Gebelikte Aşılanma

GEBELİKTE AŞILANMA

Prof .Dr. Cansun Demir
Dr. Öğr. Üyesi Mete Sucu

Genel prensipler: İnaktive aşıların gebe kadınlara ve fetüse zarar verdiğine dair herhangi bir kanıt bulunmamaktadır. Ancak, çocuklarda ve yetişkinlerde güvenli olduğu kabul edilen canlı aşıların gelişmekte olan fetüs üzerine zarar verici etkileri olabilmektedir.

İmmünize olmamış gebe kadın ve yenidoğan için özel riskler varlığında, ilk üçay da dahil olmak üzere herhangi bir gestasyon haftasında toksidler, inaktive virüs aşıları ve immünglobulinler yapılabilir. Buna en güzel örnek; mevsimsel grip aşısının gestasyonel yaşa bakmaksızın gebelikte yapılmasının önerilmesidir.

Canlı aşıların fetüsü de infekte etme potansiyeli vardır. Gebeliği sıraında canlı aşı yapılan kadınların fetüslerinde yıkıcı etkiler gösterilememiştir fakat subklinik enfeksiyon dökümante edilmiştir. Fetal hasar riski tam olarak dışlamadığı için gebelikte canlı aşıların yapılmaması tavsiye edilmektedir.

Canlı aşı yapılan bir kadına 4 hafta içinde gebe kalması önerilmez, çoğu aşı üreticisi firma bu süreyi 3 ay olarak belirtmektedir. Canlı aşı gebe bir kadına yanlışlıkla yapılırsa veya aşı yapıldıktan sonraki 4 hafta içinde gebelik oluşursa. Hastaya aşının fetüs üzerine potansiyel etkileri hakkında danışmanlık verilmelidir. Fakat, tek başına bu endikasyon nedeniyle gebelik terminasyonu önerilmemektedir.

Geniş çaplı epidemiyolojik çalışmaların çoğu aşılama ile otizm arasında bir ilişki varlığını desteklememektedir.

Thimerosal, birçok aşıda bulunan ve koruyucu olarak kullanılan bir civa bileşenidir. Thimerosal içeren aşıların gebelikte yapılmasının fetusta birtakım olumsuz etkilere yol açtığını gösteren herhangi bir kanıt mevcut değildir.

Tetanoz: Daha önce beş tam doz Td ile aşılanan kadınlarda son 10 yılda ek doz yapılmamışsa gebelikte tek doz tercihen 20-36 haftalar arası aşılama yeterli olacaktır. Daha önce primer aşılama yapılmamışsa T.C. Sağlık Bakanlığının önerdiği aşı takvimine(Tablo-1) uygun aşılama yapılmalıdır. Primer aşılama yapılmış fakat son 10 yıldaki aşılama durumu bilinmiyorsa gebelikte yine tek doz aşılama önerilmektedir.

İnaktive influenza aşısı: Gebe olan ve gebelik planlayan tüm kadınlar influenzanın yaygın olduğu mevsimlerin başlangıcında (Eylül-Ekim) toplumda influenza yaygınlığı artmadan gebelik haftasına bakılmaksızın inaktive influenza aşısı ile aşılanmalıdır. İnfluenza gebe ve lohusa kadınlarda morbid seyretmektedir ve birtakım ciddi tıbbi problemlere yol açıp hastaneye yatış ihtimalini artırabilmektedir. İnaktive influenza aşısı gebe, lohusa ve emziren kadınlarda güvenlidir.

Hepatit B aşısı: Rekombinant DNA aşısıdır. Daha önce aşılanmamış kadınlarda tercihen 2. trimesterde normal aşı takvimine (0,1,6. Ay) uygun şekilde aşılama önerilmektedir. Gebelikten önce aşılama takvimine başlamış hastaların aşılanmasına ise devam edilmelidir.

Aşılama için özel durumlar

Pnömokok aşısı: Polivalan polisakkarid yapıda inaktif bakteriyel aşıdır. Endikasyonları gebelikle değişmez. Aspelnik, metabolik hastalığı, kronik böbrek hastalığı, kronik kalp hastalığı olanlarda ve immün sistemi zayıflamış insanlarda endikedir. Gerekli endikasyon varlığında gebelere 2-3. trimesterde yapılması önerilmektedir.

Haemophilus influenzae aşısı: Çocukluk çağında Haemophilus influenzae Tip B(Hib) aşısı yapılmayanlarda, splenektomili insanlarda ve kronik hastalığı olanlarda (SCA hastalığı, Lösemi, HIV enfeksiyonu) yapılması endikedir. Endikasyonları gebelikle değişmez. Gerekli endikasyon varlığında gebelere 3. trimesterde yapılması önerilmektedir.

Meningokok aşılaması: Yetişkinler için meningokok aşılaması infeksiyon riskini artıran durumlar ve maruziyet için geçerlidir. Endikasyonları gebelikle değişmez. Çeşitli serotipleri vardır. Men ACWY aşısı gebelikte güvenli olarak kabul edilmektedir.

Hepatit A aşılaması: Hepatit A enfeksiyonu ülkemizde oldukça yaygın görülen bir enfeksiyondur. Çocukluk çağında hafif seyirli olup yetişkinlerde çok ağır enfeksiyona yol açabilmektedir. Ülkemizde Sağlık bakanlığı tarafından çocukluk çağı rutin aşılama  programına dahil edilmiştir. Çocukluk Hepatit A enfeksiyonu geçirmeyen ve aşılanmamış gebelere aşılanma önerilmektedir.

Sarı Humma aşısı: Sarı humma sivrisinek kaynaklı hemorajik ateş ile giden bir hastalıktır. Daha çok güney Amerika ve Sahra Afrika’da görülür. Gebelere bu bölgere yolculuktan kaçınmak önerilir. Eğer yolculuk kaçınılmaz ise  Sarı-Humma aşısının yapılması önerilmektedir. Sarı-Humma aşısı bir canlı virüs aşısı olmasına rağmen gebelikte kontrendike değildir. Enfeksiyonun vereceği muhtemel zararların aşının potansiyel etkilerinden oldukça fazla olduğu kabul edilmektedir. 2016 yılından sonra çıkan aşıların ömür boyu koruyuculuğu olduğu kabul edilmektedir. Eğer kişi daha önce aşılanmış ise herhangi bir endikasyon doğması durumunda gebelikte tekrar aşılama önerilmez. Ancak ilk kez gebelikte aşılanan birinin(Gebelikte düşük serokonversiyon oranlarından dolayı) sonraki yıllarda tekrar riskli bölgelere seyahat etmesi gerekirse tekrar aşılanması önerilmektedir.

Polio virüs: Ülkemizde OPV(oral polio/canlı virüs) aşılaması yaygın ve başarılı bir şekilde yürütülmektedir ve yetişkinlerin neredeyse tamamına yakını immünizedir. Gebelikte polio aşısı sadece aşılanmamış kişilere ve endemik bölgelere seyahat endikasyonu varsa gereklidir. Gebelikte önerilen aşı IPV(inaktif polio aşısıdır). Gebelikte OPV yapılması önerilmez fakat bir gebeye yanlışlıkla yapılmış ise gebelik sonlandırma için bir gerekçe değildir.

Tifo: Tifo enfeksiyonu riskinin yüksek olduğu bölgelere yolculuk kaçınılmaz ise aşılama önerilmektedir. Gebelere inaktif kapsüler polisakkarit aşı(Typhim Vi) önerilmektedir. Canlı atenüe aşıdan(Ty21a) kaçınılmalıdır.

Kuduz aşısı: İnaktive virüs aşısıdır. Endikasyonları gebelikle değişmez ve her olgu kişisel olarak düşünülür. Maruziyet sonrası profilaksi amacıyla immümglobulin ile birlikte veya tek başına verilir.

HPV: Gebelik sırasında herhangi bir HPV aşısının yapılması; güvenliği ile ilgili kısıtlı bilgi olduğundan dolayı, önerilmez. Eğer aşılama takvimine başlamış bir kadın sonradan gebe kalırsa aşılma takvimi gebelik sonrasına bırakılmalıdır. Ayrıca hastaya gebelikte aşılar ile artmış perinatal risk arasındaki ilişkiyi gösteren kanıtlar bulunmadığı anlatılmalıdır. Hpv aşıları ile ilgili devam eden çalışmalar mevcut olup önümüzdeki  yıllarda daha ayrıntılı bilgiler gün yüzüne çıkacaktır. Günümüzde mevcut verilerin çoğu dörtlü aşı ile ilgilidir. Dokuzlu aşı ile ilgili daha kısıtlı veri mevcuttur.

Kızamık-Kabakulak-Kızamıkçık (MMR): Canlı atenüe aşıdır ve gebelere yapılması kontrendikedir. Kızamık için immünize olmayan gebelere, maruziyet durumunda profilaksi için iv 400mg/kg dozunda kızamık immünglobulin verilmelidir. MMR aşısının postpartum ve emzirme döneminde yapılmasında sakınca yoktur. İmmünize olmayan kadınlar postpartum dönemde aşılanmalıdır. İmmünize olmayan bir gebenin ev halkından başka birisinin (diğer çocuklar vb.) aşılanması gebelik için bir sakınca oluşturmaz.