Brouwes'aeven

Brouwes'aeven of ok we Brouw (Nederlands: Brouwershaven) is een Nederlandse stad opt voormaelige eiland Schouwen en mikt deel uut van de gemeênte Schouwen-Duveland. Het is 'elegen ant Greveliengenmeer. Toet an 1 jannawari 1961 was Brouwes'aeven een zelfstandige gemeênte, weernae 't de oôfdplekke wier van de nieuwe gemeênte Brouwes'aeven. In jannawari 2023 ha Brouw 1.262 inweuners.

Geschiedenisse

Brouw is rond 1285 'esticht as nieuwe haevene voo Briepe. De naem Brouwes'aeven komt voo 't eest voo in 1318. In 1403 kreeg Brouw stadsrechten van Albrecht van Beieren, mar ulder ha gin zitting in de Staeten van Zeêland. Een in 1619-1620 ongernome poging om zitting te kriegene mislukte deu tehenwerkieng van Prins Maurits en de Gecommitteerde Raeden^[1] zoôdat Brouwes'aeven aoltie een zogenaemde smalstad is 'ebleven.

De geschiedenisse van Brouwes'aeven is mee 't waeter verbonde. Visserieje is aoltie belangriek 'ewist. Ok daerinkdelven is lange een bron van inkoms'en 'ewist. Vadder ister aoltie wa 'andel 'ewist. In 1575 wier de stad deu Spaonse troepen in brand 'estoken. Vanof 1590 wier Brouwes'aeven voorzieje van aerde stadswall'n, omgeve deu een gracht. Vuuf poort'n gavve toegang toet de stad. Bie de sturmvloed van 1682 wier een deel van de vesting verwoest deu 't waeter. De vesting wier op'eheven in 1820. De wallen en grachten an de oôst- en noordkante van de stad binne bewaerd 'ebleven.

Nae de Middeleêuwen liep de welvaert vromme. In de negentiende eêuwe was d'r een opleving toe de Brielse Maes en het Goereêse Gat verzandden. Rotterdam wier steeds moeileker te bereiken voo zeêschepen en zodoende wiert drukker op Brouw. Het rijk bouwende dan ok een groôt kantoor voo 't loôswezen en een werkplekke voo betunning. Nae 't graeven van de Nieuwe Waeterwegt in 1872 wiert weer rustiger. In het Brouws Museum is andacht voo de maritieme geschiedenisse van het stadje.

Pas nae de waetersnoôdramp van 1953 kwam de smalstad opnieuw toet leven onger meer deu de Deltawerken.

Monumenten

Het silhouet van Brouwes'aeven wor bepaeld door de Sint-Nicolaaskerke, waevan de bouw is behunnen rond 1325. Aolverwehe de zestiende eêuw kreeg um z'n tehenwoordige vurm. Het raed'uus bestit uut tweê delen en ao dan ok tweê voorgevels. Het ouwste deel, onger an de diek, wier in 1599 uut'ebreid mee een deel an de haevene.

Op de mart stit een standbeeld van Jacob Cats, dat onthuld is in 1829. Op de stadswallen staen tweê windmeulens, korenmeule De Haene uut 1724 en de kleinere Windlust uut 1935.

Naem en waepen

As verklaering voor de naem Brouwes'aeven wor vaek 'edocht an de belangrieke rol die de stad hao bie de import van bier uut Delft. D'r bin gin bewiezen voo. De naem Brouwes'aeven ao dan ok betrekking op "de haevene van ene Brouwer", mar dat is ok nie zeker.^[2] Het waepen van Brouwes'aeven kwam al voo op een schilderieje uut 1540 en bestit uut een adelaer mee op de borst het waepen van Margaretha II van Henegouwen mee vier leeuwen.^[3]

Vereênigiengen

Vereênigiengen in Brouwes'aeven bin onger meer:

Voebalvereênigieng ASV Brouwershaven

'Eboren in Brouwes'aeven

Jacob Cats (10 november 1577-1660), dichter en jurist
Anton Constandse (13 september 1899-1985), anarchist, schriever en journaolist

Noôten

↑ Koops, drs. R. L. (1985) "Cessie inde staten" in Brouwershaven 700 jaar. Gemeente Brouwershaven, pp. 11-26
↑ Rentenaar, R. (1991) "Samenstellingen met persoonsnamen in de middeleeuwse Zeeuwse topnymie" in Archief, Mededelingen van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen. Middelburg, pp. 1-32
↑ Uil, Huib (1997) De wapens neergelegd. Acht eeuwen besturen op Schouwen-Duiveland. Goes: De Koperen Tuin

Lienks nae buten

Plae'ies

Haevene
Jacob Cats

Gemeênte Schouwen-Duveland

Steden: Zurrikzeê · Brouwes'aeven

Durpen: Aemstie · Bru · Burg · Dreistur · D'n Ouwendiek · Kaerkwaerve · Nieuwerkaarke · Noordgouwe · Noordwelle · Oôsterland · Ouwerkaarke · Renisse · Schaerendieke · Schoddebozze · Sêêskerke · Sturjalland · Sunnemaere

Gehuchten: Bommeneê · Briepe · Burgsluus · Elkerzeê · Loôperkappel · Merjaen · 't Schutje · Westschouwe

Zeêuwse steden

Steden, meê een stem in de Staeten van Zeêland: Hoes · Middelburg · Reimerswaol (tot 1587) · Ter Veere (nae 1574) · Vlissienge (nae 1574) · Tole · Zurrikzeê

Smalsteden (gin stem in de Staeten van Zeêland): Brouwes'aeven · Domburg · Erremu · Kortjeen · Smerdiek · Waschappel

Steden in Zeêuws-Vlaonderen (buuten het vroegere gewest Zeêland): Aksel · Biervliet · Erreburg · Filepine · Iezendieke · Sas · Sint Anna ter Mu · Sluus · Terneuzen · 'Ulst · Wosburg

[1] Koops, drs. R. L. (1985) "Cessie inde staten" in Brouwershaven 700 jaar. Gemeente Brouwershaven, pp. 11-26

[2] Rentenaar, R. (1991) "Samenstellingen met persoonsnamen in de middeleeuwse Zeeuwse topnymie" in Archief, Mededelingen van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen. Middelburg, pp. 1-32

[3] Uil, Huib (1997) De wapens neergelegd. Acht eeuwen besturen op Schouwen-Duiveland. Goes: De Koperen Tuin

[1]

[2]

[3]