პართია
პართიაშ იმპერია, თაშნეშე არშაკიდეფიშ იმპერია — ჯვეში ირანული სახენწჷფო, ნამუთ იდვალუაფუდჷ კასპიაშ ზუღაშ ობჟათეშე დო ობჟათე-ბჟაეიოლიშე დო იკათუანდჷ თეხანური ირანიშ, ერაყიშ, ავღანეთიშ, თურქმენეთიშ დო პაკისტანიშ ტერიტორიეფს.
|
პართია | |||||||
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
 პართიაშ იმპერია ტერიტორიული ექსპანსიაშ პიკის, ჯვ.წ. 94 წანას, მითრიდატე II-შ მართუალაშ ბორჯის | |||||||
| ნანანოღა | ქტესიფონი, ეკბატანა, ჰეკატომპილოსი, სუზა, მითრიდატკირტი, ასააკი, რაგი | ||||||
| ნინა | პართიული (ოფიციალური) ბერძენული (ოფიციალური) არამეული (ლინგვა ფრანკა) | ||||||
| რელიგია | ზოროასტრიზმი, ჯვეშბერძენული რელიგია, ბაბილონური რელიგია, ბუდიზმი, იუდაიზმი, ქირსიანობა | ||||||
| ფარაშ ართური | დრაჰმა | ||||||
| ფართობი | 2,800,000 კმ² (1 წანა) | ||||||
| დუდალაშ ფორმა | ფეოდალური მონარქია | ||||||
| მონარქი | |||||||
| - ჯვ.წ. 247–211 | არშაკ I (მაართა) | ||||||
| - ახ.წ. 208–224 | არტაბან V (ეკონია) | ||||||
პართიაშ მაჟიანერი ჯოხოდვალა არშაკიდეფიშ იმპერია მოჸურს თიში დუმარსხუაფალიშე არშაკ I-შე, ნამუთ ართ-ართი ირანული ტომიშ პარნეფიშ ლიდერი რდჷ. არშაკიქ ქიდეკინჷ პართიაშ რეგიონი, ნამუთ იდვალუაფუდჷ ირანიშ ოორუე-ბჟაეიოლს. სელევკიდეფიშ ბორჯის პართია წჷმმარინუანდჷ ართ-ართი სატრაპიას. პართიაშ სატრაპიქ ანდრაგორასიქ ეარყჷ სელევკიდეფიშ მეხჷ დო ჯვ. წ. 245 წანაშე რეგიონს ზოხორინელო მართუნდჷ. პართიაქ შანულამი ექსპანსიას მიოჭირინუ მითრიდატე I-შ ბორჯის, ნამუქჷთ სელევკიდეფს მიდუღუ მიდია დო შქაწყარმალონა. ტერიტორიული ექსპანსიაშ პიკის პართიაშ იმპერია გინოზინდილი რდჷ ევფრატიშ ოორუე ნორთიშე თეხანური ავღანეთიშ დო ბჟადალი პაკისტანიშ ტერიტორიაშახ. იმპერიას უღუდჷ სტრატეგიული აბანდვალა დო თექ გიშმეშჷ აბრეშუმიშ დიდი შარა. პართია რდჷ თიხანური მოსოფელიშ ვაჭარუაშ დო კომერციაშ ცენტრი.
პართიაშ ორდოიანი ოპონენტეფი რდეს სელევკიდეფი ბჟადალშე დო სკვითეფი ოორუეშე. მუჟამსჷთ პართიაქ ქიდიჭყჷ ტერიტორიული ექსპანსია ბჟადალს, თიქ მალას მიშელჷ კონფლიქტური ურთიართობაშა დიდი სომხეთიწკჷმა დო უკულიანი პერიოდის რომიშ რესპუბლიკაწკჷმა. რომი დო პართია ართიანს ოლიმუდეს სომხეთიშ კონტროლიშენჷ. ჯვ. წ. 54 წანას კარჰეშ ლჷმას, პართიალეფქ მოჯალაგეს რომიშ არმია. ლჷმას დოღურჷ რომალეფიშ მანჯღვერთარქ მარკუს ლიცინიუს კრასუსიქ. ჯვ. წ. 40-39 წანეფს პართიალეფქ ქიდეკინეს ლევანტი რსულას. უკულ მარკუს ანტონიუსიქ წიმიჭყჷ ოურდუმე კამპანია პართიაშ მეხჷ, მარა მუთუნნერი სერიოზული წჷმოძინეფიშა ვემუჭირინუაფჷ.
უკულიანი ოშწანურეფიშ გოძვენას, რომი-პართიაშ ლჷმეფიშ ბორჯის, რომალეფქ ბრელშა მიშეჭკირეს პართიაშ ტერიტორიაშა, თაშნეშე, გეჭოფეს ნოღეფი სელევკია დო ქტესიფონი. მარა იმპერიაშ სტაბილურობაშო უმოს დიდი საფრთხე რდჷ დინახალენი კონფლიქტეფი, ომენოღალე ლჷმეფი ნამუეფით ფშხირას მუთმოხვადუდჷ. ახ.წ. 224 წანას, ისტახრიშ დო პერსიაშ რეგიონიშ მამართალქ არდაშირ I-ქ ეარყჷ პართიაშ ხეშულობაშ მეხჷ, დამარცხჷ დო დოჸვილჷ არშაკიდეფიშ ეკონია წჷმმარინაფალი არტაბან V. არდაშირქ ქუდარსხუ სასანიანეფიშ იმპერია, ნამუშ აკოდგინალუაშა ირანქ დო არხო ბჟაეიოლიშ ტერიტორიაშ უმენტაშობაქ მიშელჷ.
პართიაშ იმპერიაშ მართუალაშ სისტემაშა, ხელუანობაშა, არქიტექტურაშა დო რელიგიაშა კაბეტი გოლინა იღვენუ სპარსული, ელინისტური დო შხვა რეგიონალური კულტურეფქ.
ქოძირით თაშნეშე
რედაქტირაფალიტერატურა
რედაქტირაფა- Ellerbrock, Uwe (2021). The Parthians: The Forgotten Empire. Abingdon-on-Thames: Taylor & Francis.