Etimolodjeye

candjî

Tayon-bodje patwès latén * « bragere », d' on tayon-bodje gayel, çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -re » des viebes.

Prononçaedje

candjî

braire (v. sins coplemint)

Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) brai
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) breyoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) breyans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) braiynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) brairè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) breyeu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) braiye
pårt. erirece (dj’ a, vos av) brai
Ôtes codjowaedjes sipepieus tåvlea
  1. (Lidje) criyî foirt.
    • Cwè çk' i m' brait la ? On n' l' ôt nén bén.
    • Divins les rouwales,
      I veyèt si sovint s’ måvler,
      Si houkî foû, braire, s’ ateler,
      K’ al longue i divnèt pés k’ des diåles. Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.79, “Li p’tit Pît’lé” (fråze rifondowe).
    • Les tchoûlåds polèt pretchî,
      Breyans foirt po n’ nén ls oyî : Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « C’è-st-ine couyonåde», 1922, p.130 (fråze rifondowe).
    • I monta s' toetea etur Bétel å Levant et Ay å Coûtchant; vaila i bastixha èn åté pol Signeur et braire si no Lorint Hendschel, Li Djneze (ratournaedje).
  2. (mocreçmint) forbate ene sacwè.
    • Dairson, n’ est nén si vî ki vos l’ breyoz. Henri Simon, « Li Neûre Poye » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.67 (fråze rifondowe).
  3. (Nameur, Tchålerwè, Basse Årdene) fé rexhe ses låmes.
    • Aschoûtez on n' direut k' i gn a èn efant ki brait (L. Jardez).
    • I våt mia d' rire ki d' braire.

Ratourneures

candjî
  1. braire avou s’ tûtûte e s’ mwin
  2. braire come ene Madlinne
  3. braire come on vea
  4. braire guinåde
  5. i våt mî rire ki d’ braire

braire so totes les poites: (rabaxhanmint) gueuyî ene sakî patavå come èn araedjî

    • Mins l' ovrî ki fwait ene fåte, on l' brait so totes les poites
      Et si c' est ene grosse tiesse, a poenne on fwait 'ne clignete
      — Ep. Martial, Bultén del Societé d' Lidje, Bulletin de 1858, ‘’Li savtî des recoletes’’, 69-73 (fråze rifondowe).
  1. stronner l’ poye sins l’ fé braire

Parintaedje

candjî

Sinonimeye

candjî

Fås amisse

candjî

Li francès "braire" n' a nén pår les minmes sinses.

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

candjî
criyî foirt
forbate ene sacwè avou foice
fé rexhe ses låmes  Loukîz a : plorer
    braire ene sakî so totes les poites

    Prononçaedje

    candjî

    /bʁɛːʁ/

    braire (v. sins coplemint) braire (mot scrît e francès come e walon, mins k' a des sinses diferins)

    1. hiyanler (criyî, po èn ågne).

    Ratourneures

    candjî

    il a entendu braire un âne

      NODES