trawer

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Bodje « traw- » ‎(« trô ») (avou candjmint d’ voyale), avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes.

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /tʀa.we/ /tʀa.wɛ/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /tʀa.we/
Ricepeures : tra·wer

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	trawe
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	trawez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	trawans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	trawnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	trawrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	trawéve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	trawe
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	trawé
Ôtes codjowaedjes	sipepieus tåvlea

Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

(viebe å coplemint) fé on trô dins (ene sacwè).
- L’ameur fwait houzer l’ xho, ki sclate e deus bokets :
  ene pitite raecinete, on rin, crexh e baxheur,
  tot fjhant k’ on djet s’ elive et trawe li daegn di dzeur
  — Henri Simon, Li pan dè Bon Diu, Li sûrdèdje (fråze rifondowe).
- Li moende brut ki trawreut l’ airaedje,
  Ene moxhe ki zûne avå l’ curaedje
  El fwait fruzi— Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.137, « E corti » (fråze rifondowe).
- Po dner l’ grand côp d’ schovete k’ i faleut, li Bon Diu tchoezixha l’ grand Mitchî, ene andje di guere, pus cnoxhowe ki Barabasse al passion dispoy k’ elle aveut fotou ene danse a Lucifer tot lyi trawant l’ pea d’ on côp d’ fotche. — Jean-Pierre Dumont, Tot tournant les pådjes (fråze rifondowe et rarindjeye).
(viebe å coplemint) mesbridjî.
- Dj' irè médyî vos mwins k' on clawe
  Vosse cour k' on trawe — Jean Guillaume (fråze rifondowe).
trawer les orayes : fé on trô po mete des oriyetes. F. perforer.

trawer on clå : î moussî avou on flîme po fé rexhe foû les mizeres.

On dit eto: kerner. F. inciser.
trawer ene biesse : (mot d' årtisse, d' acleveu) fé on trô dins l' panse d' ene vatche (d' on torea) k' est boschter, po fé rexhe li gaz. F. trocardiser.
trawer les tikets : î fé on ptit trô po controler. F. poinçonner.
trawer on gôl : marker bråmint des gôls onk so l' ôte.
(viebe å coplemint) (imådjreçmint)passer houte di.
shijhe trawêye : nute k' on n' doime nén do tot.
- Èn aloumwer vént broyî les shijhes trawêyes a l' tiesse do lét d' ses efants (P. Bossart). F. nuit blanche.
trawer les orayes : fé bråmint do brut.
- Come po lyi responde, li cok lyi trawa ls orayes, avou s' coutcouloudjoû (J.P. Dumont). F. casser les oreilles.

II. [v.s.c.]

s' uzer disk' a trô (mousmint, toet, plake). Vos toles kiminçnut a trawer totavå. F. trouer, percer.
(å djeu d' beyes) passer avou l' bole a costé des gueyes, sins ndè pont stårer.
(v. sins coplemint) esse coixhant tot djåzant do vint, do froed.
- El froed ki trawe et l’ bijhe ki groûle n’ apåjhtèt gote li five ki m’ broûle. — Fré Matî (fråze rifondowe).
(po ene comére) piede ses aiwes on pô divant l' acoûtchmint.
- Fré ! dji sins k’ dji trawe ! Alez houkî l’ saedje-dame! Ca dj' a l' cou feu-z-et-flame.