cåzer

Walon (Rifondou)

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /koː.ˈze/ /koː.ˈzɛ/ /kɔː.ˈze/ /kɑ.ˈze/ (betchfessî å)
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /kɔː.ˈze/
• Ricepeures : cå·zer

Etimolodjeye 1

Bodje « causari » ‎(« la-vul ») (minme sinse).

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	cåze
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	cåzez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	cåzans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	cåznut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	cåzrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	cåzéve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	cåze
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	cåzé
Ôtes codjowaedjes	sipepieus tåvlea

cåzer (viebe å coplemint) (v. å coplemint nén direk) (å prono : si cåzer)

1. dire des mots dins on metou lingaedje.
   • Dji cåze walon avou l' accint d' Xhoutsiplou.
   • C’ est on foû bea lingaedje k’ on cåze après nozôtes,
     Ki raconte ses raecenes åd triviè d’ ses patwès,
     Ki cåze come ene tchanson et sint bon come ene vôte,
   • A m’ mariaedje, on-z aveut metou en acsegna « 20 F d’ aminde ås cis ki cåzèt francès ». On n’ a nén yeu ene mastoke. — Bob Dechamps (fråze rifondowe).
   • On n’ cåze pus waire li walon dins nosse Waloneye,
     Il est tot djusse bon a wårder dins les vijhreyes — Jacques Desmet, Dji t’ voe voltî, mi ptit Mélin (fråze rifondowe).
2. dire bråmint åk sins grand messaedje.
   • El mitan do tins, i cåzéve po n' rén dire.
   • Il a fwait totes les plaeces, ene a ene, då gurnî disk' al cåve : caressî les meubes, drovi les dresses et les ridants, rabressî trinte-shijh brimlborions ki lyi cåzèt d' leye — André Henin (fråze rifondowe).
   • On cåzéve foirt al shijhe et co ôtrumint des bindeyes ki terorijhént l' payis — Gaston Lucy (fråze rifondowe).
3. (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « di ») sotni ene idêye divins ene divize.
   • Tchofile vike avou Badjomé ;
     Vont adopter on novea-né ;
     Et po n’ nén awè l’ air trop biesses,
     leus femes cåzèt di candjî d’ seke :
     ké veye k’ on vike ! — Philippe Antoine (fråze rifondowe).

• 

Ratourneures

• cåzer bea
• cåzer dins ses dints
• cåzez a m’ cou, m’ tiesse est malåde

Parintaedje

• cåzaedje
• cåzeu

Sinonimeye

Loukîz a : « djåzer »

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• cåzer : S117
• cauzè : C8
• côzè : S0
• câzè : S0
• causer : O2

E rfondou walon :

• cåzer : R9 ^(lére), R10 ^(lére), R13, R15

Sipårdaedje do mot

w. do Mitan, Basse Årdene

Ratournaedjes

dire des mots Loukîz a : djåzer

• Inglès : to speak ^(en), to talk ^(fr)
• Francès : parler ^(fr)
• Neyerlandès : praten ^(nl), spreken ^(fr)

dire bråmint åk sins grand messaedje

• Francès : causer ^(fr)

Etimolodjeye 2

Calcaedje do francès « causer » (minme sinse), lu-minme do tayon-bodje latén « causa ».

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	cåze
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	cåzez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	cåzans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	cåznut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	cåzrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	cåzéve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	cåze
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	cåzé
Ôtes codjowaedjes	sipepieus tåvlea

cåzer (viebe å coplemint)

1. esse cåze di.
   • I lyi a cåzé del poenne.

Ratournaedjes

esse li cåze di

• Francès : causer ^(fr), provoquer ^(fr)