Muus

Huusmuus (Mus musculus)

Ryk:	Animalia (Bêest'n)
Stamme:	Chordata (Chordabêest'n)
Klasse:	Mammalia (Zoogbêestn)
Orde:	Rodentia (Knoagdiern)
Familie:	Muridae (Muusachtigen)

Geslacht

Mus
Linnaeus, 1758

Een muus of muze es een klêen knoagdier die overol in de weireld vôornkomt.

Verspreidienge en leefgebied

Muuzn komn in vuuf oundersôortn verdêeld over de hêeln weireld vôorn. Up vele plekkn zyn ze, juste lik rattn mei ekommn me de mens up bôotn en in loadiengn.

Ze leevn mêestol in d'omgevienge va menschn (in uuzn, angaars,...), mo 't zyn der oek die echt in 't wilde leevn.

Uutzicht

Wilde muuzn zyn mêestol grysde of bruun. Ekwikt kunn ze van olles sôortn kleurn en, mo mêestol zyn ze wit of grysde.

't Zyn klêne bêestjes die mo zeldn grodder kommn of 10 cantmeiters (zounder steirt, 'n dien is oungeveer eevn lank lik nunder lyf). Nunder gewicht ligt tusschn de 10 en de 25 gram.

Leevnswyze

Wilde muuzn (die in en ol leevn) eetn e bitje van olles (groan, fernient,...) en dedie die in uuzn weunn, zyn nog miender zindelik. At er nietnt nemir is, eetn ze zest papier en zêpe. 't Is oek ol gebeurd da bepoald illetriekebucht nemi gienk deur dan muuzn deur de koabels ebeetn an.

Muuzn plantn nunder mêerdere kirs 't joare vôort en ze kwêekn lik de keuns. De joungn zyn oek ol styf zêre were grêed voen te zevve ze kwêekn. 't Kut e echte ploage komn. De mêeste menschn probeern ze te kokkeduunn me vergif of te vangn me troapn. Up ofsteejn oedn ze mêestol vele kattn voe muuzn en oek rattn te pakkn.

't Zyn styf vele bêestn die muuzn eetn. Uuls, stekveugels (lik vookn), vossn en wezels. Anze byn uuzn leevn, zyn ze setoe epakt deur kattn (peis mor an Jerry en Speedy Gonzales).

E busmuus (Apodemus sylvaticus)

Aar muuzn

Buutn geweune muuzn, bestoan der nog muuzn in Vloandern. Ier volgn der êentige sôortn

Veldmuus (tope) <-> let wel: een tolpe, ook toupe uutgesproken, en in 't Nederlands 'spitsmuis' genaamd, is gin dichte familie van de muzen. Tolpen eten meer insektn en zukke tuug.
Busmuus
Dwergmuus
Eikelmuus (ollêne in 't zuudn van de provinsje en an de kust)

Vleermuuzn en spitsmuuzn (verwant me mols) zyn gin muuzn.

Temme muuzn

Temme muuzn zyn voen verschillnde diengn ekwikt. Sommigte menschn oedn ze voe compagnie, je kusse stief tem moakn.

Menschn die slangn oedn, geevn oltemets muuzn deran. 't Gebeurn oek vele testn up in laboratoriums.

Andere betekenissen

vrouwelik lichoamsdêel
computermuus

Mêer ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien ip Mus ip Wikimedia Commons.