botaye

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Tayon-bodje patwès latén * « butticula » (ki pôreut eto n' nén esse do latén), çou ki dene on mot avou l’ cawete « -aye »; (sorwalonde -aye estô di -eye); mot cité dins l’ FEW 1 660.

Sustantif

botaye femrin

cantea d' veule, pus hôt k' lådje et pus stroet ådzeu, sovint ristopé d' on boutchon u d' on covra, fwait po-z î wårder des likides.
- Li botaye est ddja cåzu vude.
- Èm boune matante a del bire e botaye,
  Ç' n' est nén l' faro k' est djamåy si bon k' ça — Jacques Bertrand, dins « Lolote » (fråze rifondowe).
- Gn aveut pus k' des siringues, des brostions d' cigaretes, des vudès botayes, tos rmanants di såvadjès ribotes muchieyes dizo l' paltot del nute — Christian Quinet (fråze rifondowe).
- Alez s' mi cweri l' botaye di Fine k' est å gré del cåve — GHeu (fråze rifondowe).
- I woeyént dins l' måjhone d' a costé divant ene botaye di peket : li moirt ni pleut todi må d' cori evoye, don — Maurice Georges (fråze rifondowe).
- Mins, come dji so todis flåwe èt hal’crosse,
  Et qu’dj’a so m’tåve dès prudjes èt dès ôl’mints,
  Ni v’côrcîz nin, si, po scrîre sorlon m’gos’,
  Dj’a hèré m’pène èl botèye… ås lav’mints ! — Émile Wiket, Fruzions d' cour, p.171.
(pus stroetmint) contnou di ci cantea.
- Ki fwaiye clair ou bén trop houreus,
  Si dj' vude ene botaye di nos vegnes,
  Mi feme mi trouve pus amoureus. — Louis Lagauche, "L' inmant", (1947), Li briyolet, Tchanson d’on vî Hutwès, p. 143 (fråze rifondowe).

Ratourneures

c’ est des kinikes e botaye

Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

Loukîz a : fletchåd.

F. "bouteille".

pansowe botaye : botaye avou on gros vinte.

plate botaye : botaye po-z î goler åjheymint.
- I tetéve on ptit sgoirdjon al plate botaye ki nel cwitéve måy. — Christiane Binamé (fråze rifondowe).
botaye di cur : grosse boûsse di cur avou on golot, po-z î mete di l' aiwe.
- End a ossu des ôtes k' ont tot on waxhelmint, ene botaye di cur, on mesplî, des instrumints, ki s' metèt-st en alaedje pa les tiers et voyes po vni disk' a sint Rok. — Louis Lagauche (fråze rifondowe).

F. "gourde".

boere al botaye :
Loukîz a : trûtchî.
way, c' est des kinikes° e botaye. :
(pus stroetmint) cantea avou ene tetene å dbout po nouri les påpåds.
- Dji rwaite vosse pitite-båshele Fene assoctêye dissu l' carpete, Li botaye tcheyowe djus del boke, Les djambes eschåyeyes, sins måhonte. — Lucyin Mahin.
F. "biberon". ^[1]
çou k' i gn a dvins.
- On-z a boevou tote li botaye.
Loukîz a : sins.

F. "bouteille".

cou d' botaye : çou ki dmeure å fond d' ene botaye cåzu vude.
drouke k' i gn a dvins.
- Il a prindou ene botaye po purdjî.
- Li docteur m' a-st ordoné ene botaye.
- Boevoz on coyî del botaye.
- Dj' a co en botaye po froter cwand on-z a må ses djambes.
F. "médicament, potion, lotion".

Sacwès k' ont l' cogne d' ene botaye

no d' sacwants fruts k' î rshonnèt
- a) cou d' tchén (frut do såvadje rôzî).
- Les efants vont voltî dins les håyes cachî ås botayes po fé des pwels di séndje — Motî d’ Nivele (fråze rifondowe). F. "cynorrhodon".

b) grosse poyowe gurzale k' on fwait les dorêyes. On dit eto : grefinne. ^[2] c) peturon. F. "citrouille".

amer.
F. "vésicule biliaire".
pårteye do coir ki prind l' cogne d' ene pansowe botaye.
prinde del botaye : divni vî avou on gros vinte.

F. "prendre de la bouteille".

sene del botaye : (mot d' årtisse) udinme di dzo l' babetch ås berbis et ås vatches.

F. "oedème de l'auge".
bouyote di tchôde aiwe k' on mete dins l' lét.
damjhele (biesse).
F. "libellule".

diåle ås botayes : damjhele. ^[3]

| di botaye [addjectivire]

k' ont stî sterilijhî et metou dins des botayes u de boesses di blanc fier.
- C' est todi meyeu k' les legumes di botaye. — Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece (fråze rifondowe). F. "en conserves".}}

Parintaedje

botayî

Omofone coinrece

botêye (çou k' gn a dins on bot, poirté d' ene botresse)

Disfondowes

miersipepieuzmint el mape ey el notule A.L.W. 1. 6. Ôte sorwalonde : bostèye (dins Lolote tchanté pa W. Dunker sol plake "Ça va bén". Li rfondowe, c' est ene sorwalonde (Coûtchant walon, payis do Bork et Fumwè, loukîz el mape A.L.W. 1. 6.).