vî
Etimolodjeye
candjîTayon-bodje latén « vetus » (minme sinse).
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /viː/ /vi/ /vjɛ/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu :
- Ricepeures : nén rcepåve
Addjectif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | vî | vîs |
femrin padrî | viye | viyes |
femrin padvant | viye | viyès |
vî omrin (come addjecif djondrece, todi metou padvant l’ no)
- k' est dins l' dierin boket di s' veye, tot cåzant d' ene djin, d' ene biesse, d' ene plante.
- On vî ome.
- Ene viye vatche.
- Des vîs tchinnes.
- Des vîyès hesses.
- C' est totès vîyès djins.
- k' a egzisté do tins passé, mins k' est co bén, u rcwerou.
- C' est on bea vî meube.
- Vinoz vey li bea vî tchestea.
- I metnut eto les vîs scrijhas dins l' Wiccionaire.
- Dj' inme co mî l' vî sistinme.
- Dji fwai co come al vî môde.
- I ramasse les viyès manoyes.
- k' a stî fwait divinltins, et ki n' va pus u ki n' våt pus waire.
- A-t i co s' viye oto.
- C' est ene viye måjhon ki tome e blesse.
- K’ est ene miete sibaré ou djinné, et ki n’ sait pus cwè dire ou cwè fé
- Il a dmoré tot vî e m' veyant.
Ratourneures
candjî- pus vî des (…fis, …valets, …gaméns, …efants) / pus viye des (…feyes, …båsheles, …gamenes).
- C' est m' pus vî des valets.
- do tins do vî Bon Diu, do tins do vî Hinri
- pus vî l’ boû, pus deure li coine
- pus vî pus sot
- si l’ diåle est pus malén k’ lu, c' est k’ il est pus vî
- vî et lourd aprind tos les djoûs
- vî come les tchmins / co pus vî k’ les voyes
Parintaedje
candjîMots d’ aplacaedje
candjî- vî chnok
- vî djonne ome
- vî francès
- vî lingaedje d’ oyi
- vî nuk
- vî paltot
- vî papî
- Vî Payis
- Vî Redjime
- vî scorion
- Vî Sistinme: marke di peket.
- vî stok
- vî stoumak
- vî strouk
- vî tchinisse
- vî trigu
- vî walon
- vî-paltot
- Vî-tins
- Vîkeute
- vîs djoûs
- Vîs-papîs
- vîwarî
- Viye Beldjike
- viye djonne feye
- viye gueuye
- viyès pires
Sinonimeye
candjîk' on n' fwait pus å djoû d' ouy
- forpassé
- ki l' tins a forcrexhou
k' a d' l' ådje mins k' est co bén (sacwè)
Omofoneye possibe
candjîOrtografeyes
candjî(omrin, femrin)
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
candjîarivé al fén di s' veye, po ene omrinne djin, biesse, plante
k' a d' l' ådje, mins k' est co bén
k' on n' fwait pus, po ene sacwè
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | vî | vîs |
femrin | viye | viyes |
- veye djin.
- Les åbes sont rimplis d’ meye tchaftaedjes ;
Li moende oujhea såye si cactaedje ;
Tot tchante, et les djonnes et les vîs— Martin Lejeune, "L’amour vint dè passer", dins « L’année des poètes » (1892), p. 230 (fråze rifondowe). - Djonnes et vîs, femes, efants,
Ont yeu ptchî d' aveur fwin d' pan,
Ki do letchî tes botes !— Louis Lagauche, "L' inmant", Ås walons, (1947), p. 120-121 (fråze rifondowe).
- Les åbes sont rimplis d’ meye tchaftaedjes ;
Contråve
candjîRatournaedjes
candjîvî
- Francès : vieux (fr), personne âgée (fr)