越南語數字是在越南語中使用的數字系統。越南语中有两套数字系统,分别是汉越数字系统汉字词)和纯越数字系统固有词)。

概观

编辑

漢字文化圈的語言中,日語朝鮮語至今依然並用著兩套數詞(固有數詞跟漢源數詞),並且大量的數字概念的表達方式都已漢化。而越南語雖然也存在兩套數詞,但其中的漢越數詞系統并沒有被經常使用,一到千的數詞依然常采用自己固有的表達方式,僅有少量的數字概念的表達方式漢化,如「triệu」(1000000)采用的是漢越數詞「」。

由于越南语存在两套书写系统(分别是汉喃文〔主要在近代以前使用〕和国语字文〔主要在近现代使用〕),因此数字的写法也有两种方式。在汉喃书写系统中,汉越词数字系统采用汉字表记,纯越词数字系统采用喃字表记;在国语字书写系统中,该两套数字系统皆使用国语字表记。

基本数字

编辑

越南语基本数字的特點包括如下几个方面:

  • 與其他漢字文化圈的國家(中國日本韓國朝鮮)不同,越南語數字采用千位分隔,而其他漢字文化圈國家都是萬位分隔。如:「123123123」在越南語中表記為「𠬠𤾓𠄩𨒒𠀧𠬠𤾓𠄩𨒒𠀧𠦳𠬠𤾓𠄩𨒒𠀧/một trăm hai mươi ba triệu một trăm hai mươi ba nghìn (ngàn) một trăm hai mươi ba」,即「123兆(百万)123𠦳(千)123[1]」,即千位分隔;而在汉语日语朝鲜语中,则使用「1亿2312万3123」的万位分隔的数字命名法。
  • 越南語雖然有兩套數字系統,但漢越數字系統並不經常使用,僅在1000後的數字中開始使用「vạn/萬」(10000)、「ức/億」(100000)、「triệu/兆」(1000000)、「tỷ/秭」(1000000000)等漢越詞數字。這些漢越詞數字所代表的數值沿用了中國古代「下數[2]」的數字命名法,即從萬(104)開始,每十倍變更一次數位名,「億」代表「105」、「兆」代表「106」等等。【參考:中文数字#大數系統
  • vạn/萬」(10000)和「ức/億」(100000)这两个汉越数词,现在较少使用。
  • 一個數字的命名混用漢越系統與純越系統的現象普遍存在。如:10.000.000為「mười triệu/𨒒兆」,其中「triệu/兆」屬于漢越系統,「mười/𨒒」屬于純越系統。
數值 常用 汉越词系統 纯越词系統 備注
漢字喃字 国语字 漢字 国语字 喃字 國語字
0 không  ‧ 〇(零) không ‧ linh 【無】 【無】 外來語的「zêrô (zêro、dê-rô)」常在物理學相關場合使用。
1 𠬠 một 一(壹) nhất 𠬠 một
2 𠄩 hai 二(貳) nhì 𠄩 hai
3 𠀧 ba 三(叄) tam 𠀧 ba
4 𦊚 bốn 四(肆) 𦊚 bốn 在序數詞中,漢越系統的「tư/四」常優先使用;当「4」出现在20以後的数字的个位上时,多使用汉越系统的「tư/四」。
5 𠄼 năm 五(伍) ngũ 𠄼 năm 河内常将末位的五读成 lăm,防止与表示年份的 năm(𢆥)混淆。
6 𦒹 sáu 六(陸) lục 𦒹 sáu
7 𦉱 bảy 七(柒) thất 𦉱 bảy 𦉱」在某些越南語方言中也讀作「bẩy」。
8 𠔭 tám 八(捌) bát 𠔭 tám
9 𠃩 chín 九(玖) cửu 𠃩 chín
10 𨒒 mười (拾) thập 𨒒 mười
100 𤾓 ‧ 𠬠𤾓 trăm ‧ một trăm (佰) bách 𤾓 ‧ 𠬠𤾓 trăm ‧ một trăm 漢越系統的「bách/百」常在漢越詞中充當一個語素,而極少做為數學意義上的數字使用。如:「bách phát bách trúng/百發百中」。
1.000 𠦳 ‧ 𠬠𠦳 nghìn (ngàn) ‧ một nghìn (ngàn) (仟) thiên 𠦳 ‧ 𠬠𠦳 nghìn (ngàn) ‧ một nghìn (ngàn) 漢越系統的「thiên/千」常在漢越詞中充當一個語素,而極少做為數學意義上的數字使用。如:「thiên kim/千金」。「nghìn」是越南北方同時也是標準的讀法,「ngàn」是越南南方的讀法。
10.000 𨒒𠦳 mười nghìn (ngàn)  ‧ 𠬠萬 vạn ‧ một vạn 𨒒𠦳 mười nghìn (ngàn) một vạn/𠬠萬」中的「một/𠬠」為純越(固有詞)語素。
100.000 𤾓𠦳 ‧ 𠬠𤾓𠦳 trăm nghìn (ngàn) ‧ một trăm nghìn (ngàn)  ‧ 𠬠億 ‧ 𨒒萬 ức ‧ một ức ‧ mười vạn[3] 𤾓𠦳 ‧ 𠬠𤾓𠦳 trăm nghìn (ngàn) ‧ một trăm nghìn (ngàn) mười vạn/𨒒萬」「một ức/𠬠億」中的「mười/𨒒」「một/𠬠」為純越(固有詞)語素。
1.000.000  ‧ 𠬠兆 triệu ‧ một triệu  ‧ 𠬠兆 ‧ 𠬠𤾓萬 triệu ‧ một triệu ‧ một trăm vạn[4] 【無】 【無】 một triệu/𠬠兆」「một trăm vạn/𠬠𤾓萬」中的「một/𠬠」「trăm/𤾓」為純越(固有詞)語素。
10.000.000 𨒒兆 mười triệu 𨒒兆 mười triệu 【漢越系統與純越系統混用】 【漢越系統與純越系統混用】 mười triệu/𨒒兆」中的「mười/𨒒」為純越(固有詞)語素。
100.000.000 𤾓兆 trăm triệu 𤾓兆 trăm triệu 【漢越系統與純越系統混用】 【漢越系統與純越系統混用】 「trăm triệu/𤾓兆」中的「trăm/𤾓」為純越(固有詞)語素。
1.000.000.000 tỷ [5] tỷ 【無】 【無】

其他數字

编辑
數值 漢喃表記 國語字表記 備注
11 𨒒𠬠 mười một
12 𨒒𠄩 ‧ 𠬠佐 mười hai ‧ một tá một tá/𠬠佐」常在與數學相關的場合使用,其中「」為外來語(dozen,
14 𨒒𦊚 ‧ 𨒒四 mười bốn ‧ mười tư mười tư/𨒒四」常在與文學相關的場合使用,其中「tư/四」為漢越詞
15 𨒒𠄻 mười lăm 此處的「5」發音做「lăm」。
19 𨒒𠃩 mười chín
20 𠄩𨒒 ‧ 𠄩𨔿 hai mươi ‧ hai chục
21 𠄩𨒒𠬠 hai mươi mốt 2191的數字中的「1」發音做「mốt」。
24 𠄩𨒒四 hai mươi tư 当「4」出现在20以後的数字的个位上时,多使用汉越系统的「tư/四」。
25 𠄩𨒒𠄻 hai mươi lăm 此處的「5」發音做「lăm」。
50 𠄼𨒒 ‧ 𠄼𨔿 năm mươi ‧ năm chục 當「𨒒」(10)出現在20以後的數字中時,其讀音變為「mươi」。
101 𠬠𤾓零𠬠 ‧ 𠬠𤾓𥘶𠬠 một trăm linh một ‧ một trăm lẻ một một trăm linh một/𠬠𤾓零𠬠」是標準用法,同時也是越南北方的常用形式,其中的「linh/零」為漢越語素;「một trăm lẻ một/𠬠𤾓𥘶𠬠」是越南南方的常用形式。
1001 𠬠𠦳空𤾓零𠬠 ‧ 𠬠𠦳空𤾓𥘶𠬠 một nghìn (ngàn) không trăm linh một ‧ một nghìn (ngàn) không trăm lẻ một 百位上的數字為「0」時,則需使用「không trăm/空𤾓」來表記。
10055 𨒒𠦳空𤾓𠄼𨒒𠄻 mười nghìn (ngàn) không trăm năm mươi lăm
  • 当「1」出现在20以後的数字的个位上时,其发音做「mốt」。
  • 当「4」出现在20以後的数字的个位上时,则多使用汉越系统的「tư/四」。
  • 当「5」出现在10以後的数字的个位上时,由於「五」(năm𠄼)和「年」(năm𢆥)同音,其发音做「lăm」。
  • 當「𨒒」(10)出現在20以後的數字中時,其讀音變為「mươi」。

序數詞

编辑

越南語的序數詞一般在數字前加前綴「thứ」,這是個漢越詞,其對應的漢字是「」。序數詞中,「1」「4」一般采用漢越系統的「nhất/一」「tư/四」,「2」有時采用漢越系統的「nhì/二」,其他數字仍多沿用純越系統數字。

意義 國語字表記 漢喃表記
第1 thứ nhất 次一
第2 thứ hai ‧ thứ nhì 次𠄩 ‧ 次二
第3 thứ ba 次𠀧
第4 thứ tư 次四
第5 thứ năm 次𠄼
第… thứ … 次…

腳注

编辑
[帮助]
  1. ^ 此处的「兆」遵照的是其在越南语中的使用法,表示1000000
  2. ^ 五經算術》:「按黃帝為法,數有十等。 及其用也,乃有三焉。十等者,謂億、兆、京、垓、秭、壤、溝、澗、正、載也。三等者,謂上、中、下也。其下數者,十十變之。若言十萬曰億,十億曰兆,十兆曰京也。中數者,萬萬變之。若言萬萬曰億,萬萬億曰兆,萬萬兆曰京也。上數者,數窮則變。若言萬萬曰億,億億曰兆、兆兆曰京也。若以下數言之,則十億曰兆;若以中數言之,則萬萬億曰兆;若以上數言之,則億億曰兆。
  3. ^ Tu dien Han Viet Thieu Chuu[失效連結]:「(1): ức, mười vạn là một ức.
  4. ^ Tu dien Han Viet Thieu Chuu[失效連結]:「(3): triệu, một trăm vạn.
  5. ^ Hán Việt Từ Điển Trích Dẫn 漢越辭典摘引页面存档备份,存于互联网档案馆):「Một ngàn lần một triệu là một tỉ 秭 (*). Tức là 1.000.000.000. § Ghi chú: Ngày xưa, mười vạn 萬 là một ức 億, một vạn ức là một tỉ 秭.

相关条目

编辑
  NODES