Bisaya

Ini nga artikulo mahitungod han mga Bisaya nga katawhan ha Pilipinas. Para han mga Bisaya nga katawhan han Borneo, alayon pagkita hiton Bisaya (Borneo).

An mga Bisaya usa nga grupo hin mga katawhan tikang ha Pilipinas. An kadam-an ha ira nangungukoy ha Kabisay-an ngan amihanan-sidlangan o dumagsaon nga Mindanao pero mayda liwat mga iba nga namalhin ha iba nga mga dapit ha Pilipinas. Damo nga mga katawhan ha Pilipinas mga Bisaya an katulinan ngan yinaknan. An gidagkoi hini nga mga katawhan amo an mga nayakan hin Sinugboanon, Hiligaynon ngan Winaray. Ini nga mga yinaknan mga ginklasipika nga mga Austronesyano, bisan kon diri magkakaintindihan ini nga mga yinaknan ha tagsa usa. Labaw hin 40% hin mga Pilipino mayda Bisaya nga katulinan.

It mga Bisaya nagtatawag hit ira kalugaringon nga Bisaya pinaagi ha yinaknan o katulinan. Pananglitan, in Sugboanon nga mayda Intsek o Espanyol nga katulinan matawag ha iya kalugaringon nga Bisaya tungod kay an iya yinaknan nga Binisaya nga Sinugboanon, usa nga Binisaya nga yinaknan. Mayda liwat iba nga Bisaya it ira pagkita hit ira kalugaringon tungod hin katulinan; usa nga taga-Manila pananglitan matawag hit iya kalugaringon nga Bisaya bisan kon diri maaram magbinisaya kay tungod it iya katulinan Bisaya. Iton katulinan usa gihapon nga paagi nga nakasiring nga damo an mga Binisaya nga yinaknan. Tikang hini nga paglantaw, usa diri Bisaya tungod kay nakayakan hiya hin Binisya kundi Binisaya it iya yinaknan kay Bisaya hiya. Amo nga damo nga mga katawhan puyde makatawag hit ira yinaknan nga Binisaya kay hira ngatanan Bisaya.

Binisaya

It mga Bisaya natawag hit ira mga tagsatagsa nga mga yinaknan nga Binisaya. Iton pulong nga "Binisaya" nangangahulogan nga "paagi han Bisaya" ngan ginagamit gihapon ini hin Bisaya nga paagi hin pagluto ngan panambal diri la ha yinaknan. Iton kalipong hiton kagamit ngan kahulogan han mga pulong nga "Bisaya" ngan "Binisaya" tungod han kakulangan han Iningles ngan Tinag-alog nga mga yinaknan nga amo la an mga yinaknan nga mayda opisyal nga status ha nasod. Ha Iningles iton mga pulong nga "Bisaya" ngan "Binisaya" ginhuhubad hin parehas ha Iningles nga "Visayan" ngan ha Tinag-alog nga "Bisaya".

Ini nga lista ha ubos naglilista han mga Pilipinhon nga mga yinaknan nga tinatawag nga Bisayan o Binisaya han Summer Institute of Linguistics. Bisan man kon ngatanan hini lakip han amo la gihaon nga pamilya hin yinaknan nga Binisaya, diri ngatanan nga mga nagamit hini natawag hit ira kalugaringon nga Bisaya. Iton mga Tausug pananglitan, nagamit la han ngaran nga "Bisaya" pagtawag hin mga Kristyano nga mga Bisaya.

Yinaknan	Mga Nagamit
Akeanon (Aklanon)	394,545(1990 census)
Asi	200,000 (2002 SIL)
Ati	1,500 (1980 SIL)
Butuanon	34,547 (1990 census)
Caluyanon	30,000 (1994 SIL)
Capiznon	638,653(2000)
Cuyonon	123,384 (1990 nga census)
Hiligaynon	7,000,000 in the Philippines (1995)
Inonhan	85,829 (2000 WCD)
Kinaray-a	377,529 (1994 SIL)
Malaynon	8,500 (1973 SIL)
Masbatenyo (Minasbatenyo)	350,000 (2002 SIL)
Porohanon	23,000
Ratagnon	2 to 3 (2000 Wurm)(Hapit na nga mawara)
Romblomanon	200,000 (1987 SIL)
Sinugboanon (Cebuano)	20,043,502 in the Philippines (1995 census)
Sorsogon, Masbate	85,000 (1975 nga census)
Sorsogon, Waray	185,000 (1975 mga census)
Surigaonon	344,974 (1990 nga census)
Tausug	900,000 ha Pilipinas (2000 SIL) (Bug-os nga populasyo ha ngatanan nga mga nasod: 1,022,000)
Winaray	2,437,688 (1990 nga census)
Tanan	33,463,654

Kabisay-an

Mapa han Pilipinas nga nagpapakita han geopolitikal nga Kabisay-an, Luzon, ngan Mindanao

Ha mga Binisaya, iton Kabisay-an nahahanungod han mga Bisaya nga katawhan ngan han mga katunaan o lugar nga ira gintatag-iyahan o gin-uukyan. Pero an kahubad ha Iningles nga "Visayas" gingagamit la ha pagtawag han mga lugar. Tikang hin geopolitikal nga paglantaw, an rehiyon han Kabisay-an amo an mga nasunod nga mga kapuropod-an: Panay, Romblon, Guimaras, Negros, Sugbo (Cebu), Bohol, Siquijor, Leyte, Biliran ngan Samar.