul | vul | vul | vul | vul |
| Zon | zunne | zunne | zunne | zunne | zunne | zunne | zunne | zunne, zonne |
| oo -> eu | ||||||||
| vb. NL: zoon naar VLS: zeune | ||||||||
| Konijn | keun | keun | keun | keun | keun | keun | keun, kenin | konin, keun, kenin, kenijn |
| Noot | neute | neute | neute | neute | neute, note | note | note | note |
| Vogel | veugel | veugel | veugel | veugel | (n)e veugel | veugle | veugle | veugle |
| Zoon | zeune | zeune | zeune | zeune | zeune | zeune | zeune | zeune |
| Door | ? | ? | ? | deur | deure | deure | deure | ? |
| Nederlands | Brugge | Ostende | Diksmude | Veurn | Yper | Roeseloare | Tielt | Kortryk |
| oo -> u of eu | ||||||||
| vb. NL: schotel naar scheutel naar VLS: schuttel | ||||||||
| Boter | beuter | butter | beutre | butter | butter, beuter | beutre | beutre | beuter, butter, bootre |
| (Keutel) | ? | knuttel | kuttel | ? | keutel, kruttel | keutle | keutle | keutel |
| Schotel (vaatdoek) | sjchutteldoek | sjhutteldoek | sjchutteldoek | sjhutteldoek | sjchutteldoek | schutteldoek, skutteldoek | skeuteldoek, schutteldoek | skeuteldoek, skeuteldouk |
| oo -> o | ||||||||
| vb. NL: toren naar VLS: torre(n) | ||||||||
| Toren | toorn, torre | torre | toérn | tôorn | torre, torn | torre | toorn | torre, toorn |
| Voor (groef) | veure | veure | veure | vôre, veure | vorre, veure | veure, vworre, veure | vore, vorre | vwore |
| u -> i | ||||||||
| vb. NL: rug naar VLS: rik | ||||||||
| Dun | dinne | dunne, dinne | dinne | dinne | dinne | dinne | dunne | dunne |
| Put | pit | pit | pit | pit | pit | pit | put | put |
| Rug | rik, rugge | rik | rik | rik | rik, rugge | rugge, rik | rugge | rugge |
| Stuk | stik | stik | stik | stik | stik | stik | stik | stik |
| Nederlands | Brugge | Ostende | Diksmude | Veurn | Yper | Roeseloare | Tielt | Kortryk |
| ui -> uu | ||||||||
| vb. NL: muis naar VLS: muus | ||||||||
| Huis | uus | uus | uus | uus | uus, eus | uus | eus | eus |
| Luid | ? | luud, lude | Luud | lude | luje, lude | luwe | luje | luwe |
| Muis | muus | muus, muze | muus | muus | muus, muzze | muze | muzze | muzze, moize |
| ui/uu -> ie | ||||||||
| vb. NL: vuur naar VLS: vier | ||||||||
| Duur | diere | diere | diere | diere | diere | diere | diere | diere |
| Kuiken | kieken | kiek'n | kieken | kiek'n | kiek'n | kiekne | kiek'n | kiek'n |
| Vuur | vier | vier | vier | vier | vier | vier | vier | vier |
| uu -> eu | ||||||||
| vb. NL: muur naar VLS: meur | ||||||||
| Muur | meur | meur | meur | meur | meur | meur | meur | meur, muur |
| Uur | eure | eure | eure | eure | eure | eure | eure | eure |
| Zuur | ? | zeur | ? | zeur | zeur | zeur | zeur | ? |
Uutsproake
bewerkn| Nederlands | Brugge | Ostende | Diksmude | Veurn | Yper | Roeseloare | Tielt | Kortryk |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| a of e | ||||||||
| Fles | flasjche | flasjche, bottel | flasche | flesjche | flesje, flosjke, flosje | flosse, floschke, flosche | flasse | flaske, flasse |
| Uit de weg gaan | -- | -- | gart'n | gart'n | gert'n, goertn | gert'n | gert'n | gert'n |
| Gras | ges, gas | gras, gas | gas | ges | ges | ges | ges | ges |
| Verse | ? | vasjche | ? | ? | vesche, vesjke | ves, veske | ves | veske |
| Wesp | waspe, wespe | waspe, wespe | wespe | wespe | wespe (frutnier) | wespe | wespe | wespe |
| oe of o (AN o) | ||||||||
| Hond | oend, ond | oend | oend | ond | oend, ond | oend | ond | ond |
| Onder | oender, onder | oender | oender | oender | onder | oender | onder | onder |
| oe of oo (AN ou) | ||||||||
| Oude | oede | oede | oede | oede | oede, ode | oede | oude, ode | odde, oede, oude |
| Stout, moedig | stoet | stoet | stoet | stoet | stoet, stoot | stoet | stoot | stoot, stout |
| oe (eenklank) of oeë (tweeklank) | ||||||||
| Moe | moeë | moeë | moeë | ? | moe, moeë | moeë | moe | moe |
| Nederlands | Brugge | Ostende | Diksmude | Veurn | Yper | Roeseloare | Tielt | Kortryk |
| sj/sjch/sjk/sk | ||||||||
| Franse | Fransjche, Franse | Fransjche | Fransche | Fransjche | Fransche, Fransjke | Fransche, Franske | Franse, Franske | Franske, Franse |
| School | schole | schole | schole | ? | sjkole, schole | skole | skole | skole |
| Schouders | sjchoern | schoers, schoern | sjchoern, schoers | sjchoeder | sjchoers, sjkoers | skoern, sjchoern | schoern, skoern | skoern |
| Heldere aa (Oostends) <-> oa | ||||||||
| hamer | amer | amer [1] | oamer | ? | oamer | oamer | oamer | oamer |
| vandaag | vandaahe | vandaahe | vandaohe | ? | va(n)doahe | vandoahe | vandoahe | vandoahe |
| Diftongering ee | ||||||||
| Meer | meeër, meir | mèèr, mi | mjir | mjeer | mjeer, mei | mjeer | mjir | mji(r) |
| Zee | zeeë, zeie | zèitje, zèi [2] | zjee | zêejè, zjee | ziè, zee | zjé, zjee | zjee | ziè |
| Zeer | zeeër zeir | zere, zèèr | zjir | zjeer | zeer, zjeer | zjeer | zjeer | zièr |
| Diftongering oo | ||||||||
| Morsen | moosn | mooschn | (sturt'n) | (sturt'n) | moosjn (sturtn, swanseln) | mwoos'n, mwoosj'n | moisn, mwoosn | mwosn, mwoosken, moeisn |
| andere | ||||||||
| Mensen | mensjchen | mensjhen | menschen | mensjchn | meschn, miesjn | minsn, mènsjn | minsn | minskn, minsn |