vey

Walon (Rifondou)

**Dobès rfondowes**
vey		vir

Etimolodjeye

Tayon-bodje latén « video », ly-minme do bodje induropeyin * « «veid-» » («weyd-») (vey ou kinoxhe).

Prononçaedje

Loukîz a : « vir » (cognes avou «r» å coron)

AFE :
- diferins prononçaedjes : /vɛj/ /vɛːj/ /vɛ.jiː/ /vøːj/ /vœj/ /voːj/ /vuːj/ /vuj/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /vɛj/
Ricepeures : nén rcepåve

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	voe
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	veyoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	veyans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	voeynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	voerè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	veyeu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	voeye
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	veu / veyou
Ôtes codjowaedjes	sipepieus tåvlea

vey

(viebe å coplemint) (mot d’ fiziolodjeye) prinde consyince d' ene imådje ki s' a hiné dins l' ouy.
- Voess li singlé, ladrî ?
(viebe å coplemint) (imådjreçmint) si mådjiner (ene sacwè k' on n' voet nén).
- Ni veyoz nén l' må dou çk' i n' est nén.
(v. sins coplemint) aveur des bons ouys.
- I voet bén.
(v. sins coplemint) aveur on bon djudjmint.
((v. å nén dit coplemint))
- Dj' a tot fwait, mwaisse. :: Dji voe.
(viebe å prono) : Loukîz a : « si vey ».
((aidant viebe))
- Djel voe co ndaler on djoû å matén.

Notule d’ uzaedje

Come les ôtes aidants viebes, divant on viebe a prono, on n' repete nén l' prono:

- Dj' els a veyou bate come des tchéns.

Ratourneures

Mousse didins, ti vierès foû : dijhêye a ene sakî k' on toume dissu k' i rwaite pal finiesse.
On n' voet k' lu s' les voyes : il est todi evoye.
Loukîz a : dåripete.
Li ci ki voet ses voennes voet ses poennes : dijhêye a onk ki ses voennes rexhnut foû del pea.
n’ î vey gote : èn pus rén vey dins l' noereur.
vey do payis : fé bråmint des voyaedjes.
fé vey : mostrer u diner ene prouve
leyî vey : èn nén catchî.
aler vey : rinde vizite a.
dj' a veyou ki : dinltins.
- Dj' a veyou k' les tracteurs si moennént sins permis.
F. jadis, autrefois, de mon temps.
vey (ene sacwè) d' on boun ouy : esse po.
vey do tins u : vey si pere u : vey les set croes : aveur deur viker.
F. endurer des malheurs éprouver des difficultés.
èn poleur vey : èn saveur edurer.
- Dji n' pou pus vir les djins Ki dijhnut tot et rén (J. Beaucarne).
vey må; u: # vey sipès : aveur des mwais ouys.
F. avoir mauvaise vue.
èn nén vey foû d' ses ouys : èn nén vey ene sacwè k' est dvant vos.
On dit eto: esse bignoûle.

F. être myope.
vey bablou u : vey dobe u : vir bleu : Franwal: ahåyant po: avoir la berlue, voir trente-six chandelles.
vey tot brouyî :
F. voir trouble.
On voet clair e si schiele : il a ctapé tos ses cwårs et i n' a ddja pus minme po fé ene sipesse sope.
vey clair : comprinde.
- Dji voe clair dins vosse djeu.
èn nén vey pus lon ki s' narene; u: èn nén vey pus lon kel betchete di ses solés : èn nén saveur prevey l' avni.
F. ne pas voir plus loin que le bout de son nez, avoir une vision à court terme.
faleut vey : rimimbere ene sacwè di rmarcåve.
- Elzès faleut vey tertotes avou leus båretes, leus pelisses ki ravôtyive ene djupe ås royes blankes et rodjes et on dvantrin d' noer satin.
c' est d' vey : ci n' est nén co seur.
- - Gn årè k' ene fanfare ? - C' est d' vey, la; dandjreus k' les socialisses è vôront awè ene ossu (A. Duchêne).
Franwal: ahåyant po: F. cela reste à prouver, ça dèpend.
va-z è vey : sabaye. Va-z è vey, la, twè, s' i ténront parole. Franwal: ahåyant po: vas t'en voir; je me demande si.
dj' irans vey (dabôrd) : dijhêye divant d' end aler.
- - Dj' irans vey, dabôrd ! - Bén åy, don. Gn a pont d' si bon tins ki n' s' atcheve.
Franwal: ahåyant po: F. partons, il faut se quitter.
conoxhe å vir : saveur çou k' ene sakî pinse tot rwaitant s' vizaedje.
F. juger sur la mine
djudjî å vir : èn nén djudjî so çou k' on promete, mins so çk' on fwait.
F. juger aux actes, sur pièces.