Etimolodjeye

candjî

Tayon-bodje latén « sŏrtem » ‎(« sortem ») (tiraedje al bouxhe), pu simplifiaedje del troke di cossoune å coron « -rt- » diferinne d' ene plaece a l' ôte (sôre, sôte); li rfondaedje wåde li prumire des deus cossounes.

Prononçaedje

candjî

Sustantif

candjî
singulî pluriyal
sôre sôres

sôre femrin

  1. categoreye d' ene sacwè.
    • Li cinsî esteut d' ene sôre di ramexhnantès djins ki n' sont nén a scrandi Philippe Maudoux (fråze rifondowe).
    • Les djins si dnént radjoû sol plaece po totes sôres di spôrts Achille Goethals (fråze rifondowe).
    • Dins l' boesse, i gn aveut s' kepi, ene sôre di caté avou deus galons, on djaene et on blanc.
    • Tchaeke sôre di trouke dins s' caliboestea Motî d’ Nuviè (fråze rifondowe).
  2. (rabaxhanmint) categoreye di djin (pus basse ki l' ci ki djåze).
    • - Il esteut d' soce avou tolmonde?
      - Oyi, avou les cis di s' sôre, a lu Paul Renson (fråze rifondowe).
  3. (pus stroetmint) (biyolodjeye) categoreye di plantes, di biesses, evnd.
    • C' est ene sôre di plante ki n' edeure nén l' solea.
    • Les prumes Ostines, dji n' sogne nén voltî cisse sôre di vatche la; ele sont bén trop coixhes.
    • K' est çki c' est çoula po des sôres di biesses ? Henri Simon, "Janète" (1911), (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.157 (fråze rifondowe).
  4. sacwè.
    • Vos fåt aler tot doûçmint, ene sôre après l' ôte.
    • Dji sai ene sôre : vos n' rivénroz todi nén après meynute u vs åroz l' ouxh seré.
    • Mins por twè k' est trop fir
      Vî cadet, po tchoûler,
      Gn a pus k' ene sôre a fé Camille Gaspard (fråze rifondowe).
  5. (croejhete) categoreye di codjowaedje.
    • Les viebes del cwatrinme sôre da Hendschel sont todi a pårt, dins tos les accints do walon.

Ratourneures

candjî
  1. cok do sôre : cok po fé des bates di coks.
    • Li cok k’ est sol drapea walon, c’ est on cok di sôre.
    F. "coq de combat".
  2. La co ene ôte sôre ! : la co ôte tchoi.
    F. "autre chose".
  3. tote sôre : bråmint des sacwès.
    • C’ esteut des ptits botikes k’ avént d’ tote sôre.
    F. "toute sorte de".
  4. d' ene sôre a l' ôte tot s' ocupant di sacwants cayets.
    • Trovans l' moyén di ragrawter, d' ene sôre a d' ôte, nosse boune santé Sintake Rimåke (fråze rifondowe). (divins des vîs papîs d' 1634)

Parintaedje

candjî

Mots d’ aplacaedje

candjî

ene sôre (ene sacwè)

Sinonimeye

candjî
categoreye
plante, biesse
tolminme cwè
categoreye di codjowaedje

Omofoneye possibe

candjî
  • /soːʀ/ & /sõʀ/ : sôr (sôrt, mwais ou bon)
  • /sɔ̃ʀ/ : sonre (tropea d' pourceas)

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

candjî
categoreye d' ene sacwè
basse categoreye di djin
categoreye di plantes, di biesses, evnd
sacwè
categoreye di codjowaedje
  NODES