Woaterholle
De Woaterolle of Woaterhalle (1285-1787) was e middeleeuws gebouw in Brugge, die boovn de riviere de Reie gebouwd was ip de Markt, tusschn de Philipstockstroate en de Breidelstroate.
In de Gotische overdekte Woaterolle, die uniek was in de Nederlandn, kostn klêne bôotn die van Damme kwoamn under marchandise loadn en lossn.
In 1787 wierd ‘t gebouw ofgebrookn. D’r zyn nog twi piloarn van te zien in den Arentshof, den hof van ’t Arentsuus, tusschn ‘t Groeningemuseum en via ‘t Bonifaciusbrugsje ‘t Gruuthusemuseum.
Nu wordt den ôostkant van de markt gedomineerd deur ‘t neo-gotisch Provinciaal Hof.
Geschiedenisse
bewerkn
In d'elfste eeuwe was Brugge uutgegroeid tout e commercieel center van Europees niveau. In die periode was de nateurlikke verbindienge van Brugge me de zêe begunn te verzandn. Mor in 1134 veranderde de Vlamsche kustvlakte deur e stormvloed. D’r was e diepe zêegeule ountstoan, die bevoarboar was vo grôte zêescheepn tout in Damme.
In de twiddn elft van de 12e eeuwe wierd Brugge deur e kanoal verboundn met ‘t Zwin. Damme aad in 1180 stadsrechtn gekreegn van Groaf van Vloandern Filips van den Elzas en doa wierd de marchandise van de grôte zêescheepn overgeloadn in klêne bôotn, die in ‘t center van Brugge kostn geroakn langs de Langereie, de Spegelreie en de Kroanreie. Da was ton e stik van de riviere de Reie.
Bouw van de Woaterolle
bewerkn
Vo da de Woaterolle d’r stound wierd er an de reiekoaie ip de markt in oopn lucht gelost en geloadn. De vis wierd doa verkocht en ‘t ambachtshuus van de visverkopers, nu La Civiere d'Or, stound an de nôordkant van ‘t pling, dichte by de Sint-Christoffelkerke, die nu nie mi bestoat.
In de 13e eeuwe wierd d’r beslist van dichte by 't eeste ollegebouw van 1240, die ’n houtn torre aad en ofbrandde in 1280, 'n overdekte Woaterolle over de reie te bouwn, woa dan de bôotn kostn binn voarn. Azo kostn ze loadn en lossn in ’t droge en boovn kost de marchandise gestockeerd wordn.
Bôotn met Iengelsche wulle, Spoans fruut, Baltisch groan, bier uut Hamburg en Bremen, wyn uut de streke van Bordeaux, brokoat uut Venetië, Ôosterse zyde en kruudn lik peper, kanêel en gember, voern Brugge binn en vertrokkn were me luxueus Vlams loakn en andere productn lik Brugsche kousn, e sôorte van wulln collants.
Z’aan ‘t ollêenrecht ip de commerce me Scandinavië en Rusland en ip de markt wierd er o.a. vis en hout uut Scandinavië en amberstêen en fourreure uut Rusland verkocht. D’Ôosterse productn kwoamn binn langs Genua en Venetië.
Deur die commerce van over zêe langs ‘t Zwin, kende Brugge tusschn de 12e en 15e eeuwe e grôotn economischn bloei en ze groeidn uut tout êen van de belangrykste steedn van Europa.
In 1288 liet de stad Brugge ip de markt 'n houtn kroane moakn vo zwoare lastn uut de scheepn t’oaln. Die kroane wierd angedreevn deur kroanjounges, die in ‘t rad mostn loopn.
In 1290 veruusdn ze de kroane no de koaie van de kroanreie, nu de kroanplatse. Met de kroane wierd doar olles gelost wa dat in voatn vervoerd wierd, lik wyn en olie. D'r zyn nu nog ossan veel oude wynkelders round die platse. In 1767 en ze de kroane ofgebrookn.
De kroane van Brugge stoat ip verschillige schilderyen:
- Hans Memling (1479), ols detail van 't middnpanêel van 't Sint-Jansretabel (Brugge, Memling in Sint-Jan)
- Jan Provoost (begun 16e eeuwe), ols detail van de 'Schenker met de H. Nicolaas' (Brugge, Groeningemuseum)
- Simon Bening (ca.1520) Miniateure geschilderd ip perkament in e gebeedn- en getyenboek me Vlamsche kalender (München, Bayerische Staatsbibliothek)
- Pieter Pourbus 1551 ols detail van 't portret van Jan Eyewerve (Brugge, Groeningemuseum)
Vo dan de bôotn an de kroanreie kwoamn, mostn ze stoppn an de Sint-Jansbrugge (nu de Jan Van Eyckplatse), woa da de reie ton nog deure liep en woa da de Poortersloge en ‘t Tolhuus stoat. Doa wierd de marchandise gewoogn en mostn ze betoaln vo dan ze vôort mochtn voarn.
In de 15e eeuwe kostn de grôte scheepn mo tout Sluus mi voarn deur de verzandienge van ‘t Zwin en wierd Sluus de vôorhoave van Brugge.
Omda de Woaterolle eur oorsprounkelikke functie verloorn aad en in slichte stoat was, besliste de centroale overeid van Brussel in 1787 vo ‘t gebouw of te breekn.
Achter 1787
bewerkn
De kroanreie wierd overwelfd en d’r kwam e blok classicistische huuzn, woavan da d’r e dêel ols Provinciaal Hof gebruukt wierd.
In 1878 wierd ‘t middngedêelte vernield deur e brand en in 1887 begostn ze me de nieuwn bouw van 't Provinciaal Hof en de Post in neogotische styl.
Den ôostkant van de markt wordt nu gedomineerd deur ’t middnstik, ’t Provinciaal Hof in witte stêen (1887-1890).
’t Is de zetel van de provincieroad van West-Vloandern me surtout ‘n officiële en representatieve functie en ’t wordt soms gebruukt vor exposities.
Reks d’r neffest stoat de Post (gerêed in 1891). ’t Gebouw is soberder mo ’t gift e warmn indruk deur de rooie bakstêen.
’t Gebouw links van ’t Provinciaal Hof in arduun, wierd loater gebouwd. ’t Was bedoeld ols residentie vo de gouverneur, mo ’t is nôoit vo die functie gebruukt gewist. D’r zyn nu verschillige openboare besteurn in oundergebrocht.
By de groafwerkn round 1910 vo dien bouw, ip den hoek van de markt en de Philipstockstroate, en ze de piloarn van de Woaterolle gevoundn, die nu in den Arentshof stoan.