braire
Etimolodjeye
candjîTayon-bodje patwès latén * « bragere », d' on tayon-bodje gayel, çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -re » des viebes.
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /bʀɛːʀ/ /bʀeʀ/ (betchfessî ai) (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /bʀɛːʀ/
- Ricepeures : nén rcepåve
Viebe
candjîbraire (v. sins coplemint)
Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | brai |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | breyoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | breyans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | braiynut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | brairè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | breyeu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | braiye |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | brai |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
- (Lidje) criyî foirt.
- Cwè çk' i m' brait la ? On n' l' ôt nén bén.
- Divins les rouwales,
I veyèt si sovint s’ måvler,
Si houkî foû, braire, s’ ateler,
K’ al longue i divnèt pés k’ des diåles. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.79, “Li p’tit Pît’lé” (fråze rifondowe). - Les tchoûlåds polèt pretchî,
Breyans foirt po n’ nén ls oyî : — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « C’è-st-ine couyonåde», 1922, p.130 (fråze rifondowe). - I monta s' toetea etur Bétel å Levant et Ay å Coûtchant; vaila i bastixha èn åté pol Signeur et braire si no — Lorint Hendschel, Li Djneze (ratournaedje).
- (mocreçmint) forbate ene sacwè.
- Dairson, n’ est nén si vî ki vos l’ breyoz. — Henri Simon, « Li Neûre Poye » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.67 (fråze rifondowe).
- (Nameur, Tchålerwè, Basse Årdene) fé rexhe ses låmes.
- Aschoûtez on n' direut k' i gn a èn efant ki brait (L. Jardez).
- I våt mia d' rire ki d' braire.
Ratourneures
candjî- braire avou s’ tûtûte e s’ mwin
- braire come ene Madlinne
- braire come on vea
- braire guinåde
- i våt mî rire ki d’ braire
braire so totes les poites: (rabaxhanmint) gueuyî ene sakî patavå come èn araedjî
- Mins l' ovrî ki fwait ene fåte, on l' brait so totes les poites
Et si c' est ene grosse tiesse, a poenne on fwait 'ne clignete
— Ep. Martial, Bultén del Societé d' Lidje, Bulletin de 1858, ‘’Li savtî des recoletes’’, 69-73 (fråze rifondowe).
- Mins l' ovrî ki fwait ene fåte, on l' brait so totes les poites
- stronner l’ poye sins l’ fé braire
Parintaedje
candjî- breyeu, breyeuse, brairesse
- breyåd, breyåde
- breyaedje, breya, breyant
- braireye, breyreye, breyåjhe
- ribraire
- breyoter
Sinonimeye
candjîFås amisse
candjîLi francès "braire" n' a nén pår les minmes sinses.
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
candjîcriyî foirt
fé rexhe ses låmes Loukîz a : plorer
braire ene sakî so totes les poites
- Francès : passer un savon (fr), engueuler (fr)
Prononçaedje
candjî/bʁɛːʁ/
Viebe
candjîbraire (v. sins coplemint) braire (mot scrît e francès come e walon, mins k' a des sinses diferins)
- hiyanler (criyî, po èn ågne).