tchinne

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye 1

Tayon-bodje gayel «cassanos» (minme sinse), pal voye do tayon-bodje patwès latén * « casnu ».

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /t͡ʃɛ̃ːn/ /t͡ʃɛːn/ /t͡ʃen/ /t͡ʃɛn/ /t͡ʃɔːɲ/ Prononçaedje a radjouter /t͡ʃaːɲ/ /t͡ʃaːn/ /t͡ʃãn/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /t͡ʃɛ̃ːn/
Ricepeures : nén rcepåve

Frut
Foyes

Sustantif

singulî	pluriyal
tchinne	tchinnes

tchinne omrin

(åbe) åbe avou on deur bwès, ene coschirêye eschoice, et des foyes avou des crolés boirds, ki l’ sincieus no, c’ est : Quercus spp.
- Mins vos årîz dit ki l’ Signeur
  Ni voleut nén dishazi l’ tchinne
  Ki ratneut ses fis dvins l’ broûlî. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.85, “Li Vôye di l’Eglise” (fråze rifondowe).
- C’ est l’ franc riya des djoûs d’ prétins,
  Cwand l’ sourdaedje s’ abohnêye
  Et k’ afeye, po s’ moker do vint,
  On gros tchinne clintche si scheuve et xhaxhlêye. — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Prima vera », p.95-96 (fråze rifondowe).
- Nos avans tchoezi des stokets et des cayets d' beyôle, di tchinne et d' hesse (J.C. Balthazart).
- Dins ses dierins moumints, li vî tchinne ervoet les bribeus a l' ombe di s' fouyaedje, li fåtchaedje des grins et l' rascodaedje (Joseph Boucher).
(mot des mnujhîs et scrinîs) bwès di ci åbe la.
- Les batchs di tchinne, k' on s' heréve cobén ene schinlete e cou, sont-st evoye — Maggy Frisée (fråze rifondowe).

Parintaedje

parintêye avou on candjmint d' voyale IN => È
- tchenea, tchenoe / Tchenoe
parintêye sins candjmint d' voyale
- Tchinnêye
- tchinner, tchinnaedje

Mots d’ aplacaedje

Ortografeyes

Divant 1900 :

chaine : E212 ^(lére)

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

E rfondou walon :

tchinne : R10 ^(lére), R13

Ratournaedjes

tchinne

Inglès : oak ^(en)
Espagnol : roble ^(es)
Basse : haritz ^(eu)
Francès : chêne ^(fr)
Djaponès : 楢 ^(ja) (なら, nara)

Etimolodjeye 2

Tayon-bodje latén « catena », dandjreus pal voye d' èn ôte lingaedje d' oyi. (Li vraiy mot walon åreut sitî *tcheyinne, walo-picård *cayinne, come po les arivas do latén cathedra.)

Tchinne di velo

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /t͡ʃɛ̃n/ /t͡ʃɛːn/ /t͡ʃeːn/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /t͡ʃɛ̃n/
Ricepeures : nén rcepåve

Sustantif

singulî	pluriyal
tchinne	tchinnes

tchinne femrin

raloyeyes måyes di fier, u d’ èn ôte metå, siervant a-z ataetchî.
- I lyi a ofri ene tchinne di blanc ôr.
- Mins vos årîz dit ki l’ Signeur
  Ni voleut nén dishazi l’ tchinne
  Ki ratneut ses fis dvins l’ broûlî. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.85, “Li Vôye di l’Eglise” (fråze rifondowe).
- Ti, ti foirdjeyes ti-minme les tchinnes ki t' divèt-st elaxhî — Isi Steinweg (fråze rifondowe).
- Come ene bedêye ki saetche so s' tchinne po pleur aler magnî disk' å coron — Lucien Somme (fråze rifondowe).
- Il èsteût todi bin påhûle. Mins qwand i moussîve on bribeû èl coûr ou bin qwand on facteûr vinéve, Champagne féve come on démon po råyî s’ tchinne èt cori l’zî potchî å stoumac’ — FRen.
rîlêye d' elemints del minme sôre
boket del schene (rîlêye di cronzoxhs).
- El tchinne do cô croxhe : c' est par la kel veye a corou evoye — Firmin Callaert (fråze rifondowe).
- Dj' a peu ki l' Bon Diu, nén pus k' mi, ni såye raclaper ene tchinne do cô cassêye — Marcel Van Splunter, Emile Botaye (fråze rifondowe).

Ratourneures

fré d' tchinne : onk k' est prijhnî avou vos.
saetchî al tchinne : saetchî al coide (esse maryî).
tchinne di surté : tchinne k’ on mete après l’ ouxh, po k’ i n’ si poye drovi pår.
- Asteure, el plaece d' ene carcele, c' est ene tchinne di surté — Motî Forir (fråze rifondowe).
tchinne di tecse : (éndjolike) variåve contnant ene shûte di caracteres, et ki contént do tecse (et nén djusse tot l' minme kéne valixheur), dj' ô bén k' on-z î pout apliker des fonccions d' tecse (replaeçmint d' caracteres, relijhaedje, candjî di ptite a grandès letes, håyner avou des fontes, evnd.)